15 czerwca 2023 r. w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku odbyło się kolejne spotkanie z cyklu „Wejście w historię”. Tym razem zaprezentowano obraz przedstawiający wybrzeże Kornwalii, na którym usytuowano radary AMES Type 1, będące elementem systemu obrony powietrznej Wielkiej Brytanii.
Do zebranych jako pierwszy zwrócił się zastępca dyrektora Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku – dr Marek Szymaniak:
Prezentujemy dziś obiekt, który ma charakter nieoczywisty. Nie często przedstawiamy w Muzeum II Wojny Światowej dzieła sztuki, a ten zabytek do tej kategorii eksponatów należy. Druga sprawa to treść na obrazie. Sam pejzaż oczywiście ma swój urok, ale w kontekście misji Muzeum szczególnie istotny jest drugi plan, na którym zauważymy radary, wpisujące się w cykl spotkań „Wejście w Historię” (…) i te radary, o czym rzadko się mówi, stanowiły o sile obronnej Wielkiej Brytanii przed atakami Luftwaffe.
Następnie głos zabrał kierownik działu zbiorów Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku – Wojciech Łukaszun:
Bardzo się cieszę, że udało się nabyć ten obraz do naszych zbiorów, ponieważ temat związany z radarami akurat teraz jest zapowiedzią wydarzeń z roku 40. W lipcu i sierpniu mówimy zawsze o rocznicy Bitwy o Anglię. System, który omawiamy na naszym spotkaniu pozwolił Anglikom tę bitwę wygrać, też przy wsparciu pilotów z innych krajów. Pamiętajmy, że od sierpnia 1940 roku w tych działaniach brali udział polscy piloci.
Brytyjskie radary AMES Type 1 były elementem, utworzonego pod koniec lat 30., systemu obrony powietrznej Wielkiej Brytanii, znanej jako system Dowdinga. Polegał on na połączeniu pod jednym dowództwem obserwatorów, broni przeciwlotniczej oraz dywizjonów myśliwskich, wspartych osiągnięciami technicznymi. W 1935 r. w wyniku eksperymentu udało się bowiem opracować system wykrywania i lokalizacji samolotów za pomocą sygnału radiowego. Instalacje składały się z wież, na których umieszczone były anteny nadawcze i odbiorcze. System radarów pozwalał na wykrycie nadlatujących samolotów z odległości około 200 km.
Radary umożliwiające skuteczne wykrywanie niemieckich bombowców, pozwoliły na efektywne wykorzystanie posiadanych oddziałów myśliwskich i zwycięstwo Wielkiej Brytanii w bitwie o Anglię – pierwszej kampanii toczonej wyłącznie przez siły powietrzne (lipiec-październik 1940 r.). Wśród lotników broniących Wysp Brytyjskich przed niemieckimi nalotami, znajdowali się także piloci Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie.
Eksponat prezentowany w ramach cyklu jest namalowany techniką: olej na papierze. Wymiary obrazu: 60 x 50 cm. Miejsce i czas powstania: Wielka Brytania, lata 40. XX wieku. Zbiory MIIWŚ.
Obiekt dostępny jest dla zwiedzających Muzeum przy wejściu na poziomie -1.
„Wejście w historię” to akcja, w ramach której na poziomie -1 Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku (przy wejściu głównym) prezentowane są eksponaty związane z aktualnymi rocznicami, wydarzeniami wojennymi lub zagadnieniami okresu wojny i okupacji. Ideą cyklu jest przede wszystkim pokazanie eksponatów na co dzień nieprezentowanych w przestrzeni Muzeum, a związanych z interesującym zdarzeniami i osobistymi historiami.
Tekst: dr Zuzanna Szwedek-Kwiecińska
