Jak zmieni się Wisłoujście? Miasto pożycza 15 milionów

15 marca br. Muzeum Gdańska oraz Pomorski Fundusz Rozwoju podpisały umowę w ramach programu pożyczki miejskiej, dzięki której na prace ratunkowe i adaptacyjne zostanie przeznaczonych 15 milionów złotych. To drugie, po przyznanej w lipcu ubiegłego roku pożyczce rewitalizacyjnej o wysokości ponad 9 milionów złotych, wsparcie finansowe umożliwiające rewitalizację jednego z pięciu gdańskich Pomników Historii RP. Prace o łącznej wartości ok. 30 mln zł potrwają do 2024 r.

Twierdza Wisłoujście to jedyna nowożytna fortyfikacja morska dawnej Rzeczpospolitej, Pomorza i Gdańska. Zabytek sztuki militarnej, oddział Muzeum Gdańska, jest też od 2018 r. jednym ze 109 Pomników Historii RP. Obszar Twierdzy Wisłoujście: Fortu Carre i otoczonego dwiema fosami Szańca Wschodniego wraz z rawelinem, liczy około 17 hektarów. Zwiedzającym udostępniania jest wieża wraz z punktem widokowym, dwa bastiony, dziedziniec oraz Dom Komendanta.

Sytuację mają zmienić dwie pożyczki ze środków unijnych przyznane na ratowanie zabytku (na łączną kwotę 26,5 miliona złotych) oraz dodatkowe dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej w programie Południowy Bałtyk 2014-2020. Dzięki pozyskanym środkom rozpoczną się trwające trzy lata prace rewitalizacyjno-adaptacyjne. Po ich zakończeniu zwiedzającym zostaną udostępnione pomieszczenia o powierzchni ponad 1200 m² z nowymi salami wystaw stałych, przestrzeniami warsztatowymi, salami edukacyjnymi oraz aplikacjami w technologii rozszerzonej rzeczywistości.

mówi Alan Aleksandrowicz, z-ca Prezydent Gdańska ds. Inwestycji.

Do ubiegłorocznego sezonu turystycznego oddział Muzeum Gdańska był czynny sezonowo. W 2021 r. obszar fortyfikacji wraz z Szańcem Wschodnim zamieni się w zamknięty plac budowy. Dopiero od lata 2022 r. obszar fortyfikacji ma być czynny całorocznie wraz z otwarciem Centrum Turystyczno-Archeologicznego wewnątrz położonych na Szańcu „koszar napoleońskich”. Inwestycja, w której znajdziemy sale wystawowe, warsztatowe oraz technologię rozszerzonej rzeczywistości powstanie dzięki projektowi ArchaeoBalt i dofinansowaniu unijnemu w ramach programu Interreg Południowy Bałtyk 2014-2020 oraz wsparciu celowemu Gminy Miasta Gdańska na kwotę 2,5 mln zł.  

Ze środków przyznanej w tym roku pożyczki miejskiej oraz ubiegłorocznej pożyczki rewitalizacyjnej ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Muzeum Gdańska zrewitalizuje i udostępni pochodzący z pocz. XX w. hangar znajdujący się naprzeciwko fortu, którego właścicielem jeszcze parę lat temu był Uniwersytet Gdański. W 2024 r. znajdziemy w nim całoroczną wystawę o gdańskich jednostkach wojskowych, restaurację oraz Centrum Obsługi Turystów. Przed fortyfikacją powstaną również dwa parkingi przygotowane z myślą o zmotoryzowanych turystach i rowerzystach.

podkreśla Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska.

Choć niewidoczny gołym okiem, to najważniejszy zakres prac zostanie przeprowadzony wewnątrz serca fortyfikacji, w dwóch położonych od wschodu bastionach: Ostrorogu i Południowo-Wschodnim oraz wzdłuż północnego muru oporowego wraz z Bastionem Artyleryjskim. Działania mają charakter ratunkowy, a ich realizacja oddali widmo zawalenia się części zabytku do fosy wewnętrznej wskutek działań wody oraz warunków atmosferycznych. Mimo przeprowadzenia prac oba bastiony zostaną wyłączone zimą ze zwiedzania ze względu na hibernowanie w ich wnętrzach chronionych gatunków nietoperzy. 

Prace rewitalizacyjno-adaptacyjne obejmą również Wieniec: przyziemie i domki oficerskie oraz wnętrza wieży. W pomieszczeniach o łącznej powierzchni ponad 750 m² zostanie przygotowana wystawa o życiu codziennym załogi fortyfikacji w czasie wojny i pokoju w okresie XVII-XIX w. Niektóre z przestrzeni mają być w pełni funkcjonalne i odtworzone na podstawie nowożytnych dokumentów, np. kuchnia, niektóre z kwater, a nawet… cele dla więźniów.

Ponowne, całoroczne i pełne otwarcie Twierdzy Wisłoujście wraz z wnętrzem fortu nastąpi dopiero w 2024 r. Do zabytkowej fortyfikacji, przystosowanej do zróżnicowanych potrzeb odbiorców, wejdziemy fizycznie i wirtualnie. Po przeprowadzeniu pełnego zakresu prac Muzeum będzie starało się pozyskać środki na dalszą rewitalizację Szańca Wschodniego.

Dofinansowania przyznane Muzeum Gdańska dla Twierdzy Wisłoujście

• Listopad 2019: ok. 1,2 mln zł w ramach projektu ArchaeoBalt przyznanego w ramach partnerstwa dla Muzeum Gdańska. Kwota współfinansowania z programu Południowy Bałtyk Interreg finansowanego przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (85% kosztów kwalifikowanych). Dodatkowe 2,5 mln złotych dotacji celowej Gminy Miasta Gdańska na rewitalizację obiektu.
• Lipiec 2020: 9 mln zł z mechanizmu pożyczki rewitalizacyjnej w ramach RPO WP na lata 2014-2020. Projekt „Przebudowa i adaptacja Twierdzy Wisłoujście w Gdańsku na potrzeby ośrodka muzealnego łączącego funkcję wystawienniczą i edukacyjną” w ramach osi priorytetowej 8: Konwersja, na Działanie 8.2, tj. Kompleksowe przedsięwzięcia rewitalizacyjne – wsparcie pozadotacyjne. Dodatkowy wkład własny Muzeum Gdańska w wysokości 2,5 mln złotych.
• Marzec 2021: 15 mln zł od Pomorskiego Funduszu Rozwoju. Środki z programu „Pożyczka Miejska mogą być przeznaczone na finansowanie przedsięwzięć inwestycyjnych zlokalizowanych w miastach województwa pomorskiego. Celem programu o puli środków w wysokości 120 mln zł ze środków Unii Europejskiej jest poprawa konkurencyjności oraz zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej i osiedleńczej miast, a także wzmocnienie potencjału społecznego i gospodarczego regionu. Zakres przedsięwzięć może dotyczyć inwestycji w: zdegradowane obszary miejskie, obiekty użyteczności publicznej, infrastrukturę kulturalną, obiekty punktowej infrastruktury służącej rozwojowi funkcji gospodarczych, obiekty zabytkowe i ich zespoły, podnoszenie jakości przestrzeni publicznej w ramach układów urbanistycznych oraz infrastrukturę transportu zbiorowego.