Osiem spektakli będzie można obejrzeć 29 i 30 listopada w Teatrze Druga Strefa podczas finału Ogólnopolskiego Konkursu na Monodram Gombrowiczowski. Bezpłatne wejściówki na finałowe prezentacje można zarezerwować na stronie teatru. Organizatorem konkursu jest Muzeum Witolda Gombrowicza we Wsoli.
Z okazji ustanowionego przez Senat RP Roku Gombrowicza, Muzeum Witolda Gombrowicza we Wsoli ogłosiło w styczniu Ogólnopolski Konkurs na Monodram Gombrowiczowski. Konkurs miał otwartą formułę: startować w nim mogły również osoby bez dorobku artystycznego. Regulamin dopuszczał przedstawienia zrealizowane w latach 2022 – 2024, oparte na dowolnym tekście lub na kompilacji tekstów pisarza. Ostatecznie organizatorzy otrzymali szesnaście zgłoszeń.
Do II etapu zakwalifikowanych zostało osiem monodramów. To przedstawienia bardzo różne. – Zakwalifikowane spektakle to dzieła artystów utytułowanych, którzy z niejednego teatralnego pieca chleb jedli, świeżo upieczonych absolwentów szkół teatralnych, a także aktorek i aktorów na absolutnym starcie, niemal bez żadnego doświadczenia zawodowego – mówi Jacek Wakar, kurator konkursu. – Są wśród nich propozycje bardziej bogate scenicznie, jak i na wskroś ascetyczne, np. teatr na pustej podłodze. Wszystkie wciągające, intrygujące, charakteryzujące się osobnym charakterem pisma. Ogromnie jesteśmy ciekawi, na jaki rodzaj teatru postawi jury – zastanawia się Jacek Wakar.
Monodramy zakwalifikowane do finału to:
Piotr Duszyński, „Gęba przy goleniu”
Anna Kończal-Bochenek, „Ivona”
Artur Krajewski, „Sam na sam”.
Małgorzata Maślanka, „Biesiada u hrabiny Kotłubaj”
Zofia Ścigaj, „Ciało – Polska”
Zofia Wardacka, „Forma upupiona”
Zuzanna Wiatr, „Dziewictwo. Osobna Kategoria istot zamkniętych”
Dorian Zypper, „Jeden olbrzymi szaleniec”.
Finałowe prezentacje monodramów odbędą się 29 i 30 listopada w warszawskim Teatrze Druga Strefa. Spektakle będzie oceniało jury w składzie: Irena Jun (aktorka i reżyserka, jedna z najwybitniejszych postaci nie tylko polskiego teatru, mistrzyni monodramu); Lena Frankiewicz (aktorka, autorka scenariuszy, reżyserka, zmagająca się również z Gombrowiczem) oraz Jacek Cieślak (krytyk teatralny i dziennikarz „Rzeczpospolitej”, redaktor „Teatru” w latach 2013 – 2022). Pula nagród w konkursie wynosi 20 tysięcy złotych.
– Usłyszymy ze sceny fragmenty dramatów z „Iwoną, księżniczką Burgunda” i „Ślubem” na czele, wyimki z opowiadań, nieoczywiste kompilacje tekstów rzadziej czytanych i prawie nigdy nie wystawianych. Artystki i artyści, którzy pokażą swe prace na naszym przeglądzie, udowadniają, że Gombrowicz to kosmos. Zapraszamy – zachęca Jacek Wakar.
Bezpłatne wejściówki na finałowe prezentacje monodramów można zarezerwować na stronie teatru Druga Strefa https://www.teatr2strefa.pl/ .
Partnerami konkursu są Samorząd Województwa Mazowieckiego i Teatr Druga Strefa w Warszawie.
Konkurs organizowany jest dzięki dofinansowaniu z budżetu Samorządu Województwa Mazowieckiego.
