Za oknem zimowa aura, a Muzeum Narodowe w Warszawie zaprasza w słoneczną podróż po XIX-wiecznej Italii. Cyprysowe aleje, agawy nad brzegiem morza, starożytne kolumny Forum Romanum i weneckie pałace – to tylko niektóre elementy włoskiego pejzażu zaprezentowane w Gabinecie Fotografii w Galerii Sztuki XIX Wieku.
Od czasu powstania Gabinet Fotografii cieszy się dużym zainteresowaniem. Jego położenie na mapie Muzeum nie jest przypadkowe: znajduje się w Galerii Sztuki XIX Wieku, dzięki czemu zwiedzający mogą prześledzić związki między fotografią a innymi dziedzinami XIX-wiecznej sztuki. Cykliczne prezentacje w Gabinecie pokazują losy fotografii od narodzin tego medium, przybliżają pamiątkowe portrety oraz industrialne krajobrazy. Każdy może zajrzeć do pracowni artysty z XIX wieku i poznać ówczesne media społecznościowe. Teraz przyszła pora na pejzaże słonecznej Italii. „Obrazy Włoch” to już siódma odsłona Gabinetu.
Półwysep Apeniński od chwili wynalezienia fotografii był miejscem dynamicznego rozwoju tego medium. To tutaj, w wyjątkowym połączeniu architektury, dzieł sztuki, krajobrazu i południowego światła twórcy ujrzeli doskonałe miejsce do eksperymentowania w nowo powstałej dziedzinie obrazowania. W pierwszych technikach fotograficznych tworzyli włoscy, angielscy, francuscy i niemieccy pionierzy.
Przykładem międzynarodowej wspólnoty było środowisko intelektualistów i artystów, w tym fotografów, skupione wokół słynnej rzymskiej Caffè Greco. Jednymi z jej ważniejszych bywalców od końca lat 40. XIX wieku byli tworzący w nowym medium – Włoch Giacomo Caneva, Anglik James Anderson i Francuz Eugène Constant. Pierwszy jest autorem nastrojowych kalotypii, w których w mistrzowski sposób potrafił oddać piękno przyrody. Drugi tworzył obrazy oparte na większych kontrastach i precyzji detalu, bliższe dokumentalnej wizji Wiecznego Miasta. Trzeci wreszcie, jako pierwszy w Rzymie, zastosował metodę albuminową na negatywach szklanych. W Gabinecie Fotografii można zobaczyć prace ich wszystkich.
Fotografowie, którzy regularnie rejestrowali w światłoczułych kadrach swoje najbliższe otoczenie, niejednokrotnie tworzyli niezwykłą i kompletną opowieść o tych miejscach. Doskonałymi tego przykładami są prezentowane w Gabinecie zdjęcia Włocha Carla Nai, który od końca lat 50. XIX wieku tworzył urzekające obrazy Wenecji, natomiast Niemiec Alfred Noack utrwalił w swoich pracach wspaniały poemat na cześć stolicy Ligurii – Genui.
Rytm życia miasta w jego mniej reprezentacyjnych dzielnicach, w portach czy na nadmorskich bulwarach, był tematem chętnie podejmowanym przez fotografów. Od lat 80. XIX wieku, dzięki technicznemu postępowi, robienie zdjęć stało się jeszcze łatwiejsze. Fotografowie uwieczniali codzienne zajęcia mieszkańców oddalonych zakątków, jak np. wyspy. Takie sceny rodzajowe stały się częstym i atrakcyjnym motywem do utrwalenia.
Półwysep Apeniński chętnie odwiedzali nie tylko artyści, lecz także europejscy arystokraci. Włochy były dla nich centralnym punktem Grand Tour, podróży służącej poszerzeniu wiedzy o kulturze i sztuce, a także wykształceniu w sobie smaku estetycznego. Dzięki rozwojowi kolejnictwa w XIX wieku łatwiej było dotrzeć do wcześniej trudno dostępnych miejsc, np. do podnóża Wezuwiusza. Poręczne albumy z wklejonymi odbitkami, tworzone przez duże wydawnictwa fotograficzne, były idealnymi pamiątkami dla XIX-wiecznych miłośników sztuki, przywołującymi wspomnienia z podróży do Włoch.
Pokaz „Obrazy Włoch” w Gabinecie Fotografii będzie dostępny dla publiczności do 7 kwietnia 2024 roku.
Kuratorką bieżącej odsłony jest Magdalena Bajbor ze Zbiorów Fotografii i Ikonografii MNW.
We wtorki wstęp na wystawy stałe, w tym do Gabinetu Fotografii, jest bezpłatny.
Muzeum Narodowe w Warszawie
