14 czerwca w warszawskim Pałacu Staszica przy Nowym Świecie 72 odbędzie się konferencja naukowa koncentrująca się wokół słynnej książki Friedricha Naumanna z 1915 roku, której pierwsze polskie tłumaczenie wydał niedawno Instytut Pileckiego. Celem konferencji, w której wezmą udział przedstawiciele uczelni i placówek badawczych będzie historyczna refleksja nad współczesną polityką Niemiec wobec Europy Środkowej. Ważne pytanie, które również będzie przedmiotem refleksji uczestników konferencji i panelu po jej zakończeniu, brzmi: czy nasze czasy są widownią powrotu idei, które ponad sto lat temu zawarł na kartach swojej książki Friedrich Naumann?
Przedstawiony przez Naumanna w 1915 roku projekt Mitteleuropy, rozumiany jako ustanowienie dominacji Niemiec między Bałtykiem, Morzem Czarnym i Adriatykiem, stanowi dla współczesnego czytelnika fascynujący przykład sposobu myślenia niemieckich elit o naszym regionie. Autor odwołując się do idei, które w niemieckiej myśli politycznej pojawiały się znacznie wcześniej, wypracował własne, oryginalne stanowisko. Przez lata stanowiło ono ważny punkt odniesienia w dyskusjach toczonych w najważniejszych kręgach politycznych i gospodarczych Niemiec. Celem konferencji jest prześledzenie tych oddziaływań zarówno w odniesieniu do niemieckiej myśli i kultury politycznej, jak i w odniesieniu do kontekstu międzynarodowego towarzyszącego od początku strategii Mitteleuropy.
Konferencja rozpocznie się o godz. 10.30 słowem wstępnym wygłoszonym przez prof. Magdalenę Gawin, dyrektor Instytutu Pileckiego. Kolejni uczeni przedstawią recepcję programu „Mitteleuropy” w ujęciu historycznym i geopolitycznym. Zwieńczeniem konferencji będzie debata, która rozpocznie się o godzinie 17.00. Jej uczestnicy odniosą się do tytułowego zagadnienia: czy koncepcja sformułowana w 1915 roku przez Friedricha Naumanna jest już zamkniętą historią? Czy autor bestsellerowej książki z czasów pierwszej wojny światowej był wizjonerem, wyprzedzającym swoje czasy? W tym kontekście istotną kwestią jest podjęcie refleksji nad kontynuacją (lub zmianami) w tradycjach niemieckiej kultury politycznej oraz jej postrzeganiu Europy Środkowej. Przedmiotem zainteresowania uczestników debaty będzie również próba zarysowania różnic (a może podobieństw) między niemiecką wizją Mitteleuropy a inicjatywą Trójmorza. Kontrola i wpływ versus współpraca i solidarność europejska – czy jest to alternatywa, która tkwi za tymi koncepcjami?
Konferencja wraz z debatą odbędzie się 14 czerwca 2023 r. w Warszawie, w Sali Erazma Majewskiego (III piętro) Pałacu Staszica, przy ul. Nowy Świat 72.
Tekst: Barbara Konarska