Finałowe monodramy:
Biesiada u hrabiny Kotłubaj
Scenariusz: Michał Pabian
Reżyseria: Błażej Peszek
Opracowanie scenograficzne: Michał Dracz
Muzyka: Wojtek Kiwer
Wykonanie: Małgorzata Maślanka
Żyjemy w świecie, w którym brak autorytetów, harmonii i podstawowych wartości. Królują hipokryzja i gra pozorów, a elita przestała być elitą. To świat, w którym świadomie i cynicznie tworzy się podziały, odwracające uwagę od prawdziwych problemów, a ideologie mielą mózgi jak „krwisty befsztyk”. Z takim światem mierzy się Małgorzata Maślanka w monodramie opartym na opowiadaniu Witolda Gombrowicza. Aktorka wciela się w kilka postaci, odgrywa wiele ról, pokazując, jak sprzeczne cechy mogą mieścić się w osobowości jednego człowieka. Profetyczna twórczość Gombrowicza zachwyca i przeraża jednocześnie. „…ja już wiem co to jest – przemocą wtłoczyli mi w duszę – taniec kanibalów. Taniec kanibalów!”.
Forma upupiona
Wykonanie: Zofia Wardacka
Scenariusz i reżyseria : Henryk Gęsikowski
Opracowanie scenograficzne: Zofia Wardacka/Henryk Gęsikowski
Czas trwania: 50 minut
„Artysta podchodzi prywatnie, po cichu, do każdego z osobna, szepcze ci do ucha, po cichu domaga się żebyś go uznał” – pisał Witold Gombrowicz. Między innymi ta myśl stała się inspiracją dla autorów monodramu „Forma upupiona”. Zofia Wardacka prowokuje do dyskusji, kim w dzisiejszych czasach jest artysta. Co go tworzy, gdzie leży jego prawda, a co jest jedynie kreacją, formą, która przysłania to co najbardziej wartościowe. Jak wyznaje aktorka, dla młodej osoby, wchodzącej dopiero w artystyczny świat, słowa Gombrowicza mocno rezonują, zapraszają do rozmowy o tym jaką ,,gębę’’ przyjąć i jak poradzić sobie z ,,pupą’’. I czy rzeczywiście ,,przed pupą zaś w ogóle nie ma ucieczki”. Spektakl powstał na podstawie kilku tekstów W. Gombrowicza, m.in. „Ferdydurke”, „Operetki”, „Biesiady u hrabiny Kotłubaj” i „Dziennika”.
Gęba przy goleniu
wykonanie: Piotr Duszyński
scenariusz i reżyseria: Piotr Duszyński
Scenografia: Piotr Duszyński
Oprac. Muzyczne: Piotr Duszyński
Czas trwania: 7,5 minuty
Monodram „Gęba przy goleniu” Piotra Duszyńskiego nawiązuje do jednego z najbardziej znanych dzieł Witolda Gombrowicza – „Ferdydurke”. Motyw gombrowiczowskiej gęby, którą zmieniamy w zależności od otoczenia i okoliczności, został ukazany na przykładzie współczesnego trzydziestolatka, który – przy okazji tak zwanych okrągłych urodzin – dokonuje swoistego podsumowania „gąb”, które naznaczyły jego tożsamość. Spektakl podejmuje problematykę odnajdywania swego prawdziwego oblicza naznaczanego przez relacje, marzenia, obawy, wydarzenia z przeszłości i przez to, w jaki sposób te wydarzenia zostały przepracowane w późniejszych latach życia.
Sam na sam
Wykonanie: Artur Krajewski
Adaptacja/opracowanie tekstu: Artur Krajewski
Reżyseria: Artur Krajewski
Scenografia: Agnieszka Łapińska
Czas trwania: 50 minut
W tym autorskim spektaklu Artur Krajewski konfrontuje się z Gombrowiczem, z jego postrzeganiem bólu i cierpienia. „Dla mnie nie ma żadnej wyższej instancji. Jest tylko kawałek umęczonej materii. Rzecz nieznośna. Nie mogę wytrzymać. Zabić! Zabić! Zatrzymać maszynę bólu. Niech tego nie będzie.” – pisał Gombrowicz. „Aktor przeprowadza widza i siebie przez proces stawania wobec bólu i cierpienia. Bada sytuację współczucia, współodczuwania, biorąc widza jako świadka.”. Dla Krajewskiego istotny jest także proces, jakiemu poddawane jest ciało aktora pod wpływem doznań psychologicznych i duchowych. Ascetyczna forma spektaklu, granego w minimalistycznej scenografii i pozbawionego muzyki ma wyeksponować realistyczno-poetycki charakter przedstawienia, bliski w odczuciu realizatorów idei teatru Gombrowicza.
