Do zbiorów pod opieką Fundacji Pobliskie Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau trafiły elementy metalowego baraku z filii byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady KL Auschwitz-Birkenau tj. z podobozu w Trzebini. To bardzo cenne znalezisko, ponieważ baraki te były metalowe i miały bardzo nietypową konstrukcje, były wykonane z falistej blachy. To bardzo rzadkie znalezisko, ponieważ w tym podobozie było tylko sześć baraków, a nam udało się pozyskać jedyne do tej pory znane i zachowane elementy z tego podobozu. Obóz powstał w miejscu zwanym na Trzebionce, w pobliżu rafinerii.
Większość z tych baraków została rozebrana w latach powojennych, a materiał z nich często trafiał do okolicznych mieszkańców i był wtórnie wykorzystany na budowę garaży czy altan. Prawdopodobnie w latach 70-tych rozebrano ostatni z tych baraków, który był warsztatem przy Trzebińskiej rafinerii. Same baraki miały konstrukcje panelową/segmentową łatwą do montażu a po zdemontowaniu wygodną do transportu.
Nam udało się odnaleźć właśnie jeden z takich garaży i po jego rozebraniu, pozyskaliśmy oryginalne elementy/panele ścian z oknami i bez oraz kilkanaście elementów poszycia dachowego. Zachowały się na nich oryginalne techniczne sygnowania, a na jednym z paneli odręcznie namalowane czarną farbą oznaczenie.
Po konserwacji te pozyskane elementy będą częścią przyszłej dużej wystawy o podobozach niemieckiego kompleksu obozowego KL Auschwitz-Birkenau, którą będzie można zobaczyć w naszej Fundacji.
Obóz w Trzebini został utworzony w 1942 roku początkowo dla robotników Belgijskich zatrudnionych przy rozbudowie rafinerii. W 1943 roku na ich miejsce sprowadzono angielskich jeńców wojennych z obozu Lamsdorf w Łambinowicach. W połowie 1944 roku Niemcy przenoszą z powrotem Brytyjczyków do Lamsdorf. Obóz zaczyna funkcjonować jako filia KL Auschwitz na początku sierpnia 1944 r. Przybyli z Auschwitz więźniowie zostają przymusowo zatrudnieni przy rozbudowie rafinerii ropy naftowej firmy Erdöl Rafinerie Trzebinia GmbH. W trzech transportach władze obozowe SS przysyłają około 800 więźniów, to głównie Żydzi pochodzący z Polski, Węgier, Niemiec, Czechosłowacji i Francji. Więźniowie pracowali przy rozbudowie rafinerii: kopaniu rowów, fundamentów, układaniu rurociągów, budowie kanalizacji, torów kolejowych i schronów przeciwlotniczych.
Do podobozu prowadziła drewniana brama z metalową siatką. Nad skrzydłami bramy umieszczony był napis ,,Arbeitslager Trzebinia”. Ogółem w obozie znajdowało się sześć metalowych baraków z blachy falistej, w tym cztery były mieszkalne,. Otaczało je ogrodzenie z drutu kolczastego podłączonego do prądu, rozpiętego na drewnianych palach. Kierownikiem obozu był SS‑Unterscharführer Wilhelm Kowol, mający do dyspozycji około 60 esesmanów.
Trzebiński podobóz zlikwidowano 18 stycznia 1945 roku. Więźniów wyprowadzono w „Marsz Śmierci”
Agnieszka Molenda-Kopijasz
