Ta wystawa pozwala zobaczyć, jak wyglądały ubiory kobiet i mężczyzn w XVII wieku, a przy tym zrozumieć, jak trudne jest dziś wykonanie ich pełnych rekonstrukcji… Warto przyjrzeć się szczegółom!
Ręcznie szyte suknie i żupany prezentowane w pałacu powstały na podstawie portretów z kolekcji muzealnych i opracowanych naukowo źródeł historycznych, dzięki którym wiemy, jak każda rzecz wykonywana była przez rzemieślników, mistrzów zapomnianych już dziś profesji. Ubiór XVII-wiecznej szlachcianki wymagał odpowiednio dobranej bielizny i akcesoriów – biżuterii, pasków, torebek, rękawiczek, butów czy nakryć głowy. Do wykonanych z lnu, wełny i jedwabiu strojów dopasowywano cenne dodatki – koronki, pasmanterię, guziki czy sprzączki. Strój szlachcianki czy szlachcica był kosztowny i musiał długo służyć; w inwentarzach znajdujemy zapisy potwierdzające przekazanie kontusza czy żupana w spadku po zmarłym ojcu rodziny. Cenne, bogato zdobione pasy noszone przez mężczyzn czy sprowadzane z daleka koronki i hafty potwierdzały status tych, którzy mogli je nosić.
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie jest ośrodkiem rekonstrukcji historycznej, tu kultywujemy tradycje i przywracamy zapomniane umiejętności, takie jak sztuka ręcznego szycia, haftu, tworzenia koronek. A także pięknego pisania, czyli kaligrafii i gotowania w oparciu o XVII-wieczne przepisy kulinarne opracowane na nowo dla potrzeb współczesnych amatorów staropolskiej kuchni. Rekonstruktorom historii proponujemy opracowane źródła i pięknie wydane książki dostępne w muzealnej księgarni.
Katalog „Ubiory na dworze króla Jana III Sobieskiego” to cenna publikacja przedstawiająca barwny obraz siedemnastowiecznej mody dworskiej w Polsce i na dworach europejskich, zwłaszcza we Francji i Anglii. Bogate tło historyczne, wprowadzające w klimat epoki, jej obyczaje i niuanse modowe, służy prezentacji rekonstrukcji strojów z czasów Jana III, przygotowanych na konkurs przez młodych projektantów oraz propozycji współczesnych kreacji inspirowanych siedemnastowieczną modą. W katalogu znaleźć można szczegółowe opisy zarówno dworskich ubiorów codziennych, jak i tych noszonych podczas różnych uroczystości, mniej i bardziej oficjalnych, strojów do polowań czy jazdy konnej. Nie brak też ciekawostek o modowych ekstrawagancjach epoki, informacji o tkaninach, krojach, konstrukcji ubiorów, dodatkach i ozdobach. A wszystko to można zobaczyć na licznych ilustracjach – portretach, obrazach, szkicach i rysunkach wykrojów, fotografiach fragmentów tkanin i innych detali związanych ze sztuką krawiecką epoki. Częścią obszernego katalogu (335 stron) jest też niezwykle przydatny „Słownik nazw ubiorów, tkanin i akcesoriów mody”.
W książce „Dziecko i jego świat. Ubiory dziecięce od XVII do XIX wieku” pod redakcją Moniki Janisz znajdziemy wypowiedzi ekspertów o historycznych ubiorach dziecięcych, informacje o tkaninach, krojach, konstrukcji ubiorów, dodatkach i ozdobach. Można je zobaczyć na licznych ilustracjach – portretach, rysunkach, dawnych fotografiach pochodzących zarówno ze zbiorów polskich jak i obcych. Dla miłośników krawiectwa historycznego interesujący będzie artykuł opisujący krok po kroku rekonstrukcję osiemnastowiecznego czepka dziecięcego ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie. W publikacji zaprezentowane są również prace eksponowane w Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie na czasowej, pokonkursowej wystawie pt. „Rekonstrukcje ubiorów dziecięcych od XVII do XIX wieku”.
Kuratorką wystawy i jednocześnie twórczynią kilku strojów jest Elżbieta Dunin-Wąsowicz, rekonstruktorka historyczna, prowadząca warsztaty w Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie.
Na wystawie prezentowane są:
1. Rekonstrukcja muzealna sukni na podstawie Portretu kobiety w czerwonej sukni, malarz holenderski, 2. poł. XVII w., Muzeum Narodowe w Warszawie; własność prywatna.
Praca powstała na potrzeby III edycji programu Wilanów dla Młodych Talentów – Ubiory na dworze Króla Jana III.
Projekt, wykonanie, wykrój, szycie: Elżbieta Dunin-Wąsowicz
2. Rekonstrukcja muzealna: buty damskie
Projekt, wykonanie: Krzysztof Brzozowski „U Szewca”
3. Rekonstrukcja muzealna sukni z lat z 1670–1675, na podstawie ikonografii i zachowanych zabytków, inspirowana obrazem Eleonory Marii Wiśniowieckiej; własność prywatna.
