Wakacje to dla wielu czas odpoczynku a dla innych odkryć, poszukiwań i ekstremalnego poznawania. Dlatego też wystawa „Świat górników. Praca górników na dawnych fotografiach” może być dobrą podpowiedzią. Prezentowane wielkoformatowe fotografie odsłaniają wnętrza 30 kopalń w 18 krajach na trzech kontynentach pokazując górników w różnych sytuacjach. Przyglądając się im uważnie można wypatrzeć szczegóły, które kojarzą się z wakacjami. Warto też podjąć wyzwanie i zwiedzić kopalnie dostępne dla turystów na urlopowym szlaku.
Okulary przeciwsłoneczne dla górników?
Kopalnia kojarzy się z brakiem światła. Czy więc górnikom potrzebne są przeciwsłoneczne okulary? W kopalniach głębinowych nie, ale w powierzchniowych pozyskujących wapień było to konieczne. Na fotografii z Mønsted w Danii (lata 20 XX w.) widać kilku górników w takich okularach, które chronią wzrok przed promieniami słonecznymi odbijającymi się od białej powierzchni.
Opaleni pyłem
Kopalnie to miejsca, w których można się nieźle ubrudzić. Prym wiodą kopalnie węglowe. To z nich wyjeżdżają na świat najbardziej ubrudzeni górnicy. Z jednej z fotografii we francuskiej kopalni w Wingles (1943 r.) spogląda dwóch górników o twarzach czarnych od pyłu węglowego obsługujących ręczną wyciągarkę.
Baseny w kopalni
Urlopowicze uwielbiają wodę, bo daje chłód i wspaniale relaksuje. A czym jest woda dla górnika? Czymś co nie kojarzy się ani z jednym ani z drugim, a w kopalni soli może nawet spędzać sen z powiek. Fotografia z kopalni soli w Althaussee w Austrii (początek XX wieku) pokazuje górnika, który mierzy przepływ wody. W takiej kopalni konieczna jest kontrola nad wodnymi wyciekami, bo w przeciwnym razie grozi niebezpieczeństwo górnikom i mieszkańcom na powierzchni .
Plażowy strój górników!
Temperatura w kopalni zależy od tego na jakiej głębokości prowadzone są prace. I tak np. na głębokości 135 m w kopalni soli w Wieliczce wynosi 150C. Ale im głębiej schodzimy tym temperatura staje się wyższa. W wielu kopalniach górnicy pracują w temperaturze 30 0C i dużej wilgotności. Zaskakuje strojem górników fotografia z kopalni srebra w Bańskiej Szczawnicy na Słowacji ( 1940 r.) – mężczyźni usuwają skutki zawaliska ubrani tylko w przepaski biodrowe jak w Afryce.
Z niebem nad głową
Górnicy marzą o widoku nieba nad głową. W kopalni głębinowej jest to niemożliwe, ale w kopalniach odkrywkowych, choć podążają za surowcem w głąb ziemi, zawsze widzą niebo. Taką kopalnię węgla brunatnego z Montetermini w Cavriglia we Włoszech (1917 r.) pokazuje kolejna fotografia.
To tylko kilka przykładów – Muzeum Żup krakowskich Wieliczka zaprasza do zobaczenia wszystkich fotografii prezentowanych na wystawie. Towarzyszą im oryginalne narzędzia i lampki górnicze.
Wystawa została udostępniona w północnym skrzydle Zamku Żupnego w Wieliczce, które po raz pierwszy w swej 600-letniej historii otwarto dla zwiedzających. Można ją oglądać do 31 sierpnia 2024 r. – od wtorku do niedzieli w godz. 9.00 – 19.30 (ostatnie wejście), poniedziałek: nieczynne, sobota: wstęp wolny
Małgorzata Bogucka
