Przestrzeń miejska Łomży wzbogaciła się o nowy szlak tematyczny. Dzięki realizowanemu przez Muzeum Północno-Mazowieckie projektowi „Kadry Wolności. Szlakiem Powstania Styczniowego” w pięciu lokalizacjach umieszczono specjalne tablice i ramy, mające upamiętnić i przypomnieć ludzi, miejsca i wydarzenia związane z powstaniem w Łomży i w jej okolicach. Szlak jest już dostępny i będzie czynny do 20 listopada; będą mu towarzyszyć liczne działania edukacyjne, w tym spacery i prelekcje.
Szlak to pięć lokalizacji, nieprzypadkowo umieszczonych w konkretnych miejscach, inspirujących do zetknięcia się z historią w terenie i poznawania jej w nieszablonowy sposób.
Zaczyna się na Szosie Zambrowskiej, na tak zwanej „krwawej łączce”, w miejscu kaźni i spoczynku powstańców straconych przez Rosjan. Mieszkańcy Łomży stawiali w tym miejscu drewniane krzyże, które były jednak usuwane. Dopiero w roku 1916, kiedy miejsce rosyjskiego zaborcy zajęli Niemcy, z inicjatywy Eugeniusza Zajączkowskiego bohaterów powstania upamiętniono pomnikiem i zbiorową mogiłą.
Drugim przystankiem na szlaku „Kadry Wolności. Szlakiem Powstania Styczniowego” jest widok na klasztor kapucynów na Krzywym Kole. To nie tylko piękny przykład toskańskiego baroku, ale też miejsce wzmożonej aktywności patriotycznej. Właśnie w kościele kapucynów mieszkańcy Łomży zamawiali tak zwane msze za nieboszczkę, odprawiane przez zakonników w intencji odzyskania przez Polskę niepodległości. W klasztornych katakumbach spoczywa o. Sabinian (wł. Mikołaj Derecki), który 4 sierpnia 1864 roku udzielił ostatniej posługi dyktatorowi powstania Romualdowi Trauguttowi, a następnego dnia towarzyszył mu oraz pozostałym straconym, w tym związanym z Łomżą Rafałowi Krajewskiemu i Józefowi Toczyskiemu, na miejscu kaźni.
Nieopodal znajduje się Domek Pastora, czyli dawna plebania parafii ewangelickiej. Pastor Kacper Mikulski przyjaźnił się z Józefem Piłsudskim, przywołującym tradycje powstania styczniowego jako swe formacyjne dziedzictwo. W budynku plebanii mieściła się konspiracyjna drukarnia oraz skład tak zwanej bibuły, czyli nielegalnych publikacji niepodległościowych PPS-u, a w te działania był zaangażowany również syn pastora Tytus Mikulski, współpracownik Piłsudskiego.
Miejscem nie bez powodu określanym jako kuźnia patriotów było też łomżyńskie gimnazjum, z którego wyszli, między innymi, Ludwik Mierosławski, Rafał Krajewski, Józef Ramotowski ps. „Wawer” czy Rafał Błoński, a nauczycielami byli Jakub Waga czy Leon Rzeczniowski.
Dlatego kolejny punkt szlaku doprowadza do budynku II LO przy Pl. Kościuszki, a piąta i zarazem ostatnia lokalizacja szlaku to widok na pomnik Jakuba Wagi w parku jego imienia przy ul. Glogera.
Ten wybitny przyrodnik i botanik, autor przełomowego dzieła „Flora polska”, był też wielkim patriotą. W łomżyńskich szkołach pracował od roku 1828, krzewiąc wśród młodzieży postawy i uczucia patriotyczne, współpracując z nauczycielami zaangażowanymi w działalność niepodległościową, a po upadku powstania styczniowego chroniąc uczniów przed rusyfikacją. Jego syn Władysław brał udział w powstaniu.
W każdym z tych miejsc znajduje się dwujęzyczna tablica informacyjna oraz pusta rama do obrazu; nie tylko nawiązująca do muzeum, ale dająca też możliwość skomponowania unikalnego, żywego kadru oraz spojrzenia na wydarzenia sprzed 160 lat z własnej perspektywy.
Projektowi będą towarzyszyć bezpłatne działania edukacyjne, spacery z przewodnikiem-historykiem oraz wykłady, połączone ze zwiedzaniem wystawy stałej w Muzeum Północno-Mazowieckim, dotyczącej również powstania 1863/64 roku.
Terminy spacerów: 5 i 19 września, 3 i 17 października oraz 7 listopada. Terminy wykładów: 6 i 20 września, 4, 18 i 25 października oraz 8 listopada.
Za ich realizację odpowiada kustosz Adam Sokołowski, pracownik Działu Historycznego, koordynatorką projektu jest Alicja Kamieniczna z Działu Sztuki i Rzemiosła. Informacje i zapisy: tel.: 86) 216 28 16.
Projekt „Kadry Wolności. Szlakiem Powstania Styczniowego” został dofinansowany ze środków Biura „Niepodległa” w ramach Programu Dotacyjnego „Powstanie Styczniowe 1863-1864”.
Więcej informacji:
https://www.muzeum.lomza.pl/projekty/kadry-wolnosci-szlakiem-powstania-styczniowego
