Serdecznie zapraszamy na wernisaż wystawy pt. „Dolny Śląsk pnie się w górę. Rzemiosło i przemysł wzdłuż Śląskiej Kolei Górskiej”, który odbędzie się w trakcie Nocy Muzeów – 18 maja – o godz. 18:00.
Wystawa przedstawia interesującą historię rozwoju przemysłu Dolnego Śląska opartą o rozwój Śląskiej Kolei Górskiej, zaczynając od Görlitz, a kończąc na Wałbrzychu. Ukazuje współdziałanie między koleją a rozwojem regionalnego przemysłu oraz rzemiosła, które długotrwale zmieniło ludzi i sposób ich życia.
Zaprezentowane zostaną charakterystyczne wyroby z miejscowości położonych wzdłuż linii kolejowej – od chusteczek do nosa z Lubania poprzez sześciometrowy, rozkładany stół z Olszyny. Od niebieskich, drukowanych tkanin batikowych tzw. „blaudruków” z Gryfowa poprzez koronki z Jeleniej Góry czy porcelanę z Wałbrzycha. Wystawa ukazuje, w jaki sposób od połowy XIX w. do początku XX wieku Dolny Śląsk stał się ważnym regionem przemysłowym. Biorąc pod uwagę lokalizację wystawy, nieco bardziej przybliżymy temat historii koronek w Jeleniej Górze oraz szkół koronczarskich zlokalizowanych w mieście i okolicy, a także patronkę koronczarek karkonoskich – Księżną Marię Teresę Daisy von Pless.
Linia Śląskiej Kolei Górskiej otwarta w 1867 roku, z Görlitz do Wałbrzycha, była torem testowym oraz jedną z pierwszych linii kolejowych długodystansowych na Dolnym Śląsku (ale i w Niemczech oraz w Europie), która została zelektryfikowana w 1914 roku. Nowy rodzaj napędu poddawany był dokładnym testom, a na torach można było oglądać prototypy i rzadkie lokomotywy elektryczne. Historię trasy na wystawie przybliżą liczne modele kolejowe (z prywatnej kolekcji), zdjęcia i dokumenty.
Görlitz stało się, wraz z rozwojem Śląskiej Kolei Górskiej, prekursorem nowej ery w śląskiej gospodarce, ponieważ usytuowanie w tym mieście fabryki budowy maszyn i turbin parowych, eksportowanych na cały świat, stało się podstawą do dalszego rozwoju regionu.
Lubań w XIX/XX w. stał się potentatem w produkcji chusteczek do nosa dla całych Niemiec. Ponad 90% produkcji krajowej to ok. 30 zakładów produkujących płócienne chusteczki.
Olszyna, w której rozlokowało się centrum meblarstwa regionalnego dzięki opatentowaniu techniki rozkładanego stołu rozwinęła produkcje rozkładanych stołów na całą Europę. Jeden z tych stołów liczył nawet 50 metrów.
Gryfów rozwinął na szeroką skalę produkcję tkanin zdobionych techniką druku batikowego tzw. „blaudruków”, gdzie gra kolorów białego i głębokiego indygo w druku powielała tradycyjne śląskie wzory haftów i motywów na całą Europę.
Karkonosze. Rozbudowa kolei w 2 poł. XIX w. w Jeleniej Górze stanowiła tło dla kiełkującej turystyki w Karkonoszach. Przybywali liczni artyści utrwalający w swoich dziełach majestat Karkonoszy, ale i dostrzegający bogactwo zdobnicze stroju ludowego, głównie czepków i ich koronek oraz haftów.
Jelenia Góra to dawniej centrum handlu cienkim woalem i płótnem lnianym oraz poszukiwanej w Europie, cienkiej przędzy lnianej, doskonale nadającej się do produkcji koronek. Miasto w czasie kryzysu tkactwa chałupniczego (XVIII/XIX w.) stało się centrum wytwórczości koronek, najpierw klockowych, później igłowych. Skupiło się w nim i w najbliższej okolicy aż 17 szkół koronczarskich, wszystkie na pocz. XX w. pod patronatem Księżnej Daisy von Pless.
Wałbrzych to miasto „czarnego” i „białego” złota – węgla i porcelany. Region wałbrzyski był niegdyś epicentrum produkcji porcelany i przekształcił ten luksusowy artykuł w przystępny cenowo, ale wciąż wysokiej jakości towar. Porcelana prezentowana na wystawie z kolekcji Eitel Tette uzupełnia tę fascynującą wystawę.
Koronki prezentowane na wystawie pochodzą z zbiorów Muzeum Śląskiego w Görlitz, z podarowanej dla Muzeum kolekcji koronek ze szkół koronkarskich z Jeleniej Góry prowadzonych przez baronową Hedwig von Dobeneck.
Tomasz Żylewicz