Jeden olbrzymi szaleniec
Wykonanie: Dorian Zypper
Adaptacja: Dorian Zypper
Scenariusz i reżyseria: Dorian Zypper
Scenografia: Dorian Zypper
Czas trwania: 40 minut
Co władza może zrobić z człowiekiem? Co człowiek posiadający władzę może zrobić tymi,
nad którymi ją posiada? Ile faktycznie zależy od nas? „Jeden olbrzymi szaleniec” to
monodram opowiadający o szkodliwości władzy, dążeniu do jej posiadania i niszczących skutkach jej zdobycia. Dorian Zypper podejmuje próbę zmierzenia się ze strachem związanym z aktualnymi
wydarzeniami na świecie, opowiedzianymi poprzez koszmar senny jednego żołnierza. Monodram powstał na podstawie „Ślubu” Witolda Gombrowicza.
Ciało – Polska
Wykonanie: Zofia Ścigaj
Reżyseria i dramaturgia: Zofia Ścigaj
Kompozycje i teksty piosenek: Zofia Ścigaj
Muzyka w wykonaniu duetu „Atawizm” (Zofia Ścigaj, Mateusz Kamiński)
Czas trwania: 30 minut
Sztuka, młodość, cielesność, Polska… to tematy, które najczęściej pojawiają się w twórczości Witolda Gombrowicza. Jak wyglądałaby ucieleśniona myśl o ojczyźnie, zmieniającej się w synczyznę? ,,Ciało – Polska”, monodram dwudziestoletniej Zofii Ścigaj, w zamyśle autorki jest rozmową między pisarzem a nią samą, początkującą artystką. Tworzona na scenie postać stale się zmienia i mówi do nas słowami wielu postaci. (np. Henryk, Iwona, Józio). Fragmenty różnych utworów (m.in. ,,Ślubu”, ,,Pornografii”, ,,Operetki”, ,,Iwony…” czy ,,Ferdydurke”) mieszają się ze sobą, próbując dotrzeć do sedna gombrowiczowskiej myśli: ,,Niech kształt mój rodzi się ze mnie. Niech nie będzie zrobiony mi”. Myśli – w przekonaniu aktorki wciąż aktualnej i inspirującej młodych artystów, którzy właśnie tworzą swoją własną ,,synczyznę”. Całość uzupełnia muzyka rockowa i elektroniczna w wykonaniu duetu ATAWIZM (Zofia Ścigaj, Mateusz Kamiński)
Dziewictwo, osobna kategoria istot zamkniętych
Wykonanie: Zuzanna Wiatr
Scenariusz, reżyseria: Zuzanna Wiatr
Konsultacja reżyserska: Julia Wernio
Ruch sceniczny: Anna Bogdanowicz
Muzyka: Ryszard Lubieniecki
Czas trwania: 38 minut
,,Dziewictwo, osobna kategoria istot zamkniętych’’ to monodram stworzony na podstawie
tekstów Witolda Gombrowicza ,,Dziewictwo’’, ,,Ślub’’, ,,Iwona, księżniczka Burgunda’’,
,,Przygody’’i ,,Historia” („Operetka”). Spektakl jest komentarzem odnoszącym się do kulturowo i religijnie ujętego zagadnienia, jakim jest dziewictwo oraz próbą przyjrzenia się relacji pomiędzy człowiekiem a przybieraną przez niego formą.
Ivona
Wykonanie: Anna Kończal-Bochenek
Scenariusz i reżyseria: Filip Bochenek
Czas trwania: 40 minut
„Wczoraj znów nie miałaś powodzenia. Dzisiaj znów nie masz powodzenia. Jutro także nie będziesz miała powodzenia” – pod zdjęciami pojawiają się nowe komentarze. Jak można sobie z nimi poradzić i czy w ogóle można? Na te i inne pytania próbują odpowiedzieć twórcy sztuki „Ivona” na podstawie „Iwony Księżniczki Burgunda” Witolda Gombrowicza w reżyserii Filipa Bochenka. „Szalenie łatwo zerwać łączność z człowiekiem, jest to przede wszystkim kwestia zmiany tonu.” W spektaklu wykorzystano syntezator mowy IVONA.
Robert Utkowski
