Z okazji 230. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja i aktu Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów w 1791 roku, 19 października w Wilnie zostanie otwarta międzynarodowa wystawa będąca efektem współpracy Instytutu Adama Mickiewicza z Muzeum Narodowym – Pałacem Wielkich Książąt Litewskich oraz Zamkiem Królewskim w Warszawie. Patronat nad wystawą objęli prezydenci Polski i Litwy Andrzej Duda i Gitanas Nausėda, którzy zapowiedzieli udział w wernisażu.
Pomysłodawcą wystawy jest Instytut Adama Mickiewicza. W Muzeum Narodowym – Pałacu Wielkich Książąt Litewskich, publiczność zobaczy około 200 eksponatów z ponad czterdziestu publicznych i prywatnych kolekcji – muzeów, bibliotek, archiwów, kościołów, klasztorów, zbiorów prywatnych z Litwy, Polski, Ukrainy i Białorusi. Jednymi z najważniejszych eksponatów są sprowadzone po raz pierwszy z Warszawy do Wilna oryginały Konstytucji 3 maja, aktu Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów oraz unikatowy egzemplarz przekładu tekstu Konstytucji 3 maja na język litewski, wykonany na przełomie XVIII i XIX w. Kuratorem ekspozycji jest dr Ramunė Šmigelskytė-Stukienė.
– Konstytucja 3 maja to akt równie ważny dla Polaków, jak i dla Litwinów. Przepisy wykonawcze do Konstytucji zawarto w uchwalonym przez Sejm Czteroletni Zaręczeniu Wzajemnym Obojga Narodów, które cementowało unię polsko-litewską. Rok temu litewski Sejm ustanowił rok 2021 Rokiem Konstytucji 3 Maja i Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów. Cieszę się, że tak ważną rocznicę możemy wspólnie świętować, nie tylko w Warszawie, ale też Wilnie – mówi Barbara Schabowska, dyrektor Instytutu Adama Mickiewicza.
Akt Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów został uchwalony 20 października 1791 r. W przeddzień 230. rocznicy tego wydarzenia, 19 października 2021 r. otwarcie wystawy w Pałacu Wielkich Książąt Litewskich uświetnią swoją obecnością prezydenci i zarazem patroni honorowi wystawy – Prezydent Rzeczypospolitej Polski Andrzej Duda i Prezydent Republiki Litewskiej Gitanas Nausėda – którzy wygłoszą przemówienia powitalne na temat współczesnego znaczenia wspólnego dziedzictwa Polski i Litwy.
– O ile zatwierdzenie Konstytucji 3 maja było ustępstwem Litwy wobec Polski w dążeniu do wspólnych celów i dobra ojczyzny, to Zaręczenie Wzajemne Obojga Narodów było już ustępstwem Polski i znakiem dobrej woli wobec Litwy. To połączenie jest zatem doskonałym przykładem kompromisu politycznego, który dawał nadzieję na nowy etap współistnienia Litwy i Polski, mobilizował wspólne siły do osiągnięcia wspólnego celu i zapowiadał umocnienie międzynarodowego statusu Rzeczypospolitej – mówi Vydas Dolinskas, dyrektor Muzeum Narodowego – Pałacu Wielkich Książąt Litewskich.
Zwiedzający wystawę zapoznają się z inicjatorami reform wprowadzonych za panowania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego (1764–1795), obejrzą portrety najważniejszych mężów stanu oraz rozmaite artefakty (dokumenty, księgi, pomniki, dzieła sztuki ) odzwierciedlające przemiany w rozwoju politycznym, społecznym i gospodarczym państwa jak i w życiu kulturalnym.
Celem ekspozycji jest pokazanie z perspektywy Wielkiego Księstwa Litewskiego genezy uchwalenia Konstytucji 3 maja 1791 r., jej treści i przeznaczenia, przedstawienie procesów modernizacyjnych zachodzących w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII wieku. W warunkach dużych napięć geopolitycznych, ustanowiono wtedy rozdział władzy ustawodawczej i wykonawczej opartej na niezależnym sądownictwie, przeprowadzono reformy w oświacie, samorządach, stworzono systemy wsparcia dla środowisk chłopskich. To właśnie wtedy powstała idea narodu oparta na integralności i suwerenności.
– Wystawa jest pierwszą na Litwie próbą przedstawienia barwnej i złożonej epoki Konstytucji 3 maja na Litwie, przyczynkiem do poznania historii rozkwitu i upadku Rzeczypospolitej Obojga Narodów, zachęcającym do analizy błędów popełnionych przez ówczesnych polityków, nie ulegania złudzeniom co do bezinteresownej pomocy obcych krajów, sprawnego przeprowadzania niezbędnych reform w państwie i społeczeństwie, a co najważniejsze – samodzielnego dbania o losy ojczyzny – podkreśla dr Ramunė Šmigelskytė-Stukienė, kurator wystawy.
Ekspozycji towarzyszy bogaty program wydarzeń naukowych, kulturalnych i edukacyjnych.
Dla zwiedzających wystawa otwarta będzie od 20 października 2021 do 16 stycznia 2022 r.
Organizator wystawy: Muzeum Narodowe – Pałac Wielkich Książąt Litewskich (Litwa).
Współorganizatorzy wystawy: Instytut Adama Mickiewicza, Zamek Królewski w Warszawie.
Partnerzy wystawy: Ambasada Republiki Litewskiej w RP, Ambasada RP w Republice Litewskiej, Instytut Polski w Wilnie.