Projekt, wykonanie, wykrój, szycie: Monika Krajewska
4. Rekonstrukcja muzealna: pas kontuszowy
Projekt, wykonanie: „Persjarnia”
5. Rekonstrukcja muzealna żupana na podstawie portretu Marka Matczyńskiego, Polska, ok. 1693, Sulimów, kościół filialny pw. św. Jana Ewangelisty; własność prywatna.
Praca powstała na konkurs III edycji programu Wilanów dla Młodych Talentów – Ubiory na dworze Króla Jana III. Projekt, wykonanie, wykrój, szycie, ręcznie robione guziki: Julia Nowak.
Karol Stanios – buty (poza konkursem)
6. Rekonstrukcja muzealna ubioru na podstawie portretu Jakuba Ludwika Sobieskiego, malarz śląski, po 1691 Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie; własność Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie.
Praca powstała na konkurs III edycji programu Wilanów dla Młodych Talentów – Ubiory na dworze Króla Jana III. Projekt, wykonanie, wykrój, szycie: Justyna Helena Lasota – I nagroda
7. Rekonstrukcja muzealna sukni na podstawie Portretu królowej Marii Kazimiery, malarz nieznany, ok. 1690, Zamek Królewski w Warszawie; własność prywatna.
Praca powstała na potrzeby III edycji programu Wilanów dla Młodych Talentów – Ubiory na dworze Króla Jana III. Projekt, wykonanie, wykrój, szycie: Elżbieta Dunin-Wąsowicz
8. Rekonstrukcja muzealna: szkło; własność prywatna.
Projekt, wykonanie: Marek Jargiło Glass Studio
9. Rekonstrukcja muzealna: tabakiera, okulary, łyżka, nóż; własność prywatna.
Projekt, wykonanie: Andrzej Mikiciak
10. Kopia muzealna tzw. Kaftana Sobieskiego, 1660–1670, na podstawie zachowanego zabytku ze zbiorów Muzeum Sztuki Użytkowej w Budapeszcie; własność Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie.
Według tradycji ubiór był własnością Jana III Sobieskiego, króla Polski, który ofiarował go palatynowi Węgier, księciu Pálowi Esterházy’emu, walczącemu wraz z nim przeciwko Turkom pod Wiedniem w 1683 roku. Kopia powstała na potrzeby III edycji programu Wilanów dla Młodych Talentów – Ubiory na dworze Króla Jana III.
Projekt, wykonanie, wykrój, szycie, ręcznie robiona pasmanteria: Elżbieta Dunin-Wąsowicz. Malowana rekonstrukcja wzoru tkaniny: Anna Gnieciecka. Kopia guzów ażurowych: Karolina Kaya Tołysz. Pracownia Artystyczno-Jubilerska Egreta
11. Rekonstrukcja muzealna sukienki dziewczęcej na podstawie Portretu Magdaleny de Vos, Cornelis de Vos, 1623–1624, Chatsworth House; własność prywatna.
Rekonstrukcja powstała na potrzeby IV edycji programu Wilanów dla Młodych Talentów – Ubiory dziecięce od XVII do XIX wieku. Projekt, wykonanie, wykrój, szycie, hafty: Elżbieta Dunin-Wąsowicz. Rekonstrukcja lnianych koronek klockowych: Magdalena Mazurek. Krzyżyk relikwiarzowy: Karolina Kaya Tołysz. Pracownia Artystyczno-Jubilerska Egreta
12. Rekonstrukcja muzealna zestawu do gry w lotkę (ang. battledore and shuttlecock, franc. jeu de volant); własność prywatna.
Rekonstrukcja oparta o akwarelę Adriaen’a van de Venne z 1620–26 r. Paletki drewniane, malunki na podstawie wzorników zdobnictwa z epoki. Lotka z korka obszytego skórą, pióra gęsie. Oryginalne lotki i paletki do gry się nie zachowały, znane są tylko z opisów i ikonografii. Projekt, wykonanie: Rafał Szwelicki
13. Rekonstrukcja muzealna: buty damskie; własność prywatna.
Projekt, wykonanie: Rafał Wójcik
14. Rekonstrukcja muzealna sukni mieszczańskiej na podstawie malarstwa, 1. poł. XVII w.; własność prywatna.
Projekt, wykonanie, wykrój i szycie: Elżbieta Dunin-Wąsowicz. Naszyjnik gliniany: wytwórca litewski. Rekonstrukcja czepka haftowanego: Beata Popiołek. Rekonstrukcja pasa, kalety skórzanej: Karol Stanios
15. Rekonstrukcja muzealna sukienki dziecięcej na podstawie malarstwa, 1. poł. XVII w.; własność prywatna.
Projekt, wykonanie, wykrój i szycie: Elżbieta Dunin-Wąsowicz. Rekonstrukcja paska, mosiężnych szpilek: Jarosław Draws, More maiorum.
16. Rekonstrukcja muzealna: pończochy, podwiązki, krajki
Projekt, wykonanie: Małgorzata Krasna-Korycińska, Archeoconcept
Gdzie: gabloty wystawowe w przyziemiu pałacu koło szatni
Kiedy: do 15 sierpnia 2023 r.
Wstęp: bilet do pałacu
Źródło: Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Fot. M. Wielgo
