Już wkrótce Muzeum Poczty Polskiej w Gdańsku przejdzie spektakularną modernizację, która zwiększy powierzchnię użytkową aż o 60%, otworzy wcześniej niedostępne piwnice i udostępni dodatkowe pomieszczenia dla zwiedzających. Nowa wystawa, skupiona na historii Polaków z Wolnego Miasta Gdańska i obronie poczty, połączy tradycję z nowoczesnością. Projekt kładzie także nacisk na ekologiczne rozwiązania i edukację, mając na celu przyciągnięcie więcej gości. To miejsce historii stanie się jeszcze bliższe ludziom – i przeszłości, i przyszłości.
Informacje na temat modernizacji Muzeum Poczty Polskiej zostały przedstawione podczas konferencji prasowej zorganizowanej w związku z 100. rocznicą utworzenia Polskiego Urzędu Pocztowo-Telegraficznego nr 1 w Gdańsku. W wydarzeniu wzięli udział Marcin Skwierawski, wicemarszałek Województwa Pomorskiego, Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska, oraz Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska, którzy omówili szczegóły inwestycji i plany związane z nową wystawą stałą. Konferencja była także okazją do pożegnania dotychczasowej ekspozycji w Muzeum Poczty Polskiej. Z okazji 100-lecia PUPT nr 1 Marcin Szeszuła, dyrektor Regionu Sieci Północ II z Poczty Polskiej SA zaprezentował okolicznościowy datownik oraz kartkę pocztową. Ten pierwszy, którym będzie można stemplować listy, będzie dostępny w Urzędzie Pocztowym Gdańsk 1, w pomieszczeniu naprzeciw Muzeum Poczty Polskiej, do końca stycznia.
– Za każdym razem, gdy odwiedzam to miejsce – czy to muzeum, czy urząd pocztowy – czuję obecność tych, którzy tu walczyli. Nie byli żołnierzami, ale cywilami jak my – mówiła Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska. – 1 września 1939 roku budynek Poczty Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku stał się celem ataku, tak jak Westerplatte. Czterdziestu trzech pocztowców Poczty Polskiej w WMG, dziesięciu delegowanych z Gdyni i Bydgoszczy oraz jeden kolejarz z Gdańska, przez niemal 15 godzin broniło tego miejsca z minimalnym uzbrojeniem. Po bohaterskiej walce zdecydowali się na kapitulację. Tylko czterech obrońców przeżyło wojnę. Wszystkim nam dali lekcję, że są wartości, za które oddanie życia jest honorem. Co roku przypominamy tę historię, by pamięć o ich poświęceniu przetrwała. To jedno z ważniejszych gdańskich wydarzeń – symbol wartości, za które warto oddać życie. Dziś czasowo zamykamy wystawę w budynku Poczty Polskiej. Robimy to z nadzieją, że upamiętnienie pocztowców zyska nowy, godny wyraz.
Zmiana dzięki funduszom europejskim
Planowana modernizacja obejmuje prace budowlane, konserwatorskie i adaptacyjne. Nowa wystawa stała, dwukrotnie większa od obecnej, przybliży zarówno wydarzenia z 1 września 1939 roku, jak i życie społeczności Polaków z Wolnego Miasta Gdańska przed i po II wojnie światowej. Otworzone zostaną dotąd niedostępne dla zwiedzających piwnice, ostatnie miejsce obrony polskich pocztowców.
– To wielka rzecz, że mamy takich sprawdzonych i solidnych partnerów jak Miasto Gdańsk i Muzeum Gdańska i że dzięki nim możemy budować naszą pomorską i naszą gdańską tożsamość – mówił Marcin Skwierawski, Wicemarszałek Województwa Pomorskiego – Jest w tym pewna symbolika, że stworzenie nowej wystawy stałej w Muzeum Poczty Polskiej będzie finansowane ze środków europejskich. Te środki pochodzą przecież od podatników z całej Europy, również Niemiec. Dzięki wkładowi społeczności całej Europy będziemy mogli wkrótce przypominać o naszej historii. Dla nas, dla samorządu Województwa Pomorskiego jest to bardzo ważne.
