Każdego roku, z okazji kolejnych rocznic powstania w warszawskim getcie, nowe pokolenia młodych Polaków dowiadują się o tym dramatycznym wydarzeniu. Nic tak nie zapisuje historii w pamięci i świadomości młodych ludzi, jak dobrze opowiedziane losy świadków i bohaterów wspominanego czasu. W odpowiedzi na to Instytut Pileckiego zaprasza na filmowe spotkanie z taką właśnie próbą przeniesienia odbiorcy w realia żydowskiego getta w okupowanej przez Niemców Warszawie.
W przeddzień 80. rocznicy powstania w getcie warszawskim Instytut Pileckiego zaprasza na pokaz filmów dokumentalnych „Świadkowie epoki. Ku Zagładzie” i „Świadkowie epoki. Czas Zagłady”, będących zapisem relacji tych, którym udało się przetrwać. Pokazowi towarzyszyć będzie rozmowa z Januszem Majewskim oraz świadkami zagłady warszawskiego getta. Wydarzenie odbędzie się 18 kwietnia o godz. 18:00 w warszawskim kinie KinoGram (Fabryka Norblina). Wstęp wolny.
Wytyczone w 1940 r. na obszarze 300 ha i otoczone murem długości 18 km getto warszawskie początkowo było zamieszkane ponad 350 tys. Żydów. Wskutek chorób i głodu liczba ta stopniowo się kurczyła, a po 22 lipca 1942 r. – w ramach akcji Reinhardt – rozpoczęły się masowe wywózki do obozu zagłady w Treblince. Wiosną 1943 r. rozpoczęła się całkowita likwidacja getta. Rankiem 19 kwietnia teren został otoczony, a oddziały niemieckie wkroczyły do środka, napotykając jednak na opór żydowskich powstańców z Żydowskiego Związku Wojskowego pod dowództwem Pawła (Aszera) Frenkla i z Żydowskiej Organizacji Bojowej, na której czele stał Mordechaj Anielewicz. Od zewnątrz na pomoc walczącym Żydom ruszyła także Armia Krajowa oraz inne organizacje, przeprowadzając akcje przeciwko niemieckim siłom otaczającym getto. Mimo niewspółmiernej liczby ludzi i uzbrojenia, żydowscy powstańcy walczyli z Niemcami blisko miesiąc. Za symboliczną datę zakończenia tego bohaterskiego zrywu uważa się 16 maja 1943, kiedy Niemcy wysadzili w powietrze synagogę na Tłomackiem. W rzeczywistości jednak getto było przeczesywane jeszcze przez kilka miesięcy. W powstaniu straciło życie 12 tys. Żydów, a niemal 60 tys. tych, którym udało się przetrwać, Niemcy przetransportowali do obozów.
W przeddzień 80. rocznicy powstania w warszawskim getcie Instytut Pileckiego organizuje specjalny pokaz dwóch filmów dokumentalnych. Pierwszy, „Świadkowie epoki. Ku Zagładzie”, jest głosem tych ofiar, o których cierpieniu wielu z nas nigdy nie miało okazji usłyszeć: w filmie występują m.in. współzałożyciel Holocaust Survivor Band i ocalały z Holokaustu Saul Dreier, reżyser Janusz Majewski, Jan Güntner (współtwórca Piwnicy Pod Baranami, aktor, reżyser); operator filmowy i telewizyjny Jan Tyszler, reżyser Stefan Szlachtycz, ocalona z Holokaustu Barbara Marlow i świadek Zagłady w Białymstoku Jerzy Koszewski. Drugi film, „Świadkowie epoki. Czas Zagłady”, to obraz dwóch symboli bezkresnego zła – warszawskiego getta i KL Auschwitz. Świadkowie opisują utworzenie getta, panujące w nim warunki i powstanie w 1943 roku, a Polacy, którzy przeżyli Auschwitz, wracają pamięcią do potwornej zbrodni, którą przyszło im widzieć. W filmie mówią m.in. Krystyna Budnicka, ocalała z getta warszawskiego, która jako jedyna z 10-osobowej rodziny przeżyła wojnę, i Alina Dąbrowska, bohaterka głośnej biografii „Wiem, jak wygląda piekło” autorstwa Wiktora Krajewskiego.
Po pierwszej projekcji odbędzie się rozmowa z Januszem Majewskim oraz rozmowa ze świadkami zagłady warszawskiego getta.
Oba filmy powstały w koprodukcji z Filmoteką Narodową – Instytutem Audiowizualnym. Partnerem wydarzenia jest Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma. Wstęp wolny. 18 kwietnia 2023, godz. 18, KinoGram, Fabryka Norblina, ul. Żelazna 51/53, Warszawa.
Zapraszamy do udziału i wsparcia medialnego pokazu filmów.
tekst: Barbara Konarska, Biuro Prasowe Instytutu Pileckiego
