Niezwykłe dzieje Pałacu Górków – nowa wystawa czasowa Muzeum Archeologicznego.
Okien z łacińską sentencją było łącznie 10 na parterze. Nie wiadomo czy podobne nie znajdowały się na wyższych kondygnacjach. Ostatni zachowany cytat głosi: Nie noście ciasnego pierścienia – Arctum annulum ne gestate i pochodzi z tekstów Plutarcha z Aleksandrii. Zobaczymy go podchodząc do bryły budynku od strony ulicy Klasztornej. Ten i wiele więcej smaczków dotyczących dzisiejszej siedziby Muzeum Archeologicznego w Poznaniu zgłębimy na nowej ekspozycji przygotowanej przez kuratorkę Olgę Adamczyk.
Wystawa czasowa przedstawiająca losy Pałacu Górków, budynku który od roku 1967 stanowi siedzibę Muzeum Archeologicznego w Poznaniu. Prezentuje zabytki archeologiczne pochodzące z badań prowadzonych na terenie Pałacu Górków (głównie z dziedzińca oraz piwnic) oraz przedmioty pochodzące ze zbiorów różnych muzeów przedstawiające wzornictwo oraz stylistykę popularną w kolejnych etapach użytkowania budynku. Obejrzymy tam starodruki, rękopisy oraz korespondencję pochodzącą zarówno z kancelarii rodu Górków, jak i z archiwów późniejszych użytkowniczek i użytkowników budynku.
Bogaty zbiór archiwaliów związanych z Pałacem Górków tworzą także wizerunki malarskie i graficzne, fotografie, a także korespondencja na temat odbudowy w okresie powojennym i rozmaite publikacje o charakterze naukowym i popularyzatorskim.
Zwiedzający będą mieli możliwość zapoznać się z historycznymi postaciami, których działania miały wpływ na historię i kształt budynku, całego miasta Poznania, a niejednokrotnie regionu Wielkopolski i całego kraju. Analizujemy wspólnie zapiski z różnego rodzaju kronik, które przybliżają wydarzenia związane z Pałacem Górków, a te często miały charakter makroregionalny.
Wystawa będzie realizowana na terenie Pałacu Górków, w 3 salach ekspozycyjnych znajdujących się na parterze. Znaczną część ekspozycji poświęcono prezentacji historii niezwykle wpływowego w tym okresie rodu Górków. Przybliżymy sylwetki najważniejszych postaci rodu (między innymi Łukasza II Górki oraz jego syna Andrzeja I). Ukazana zostanie stopniowa rozbudowa pałacu, w trakcie ich rezydowania.
Uwypuklona zostanie rola jaką Pałac Górków odgrywał w czasach swojej największej świetności. Było to miejsce spotkań książąt (Albrechta Hohenzollerna, Fryderyka I), ośrodek reformacji, oficjalny zbór protestancki, miejsce schronienia dla różnych ugrupowań religijnych.
Po śmierci ostatniego męskiego potomka roku Górków, po kilkukrotnej zmianie właścicieli, pałac został ostatecznie sprzedany ksieni zakonu benedyktynek z Chełmna – Magdalenie Mortęskiej. Został w nim założony klasztor. W dziejach pałacu ten okres zapisuje się jako czas wielkiej transformacji budynku oraz znacznego zwiększenia jego powierzchni (na skutek zakupu i darowizn sąsiednich kamienic kwartału). Z tego okresu pochodzi pierwsza zachowana litografia Pałacu, która w okresie powojennym służyła za wzór do odbudowy zniszczonego gmachu. Dlatego też współczesna siedziba Muzeum najbardziej przypomina budynek z tamtych czasów.
Wiek XIX przyniósł kolejne zmiany sposobu użytkowania budynku. W roku 1828 nastąpiła ostateczna decyzja o kasacie zakonu (wydana przez władze zaboru pruskiego). Budynki zostały przekazane na alumnat Gimnazjum św. Marii Magdaleny, a następnie na założoną przez Ludwikę z Hohenzollernów, pierwszą w Poznaniu szkołę średnią dla dziewcząt. Pociągnęło to za sobą kolejne przebudowy.
W roku 1880 kiedy szkoła została przeniesiona do nowego gmachu, budynek został zamieniony na kamienicę czynszową, a jedynym elementem wskazującym na jego niecodzienną historię był renesansowy portal z datą 1548.
Podobnie jak znaczna część budynków Starego Miasta w Poznaniu, Pałac Górków ucierpiał znacznie w trakcie działań wojennych (zwłaszcza w styczniu i lutym 1945 roku). Został spalony, a pozbawione dachu mury zaczęły się zawalać.
Dopiero w 1955 podjęto prace pomiarowe, a od 1957 rozpoczęto prace porządkowe i budowlane. W roku 1967, wraz z ukończeniem prac budowlanych, nastąpiło przeniesienie zbiorów Muzeów do nowej siedziby i rozpoczął się nowy etap historii budynku, który trwa aż do dziś. Na dziedzińcu zwiedzający będą mieć również możliwość obejrzeć film z cyklu INSPIRUJE NAS DZIEDZICTWO poświęcony w całości historii Pałacu Górków. Jego producentem jest fundacja Made in Art., która udostępnia film bezpłatnie.
Wystawa potrwa od 31.10.2023 do 25.02.2024r. Kuratorką jest mgr Olga Adamczyk z Muzeum Archeologicznego w Poznaniu. Eksponaty podziwiać można w salach wystaw czasowych na parterze i dziedzińcu Pałacu Górków. Wstęp możliwy po zakupie biletu wstępu uprawniającego do zwiedzenia całego Muzeum. Część ekspozycji znajdującą się na dziedzińcu można zwiedzać bezpłatnie w godzinach otwarcia Muzeum.–
tekst, foto: Łukasz Bartkowiak
