Jakub Nowak, autor książki „To przez ten wiatr” został laureatem tegorocznej Nagrody Literackiej im. Witolda Gombrowicza. Laureat otrzymuje 40 tys. złotych oraz lornetkę, symbol Gombrowiczowskiej uważności wobec świata. Wyróżnienie w postaci rezydencji literackiej w Vence na południu Francji kapituła nagrody przyznała Wiktorii Bieżuńskiej za książkę „Przechodząc przez próg, zagwiżdżę”.
Książka „To przez ten wiatr” Jakuba Nowaka jest fikcyjną, choć opartą na faktach historią znajomości Heleny Modrzejewskiej i Henryka Sienkiewicza w Stanach Zjednoczonych, w której reinterpretacji poddane zostają tradycyjne wzorce kultury polskiej. – Ta powieść była dla nas ogromną niespodzianką i wyzwaniem. To brawurowe przepisanie epizodu krótkiego pobytu Henryka Sienkiewicza i początku kariery Heleny Modrzejewskiej w Ameryce. Dzieje się na farmie, w której mieszka i pracuje prowizorycznie sklecona mała komuna. Wrze tam i kipi: erotyczna fascynacja pomiędzy aktorką a pisarzem przybiera nową postać, postyczniowi weterani z trudem radzą sobie z uprawą winorośli, klasowe zależności zyskują nowy kontekst. Dokonuje się tu też dekonstrukcja męskości – mówiła w laudacji Ewa Graczyk, członkini kapituły Nagrody. I dodawała: – „To przez ten wiatr” to powieść nieprzewidywalna fabularnie, alternatywna wobec tego, co było nam opowiadane, po Gombrowiczowsku wywraca na nice nasze wyobrażenia o pisarzach, artystkach i polskiej kulturze. Mamy do czynienia z prawdziwym morderstwem, popełnionym na polskich mitach.
Jakub Nowak nie krył zaskoczenia decyzją kapituły. – Dla mnie już sama nominacja do Nagrody, znalezienie się w gronie tak dobrych autorów, była dużym wyróżnieniem – mówił podczas gali.
I, jak dodawał – Dla mnie opowieści są ważne. Jak ktoś opowiada, a ja słucham, to choć przez chwilę mówimy tym samym językiem i rodzi się wspólnota. Czasem nietrwała, tylko na czas lektury, ale to o tę wspólnotę chodzi.
Od dwóch lat, poza Nagrodą Główną, kapituła przyznaje także wyróżnienie w postaci miesięcznej rezydencji w Vence. W tym roku rezydencję otrzymała Wiktoria Bieżuńska, autorka książki „Przechodząc przez próg zagwiżdżę”. – Niewielka powieść „Przechodząc przez próg zagwiżdżę” zachwyciła nas stylistyczną perfekcją. To unikatowa, choć zarazem boleśnie powtarzalna historia, opowiedziana prostymi i krótkimi zdaniami, które za każdym razem uderzają w punkt, precyzyjnie oddając grozę sytuacji. Nie ma tu nazywania uczuć, autorka ukazuje dziecko, które tylko widzi, słyszy i dotyka, ale przez to my, czytelniczki i czytelnicy, dorośli, rozumiemy, jak straszne jest to, co jej się wydarza – mówił Zbigniew Kruszyński, pisarz, członek kapituły nagrody.
– Jeszcze nie wiem, jaki termin wybiorę na podróż do Vence. Ale zamierzam tam dużo pisać – zapowiada Wiktoria Bieżuńska.
Ustanowiona przez radomski samorząd Nagroda Literacka im. Witolda Gombrowicza przyznawana jest debiutującym pisarzom i uznawana za jedno z najważniejszych literackich wyróżnień w Polsce.
– Literatura potrafi przetrwać każdą demagogię, każdą katastrofę. Spotykamy się tu po raz ósmy, zapewniam, że nie po raz ostatni – mówił Mateusz Tyczyński, zastępca prezydenta Radomia.
W tej edycji można było zgłaszać książki wydane w 2022 roku. Ostatecznie nadesłanych zostało 100 książek. Spośród nich kapituła w składzie: Ewa Graczyk, Jerzy Jarzębski (przewodniczący), Anna Kałuża, Zofia Król, Zbigniew Kruszyński, Józef Olejniczak, Justyna Sobolewska oraz Tomasz Tyczyński (sekretarz) nominowała do nagrody pięć. Nominacje otrzymali Wiktoria Bieżuńska (za książkę „Przechodząc przez próg zagwiżdżę”), Olga Górska („Nie wszyscy pójdziemy do raju”), Urszula Honek („Białe noce”), Sabina Jakubowska („Akuszerki”) oraz Jakub Nowak („To przez ten wiatr”).
Laureat Nagrody otrzymuje 40 000 złotych, statuetkę oraz lornetkę, będącą symbolem twórczej uważności wobec świata i nawiązującą do ostatnich lat życia Gombrowicza, które pisarz spędził w Vence we Francji. Dzięki wsparciu Samorządu Mazowsza wyróżnienia w wysokości po 5 tys. złotych otrzymują też wszyscy nominowani.
Organizatorami Nagrody i festiwalu są Prezydent Radomia oraz Muzeum Witolda Gombrowicza.
Honorowy Patronat nad nagrodą sprawuje Rita Gombrowicz. Mecenasami Nagrody są Jarosław Krzyżanowski i Zakłady Automatyki KOMBUD S.A, a Partnerem Głównym Unidevelopment S.A.
Partnerem Strategicznym jest Samorząd Województwa Mazowieckiego.
Partnerami festiwalu są Miejska Biblioteka Publiczna w Radomiu, Fundacja Instytut Gombrowiczowski, Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej Elektrownia oraz Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu, Restauracja Pa Ta Thai, Zespół Szkół Muzycznych, Restauracja Teatralna.
tekst: Robert Utkowski
zdjęcia: Dominik Musiałek
