Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie już wkrótce uroczyście otwiera makietę „Sochaczewska Kolej Dojazdowa” oraz instalację holograficzną parowozu typu „Riesa”.
7 grudnia ubiegłego roku ukończona została budowa najdłuższej stacjonarnej wąskotorowej makiety w Polsce pn. „Sochaczewska Kolej Dojazdowa”. Makieta powstawała w czterech etapach w latach 2018-2023 w ramach środków własnych, a w roku 2023 dzięki dofinansowaniu Samorządu Województwa Mazowieckiego. Makieta, wykonana w skali 1:87 (H0e), przenosi w realia modelarskie historyczny szlak sochaczewskiej kolei wąskotorowej 750 mm, a także kolei leśnej „Zamczysko” 600 mm. Jej wykonawcą jest modelarz z Żyrardowa – Jarosław Ruszkowski. Inicjatorem działań, autorem koncepcji, konsultantem merytorycznym oraz koordynatorem prac ze strony Muzeum Kolei Wąskotorowej był Łukasz Popowski, zaś koordynatorem dwóch pierwszych etapów ze strony Stacji Muzeum w Warszawie – Sławomir Majcher. Osobami, które również szczególnie przysłużyły się powstaniu dzieła byli pozostali członkowie muzealnego zespołu pracowników merytorycznych, tj. dr Marta Przygoda, Tomasz Karolak, Monika Szymańska oraz Radosław Konieczny, zaś jednym z głównych pomysłodawców powstania makiety był muzealny renowator i przewodnik Krzysztof Chłystek.
W ramach dwóch pierwszych etapów prac powstały moduły o długości 17 m, prezentujące szlak sochaczewskiej wąskotorówki z okresu 1960-1984, czyli wtedy gdy ta była głównym lokalnym środkiem transportu publicznego. Uwzględnione zostały tu choćby stacje Sochaczew Wąskotorowy, Sochaczew Chodaków, Tułowice i Wyszogród, czy tak charakterystyczne punkty na szlaku, jak przystanek osobowy Sochaczew Miasto, mosty na Utracie w Sochaczewie Trojanowie i Łasicy w Tułowicach oraz splot torów prowadzący do cegielni „Plecewice”. Dodatkowym elementem tych etapów była również diorama stacji w Piaskach Królewskich, dzięki czemu obejrzeć można było nie tylko tor łączący Sochaczew z Wyszogrodem, lecz także część linii głównej prowadzącej do Puszczy Kampinoskiej. W ramach trzeciego etapu udało się wzbogacić makietę o pierwszy pełnoprawny moduł kolei leśnej „Zamczysko” w Puszczy Kampinoskiej, która funkcjonowała tamże od 1916/1917 do 1960 r., współdzieląc z koleją sochaczewską stację w Piaskach Królewskich. Makieta zyskała zatem nie tylko kolejne metry (gdyż jej łączna długość wynosiła już wtedy 20,5 m), ale i dodatkową wartość poznawczą. Na dioramie uwzględniono m.in. wieś Secymin, wydmę zwaną Lisią Górą czy urywek Wisły z tzw. bindugą, czyli miejscem służącym do składowania i przygotowania drewna do spławu.
W 2023 r., dzięki dofinansowaniu Samorządu Województwa Mazowieckiego dokończono makietę w pełnym zakładanym zakresie merytorycznym. W ramach realizacji zadania wzniesiono dalsze jej ważne fragmenty, przenoszące w realia modelarskie brakujący odcinek linii głównej kolei sochaczewskiej 750 mm od Tułowic do Piasków Królewskich oraz istotne fragmenty toru kolei leśnej 600 mm w Puszczy Kampinoskiej, prowadzącego z rejonu Lisiej Góry do wsi Bieliny oraz tartaku w Zamczysku. Po wzniesieniu brakujących modułów makieta obecnie prezentuje pełen szlak kolei sochaczewskiej 750 mm o historycznej długości ponad 32 km oraz znaczną część linii kolei leśnej 600 mm, która liczyła także 32 km długości toru. Dzięki powstałym w ramach zadania modułom można pokazać w miniaturze unikalną w Polsce sieć kolejową kolei wąskotorowych o szerokościach toru 600 i 750 mm oraz kolei normalnotorowej 1435 mm (takaż bocznica na stacji Sochaczew Wąskotorowy). Na powstałych modułach zaprezentowane są także ważne dla Puszczy Kampinoskiej historyczne miejsca (grodzisko, tartak i parowozownia kolei leśnej w Zamczysku, zabudowania wsi Bieliny), charakterystyczne krajobrazy (bagna, wydmy, kanał Łasica), flora (bór iglasto-liściasty z przewagą sosen, wrzosowiska, dąb Kobendzy) i fauna (łosie, rysie, wilki, bociany białe, lisy, sarny i jelenie). Docelowo makieta osiągnęła prawie 30 m długości i jest ciągle najdłuższą stacjonarną wąskotorową makietą w Polsce. Dzięki nowym fragmentom stanowi obecnie całość merytoryczną, co podwyższa jej walory ekspozycyjne i estetyczne, jak również wartość dydaktyczną. Pozwoli to wykorzystać ją w działaniach edukacyjnych placówki oraz przy realizacji usługi przewodnickiej. Docelowo – liczymy, że już w przyszłym roku – makieta stanie się najważniejszym elementem nowej muzealnej wystawy stałej pt. „Po torach w przeszłość ziemi sochaczewskiej”, poświęconej atrakcjom turystycznym Sochaczewa, a także jego bliższej i nieco dalszej okolicy.
Przed otwarciem makiety nastąpi uroczyste uruchomienie instalacji holograficznej parowozu wąskotorowego typu „Riesa”, która została wykonana w ramach Budżetu Obywatelskiego Mazowsza 2022.
Instalacja powstała dla upamiętnienia wybitnego polskiego fizyka, profesora Mieczysława Wolfkego – pioniera i prekursora prac w dziedzinie holografii, a więc działu optyki zajmującego się technikami uzyskiwania obrazów trójwymiarowych metodą rekonstrukcji fali – głównie światła, ale też np. fal akustycznych. Wnioskodawcą projektu był Komitet Obchodów Roku Wolfkego.
Tomasz Kurowski
