We wtorek, 28 marca, o godz. 12.00 na Długim Targu upamiętnione zostanie data powrotu Gdańska w granice Polski w 1945 roku, którego symbolem było podniesienie polskiej flagi na maszt Dworu Artusa. O godz. 17.00 w Ratuszu Głównego Miasta odbędzie się także debata historyków pt. “Danzig/Gdańsk 1945. Jak rozumieć i jak pamiętać koniec niemieckiego i początek polskiego miasta?”
Wydarzenie rozpocznie przemarsz ulicami Głównego Miasta Kompanii Reprezentacyjnej Marynarki Wojennej i Orkiestry Reprezentacyjnej Marynarki Wojennej w kierunku Długiego Targu. W samo południe, przy dźwiękach Mazurka Dąbrowskiego na Dwór Artusa podniesiona zostanie biało-czerwona flaga. W programie znalazły się także m.in. oficjalne przemówienia, pokaz musztry paradnej w wykonaniu Kompanii Reprezentacyjnej Marynarki Wojennej, śpiewanie pieśni patriotycznych.
Tego dnia, o godz. 17.00 w Ratuszu Głównego Miasta odbędzie się także debata historyków np. “Danzig/Gdańsk 1945. Jak rozumieć i jak pamiętać koniec niemieckiego i początek polskiego miasta?”. W wydarzeniu wezmą udział prof. Robert Traba, dr Joanna Hytrek-Hryciuk oraz dr Jan Daniluk.
Więcej o debacie można przeczytać w komunikacie Muzeum Gdańska.
Historyczne tło upamiętnianych wydarzeń
Za datę zdobycia miasta przez Sowietów uważa się 30 marca 1945 r. Faktycznie jednak Niemcy bronili się jeszcze w Płoni Wielkiej nocy 6/7 kwietnia). 28 marca – na Dworze Artusa załopotała biało-czerwona flaga, którą zawiesili polscy czołgiści: podporucznik Bronisław Wilczewski i chorąży Zbigniew Michel. Początkowo flagę zamierzano zawiesić na wieży Ratusza Głównego Miasta, jednak gdy żołnierze dotarli na Długi Targ, zorientowali się, że jest ona zniszczona. Dwaj młodzi, liczący po 19 lat Polacy wspięli się po elewacji sąsiedniej kamienicy i dotarli do masztu, na którym wciąż powiewała hitlerowska flaga ze swastyką. Zerwali ją i wciągnęli flagę biało-czerwoną. Trwający cały czas ostrzał artyleryjski omal nie udaremnił i tego zamiaru, bowiem w trakcie zaimprowizowanej ceremonii tył budynku został trafiony pociskiem i na dachu pojawiły się płomienie.
Śródmieście zostało zniszczone w 90 procentach, ponad sześć tysięcy domów przestało istnieć, około 1300 budynków bardzo poważnie ucierpiało. Według niepełnych danych z 15 lipca 1945 roku, w całym Gdańsku zniszczono 19 665 budynków (w tym mieszkalnych – 15 600, gospodarczych – 3160, przemysłowych – 535). Zniszczone były centra Wrzeszcza, Nowego Portu, Stogów. Spośród 17 zabytkowych kościołów bardzo poważnie ucierpiało 14. Sowieckie pożary strawiły zabytkowe budowle, m.in. Ratusz Głównomiejski, Zbrojownię, Wielki Młyn, czy Wielki Żuraw. 20 spośród 36 mostów i wiaduktów zostało zniszczonych, w tym trakcja tramwajowa.
Powrót Gdańska do Polski nie był prostym procesem. Skomplikowane dzieje miasta zastępowane były komunistyczną propagandą o “odwiecznej polskości”. Dopiero przemiany polityczne, rozpoczęte strajkiem w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 r. zainicjowały proces budowania nowej tożsamości mieszkańców.
Źródło: Muzeum Gdańska, Marta Formella
