Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką jest świętem obchodzonym od 2018 roku, w rocznicę zamordowania ukrywającej żydowskich sąsiadów rodziny Ulmów. W ramach tegorocznych obchodów w Markowej odprawiono uroczystą mszę świętą, a na miejscowym cmentarzu zapalono znicze. W Rzeszowie pamięć Sprawiedliwych wśród Narodów Świata uczczono specjalnym koncertem.
Dla Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej jest to święto szczególne, bo ustanowiono je w rocznicę śmierci patronów Muzeum – Rodziny Ulmów z Markowej.
W ramach tegorocznych obchodów 24 marca w kościele p.w. św. Doroty w Markowej, pod przewodnictwem Metropolity Przemyskiego, ks. Arcybiskupa Adama Szala, została odprawiona msza św. w intencji Polaków ratujących Żydów podczas II wojny światowej i o beatyfikację Sług Bożych Rodziny Ulmów.
Na cmentarzu parafialnym w Markowej także odbyła się modlitwa nad grobem Rodziny Ulmów, a na grobach innych markowskich rodzin ratujących Żydów zapalone zostały znicze. Znicze – w imieniu organizatorów tych obchodów – zapalono też na Cmentarzu Wojennym Ofiar Hitleryzmu w Jagielle-Niechciałkach, miejscu spoczynku m. in. markowskich Żydów zamordowanych przez niemieckich okupantów.
Kulminacyjnym punktem obchodów było odsłonięcie – na Ścianie Pamięci Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów – kolejnych tablic z nazwiskami Polaków ratujących Żydów oraz zapalenie zniczy i złożenie kwiatów przy pomniku Rodziny Ulmów w Sadzie Pamięci na terenie Muzeum w Markowej.
Muzeum Polaków Ratujących Żydów od początku swojego istnienia upamiętnia na Ścianie Pamięci osoby, które przyczyniły się do uratowania życia Żydów w czasie Holocaustu. Wciąż, pomimo upływu lat, odkrywane są nowe przypadki bohaterstwa Polaków i oporu Żydów wobec niemieckiego ludobójstwa. Każda, nawet najdrobniejsza pomoc udzielana Żydom mogła spotkać się z niemiecką reakcją – z karą śmierci włącznie – dlatego każdy taki czyn wymagał odwagi i poświęcenia od osób podejmujących takie działania. Jednocześnie nawet najdrobniejsza pomoc mogła odwrócić koleje losu Żydów.
Tak było w przypadku rodziny Fishbeinów z Krosna, błąkającej się po ucieczce z getta po wsiach i bezdrożach na północ od miasta. Dzięki pomocy Anny i Mieczysława Siwaków znaleźli tymczasowe schronienie i przetrwali najgorszy dla nich okres. W Przemyślu uciekinierom z getta pomagała Monika Zmora, która dostarczała im żywność i wyszukiwała kryjówki. Dzięki jej pomocy przetrwał Gustaw Pfeffer, Ahuva Liss i jej matka, a także Aleksandra Mandel, która była przez nią ukrywana. Stałe schronienie w Krośnie dzięki Marii i Andrzejowi Kuźniarom znalazły rodziny Thalerów i Teichertów – łącznie dzięki nim przetrwało co najmniej 10 osób. Polskokatolicki ksiądz Aleksander Piec w Łękach Dukielskich uratował życie Angeli (Nelly) Samel; w Przeworsku s. Zofia Szczygielska w prowadzonym przez siebie zakonie dała schronienie Esterze Frejlach. W Niewodnej Michał Świętoń wraz z dziećmi ukrywali i uratowali rodzinę Resslerów, podobnie jak Katarzyna i Mikołaj Pernatowie, którzy w Pawłowej uratowali rodzinę Salzmanów.
Zwieńczeniem obchodów Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką był VI Festiwal Psalmów Dawidowych pn. „Honorując Sprawiedliwych i Ocalonych”. Koncert ten, poświęcony polskim Sprawiedliwym wśród Narodów Świata, odbył się w dniu 24 marca w Filharmonii Podkarpackiej im. A. Malawskiego w Rzeszowie. Jego organizatorem była Fundacja im. Rodziny Ulmów SOAR, która została powołana w 2015 r. w celu upamiętniania bohaterstwa i odwagi Rodziny Ulmów z Markowej oraz innych Polaków ratujących Żydów podczas II wojny światowej. Fundacja realizuje swoje cele między innymi poprzez upowszechnianie wiedzy o Polakach niosących pomoc Żydom oraz o ratowanych Żydach, działania na rzecz zbliżenia między Polakami i Żydami, rozpowszechnianie wiedzy o Muzeum Polaków Ratujących Żydów oraz wspieranie jego działalności.
Komitet Organizacyjny obchodów Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką w roku 2021 współtworzą:
- Samorząd Województwa Podkarpackiego
- Samorząd Gminy Markowa
- Towarzystwo Przyjaciół Markowej
- Parafia Rzymskokatolicka w Markowej
- Fundacja im. Rodziny Ulmów SOAR
- Centrum Kultury Gminy Markowa
- Muzeum Niepodległości w Warszawie
- Muzeum Polaków Ratujących Żydów.