Muzeum Gdańska otrzymało 7,8 mln zł dofinansowania z funduszy unijnych, zarządzanych przez Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego, na przebudowę i adaptację Muzeum Poczty Polskiej. Całkowity koszt inwestycji wyniesie 11,4 mln zł. Projekt finansowany będzie także z budżetu Miasta Gdańska (1,4 mln zł, pochodzące z odszkodowania za działkę na Westerplatte) oraz środków własnych Muzeum Gdańska (2,1 mln zł).
Nowe. Większe. Dostępne. Zielone
Modernizacja Muzeum Poczty Polskiej w Gdańsku przyniesie istotne zmiany w funkcjonowaniu i dostępności placówki. Dzięki przebudowie powierzchnia użytkowa zwiększy się o 60%, do 550 m², a udostępnienie dotąd zamkniętych piwnic o powierzchni 230 m² pozwoli na dwukrotne zwiększenie liczby pomieszczeń dostępnych dla zwiedzających. Nowa wystawa zaprezentuje wybrane obiekty z kolekcji liczącej około 3000 eksponatów i ponad 1000 pozycji inwentarzowych, koncentrując się na historii Polaków z Wolnego Miasta Gdańska oraz wydarzeniach związanych z obroną poczty.
– Projekt obejmuje także stworzenie nowoczesnej oferty edukacyjnej, zapewniającej nowe możliwości i wyższą jakość działań kulturalnych. Szacuje się, że modernizacja przyczyni się do wzrostu liczby odwiedzających o 30%. – mówił Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska. – Duży nacisk kładziemy również na dostępność dla osób z niepełnosprawnościami. W nowym Muzeum pojawi się podnośnik dla osób poruszających się na wózkach, plany tyflograficzne, audioprzewodniki z audiodeskrypcją oraz sala kinowa wyposażona w obwodową pętlę indukcyjną.
Przebudowa zostanie przeprowadzona z troską o środowisko. W ramach modernizacji zaplanowano konserwację i modernizację stolarki okiennej dla poprawy termoefektywności, wymianę instalacji zmniejszającą zużycie energii oraz działania w duchu „zero waste”, takie jak odzysk materiałów wtórnych, w tym miedzi. Ponadto w ramach kompensacji przyrodniczej zaplanowano nasadzenie drzew w Twierdzy Wisłoujście, a także zmniejszenie ilości odpadów papierowych.
Projekt zakłada również dostosowanie przestrzeni Muzeum do potrzeb osób ze specjalnymi wymaganiami, zakup nowoczesnego wyposażenia oraz realizację działań edukacyjnych i promocyjnych. Inwestycja wpłynie na poszerzenie oferty kulturalno-edukacyjnej, zwiększenie liczby turystów oraz wzrost atrakcyjności turystycznej Gdańska i regionu.
Z pamięcią o Polakach z Wolnego Miasta Gdańska
Inwestycja obejmie również pełną konserwację obiektów z kolekcji Muzeum Poczty Polskiej oraz wykonanie kopii konserwatorskich najcenniejszych eksponatów. Dzięki tym działaniom placówka stanie się nowoczesnym centrum edukacji i historii, podkreślając dumę gdańszczanek i gdańszczan z dziedzictwa Polaków z Wolnego Miasta Gdańska. Pracami projektowymi kierował zespół Biuro kreacja: Dorota Terlecka, Marta Pruszyńska, Dominika Janowska, Denys Durtsev oraz dr Anita Wasik (grafika).
– Wystawa stała w Muzeum Poczty Polskiej nie została zmieniona znacząco od 1979 roku, od chwili otwarcia. Sama w sobie jest eksponatem. W przyszłości ulegnie całkowitej zmianie – mówi dr Jan Szkudliński z Muzeum Gdańska. – W ramach nowej wystawy stałej w Muzeum Poczty Polskiej w Gdańsku, nawiązującej do modernistycznej stylistyki dwudziestolecia międzywojennego, zwiedzający będą mieli okazję przenieść się do klimatu Wolnego Miasta Gdańska. Na pierwszym piętrze, w Sali Pocztowej i Sali Polonijnej, oprócz unikatowych dokumentów, ogłoszeń i książek telefonicznych z okresu, pojawią się także nagrania wspomnień mieszkańców miasta. Wystawę wzbogaci okno, przez które zwiedzający zobaczą zdjęcia dawnego Gdańska, oraz stojak z reprodukcjami pocztówek przedstawiających życie codzienne i turystyczne atrakcje Gdańska. Pamiątkowe pocztówki, dostępne w sprzedaży, będzie można wysłać jako oryginalną pocztówkę z Gdańska.
Do piwnic prowadzić będzie Sala Konfliktu, która ponurymi, ciemnymi kolorami – tak odmiennymi od jasnych przestrzeni idylli przedwojennego Gdańska, wprowadzi widza w dramatyczną opowieść o obronie Urzędu Pocztowo-Telegraficznego.
Piwnica wprowadzi odwiedzających w dramatyczną historię obrony Urzędu Pocztowo-Telegraficznego. Sala kinowa, instalacje „Mogiła” i „Schowek” (miejsce, w którym przed wojną składowano broń w związku z planowaną obroną) oraz Sala Wojenna opowiedzą o ostatniej obronie pocztowców przed Niemcami, a także o ich losach podczas II wojny światowej. Ostatnia sala wystawy przybliży powojenne życie Polaków z Wolnego Miasta Gdańska, m.in. Brunona Zwarry, Balbiny Bellwon i Bronisława Bukowskiego. Jasnoszara kolorystyka tego pomieszczenia ma symbolizować zarówno nadzieję, jak i szarość powojennej Polski.
O Muzeum Poczty Polskiej w Gdańsku
– Pomimo upływu 80 lat wiele z osób, które odwiedza Muzeum Poczty Polskiej nie może pogodzić się z historiami, które dotknęły ich rodziny, dziadków i pradziadków. Przychodzą do nas ludzie nie tylko z Gdańska, ale Niemiec, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych – mówił Marek Adamkowicz z Muzeum Gdańska, kierownik Muzeum Poczty Polskiej w Gdańsku. – W zeszłym roku gościliśmy córkę przedostatniego dyrektora Poczty Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku, Eryka Budzyńskiego, która przyleciała z dalekiej Australii, żeby dowiedzieć się o swoich najbliższych. To jeden z filarów naszego Muzeum, współpracującego stale z Kołem Rodzin Byłych Pracowników Poczty Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku.
Członkowie Koła oraz Poczta Polska S.A. od lat stale współpracują z Muzeum Poczty Polskiej w Gdańsku.
– Początek 2025 roku przyniósł nam podwójną okazję do radości i satysfakcji. Obchodzimy 100-lecie Urzędu Pocztowo-Telegraficznego, w którego powstanie nasi przodkowie włożyli wiele pracy i energii. Po drugie, doczekaliśmy się tak długo wyczekiwanej modernizacji Muzeum Poczty Polskiej – mówiła Hanna Pietrzkiewicz, przewodnicząca Koła Rodzin, prawnuczka Michała Bellwona. – To Muzeum utkane jest z emocji i tym w naszej ocenie różnie się od innych placówek. To miejsce spotkań rodzin, z których historia uczyniła bohaterów, a następnie ofiary zbrodni. Chciałabym podziękować Pani Prezydent za dbałość w upamiętnianiu polskiej historii Wolnego Miasta Gdańska, a władzom Muzeum za współpracę i starania w jej dokumentowaniu.
Muzeum Poczty Polskiej w Gdańsku, założone w 1979 roku, jest oddziałem Muzeum Gdańska od 2003 roku. Placówka upamiętnia działalność patriotyczno-społeczną Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku oraz bohaterską obronę Polskiego Urzędu Pocztowo-Telegraficznego nr 1 z 1 września 1939 roku, będącą symbolem oporu wobec hitlerowskiego terroru podczas II wojny światowej. Muzeum gromadzi dokumenty, rękopisy, materiały ikonograficzne oraz eksponaty związane z obroną poczty, losami rodzin obrońców i osiągnięciami Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku, świadcząc o kulturotwórczej roli polskich organizacji społecznych. Przy Muzeum Poczty Polskiej działa Centrum Pamięci o Polakach z Wolnego Miasta Gdańska im. Brunona Zwarry.
Andrzej Gierszewski
Muzeum Gdańska
Marta Formella
Urząd Miejski w Gdańsku
