31 listopada br. w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku odbyła się konferencja prasowa. Ogłoszono wówczas wyniki „Dwuetapowego realizacyjnego Konkursu architektoniczno-urbanistycznego na opracowanie koncepcji projektowej Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 – Oddziału Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku na Westerplatte”. W konferencji udział wzięli dyrektor MIIWŚ dr hab. Grzegorz Berendt, sekretarz stanu, generalny konserwator zabytków dr Jarosław Sellin oraz przewodnicząca sądu konkursowego prof. dr hab. inż. arch. Lucyna Nyka. Zwycięską pracę wykonali współpracujący ze sobą:
Muro Architekci sp. z o.o.
ul. Nawrot 9/11 lok. 7, 90-014 Łódź
Krystyna Lachman-Pabich
Lachman Pabich Architekci
ul. Włościańska 12, 91-481 Łódź
Pracownia Architektoniczna „Projektownia”
ul. Nawrot 42 lok. 1U, 90-014 Łódź
Jako pierwsza do wyników odniosła się prof. dr hab. inż. arch. Lucyna Nyka:
Sąd konkursowy w składzie 15 osób, wybitnych historyków, konserwatora zabytków, architektów, artysty rzeźbiarza, muzealników obradował 26-27 października 2023 r. […] Sąd konkursowy pierwszą nagrodę przyznał pracy autorstwa Muro Architekci z Łodzi, pracowni architektonicznej Krystyna Lachman-Pabich Architekci, też z Łodzi, i pracowni architektonicznej „Projektownia”, również z Łodzi. Są to trzy podmioty, które ze sobą współpracowały przy realizacji zwycięskiej pracy konkursowej. […] Zdaniem sądu konkursowego praca wykonana przez trzy współpracujące ze sobą pracownie z Łodzi w największym stopniu odpowiada kryteriom zawartym w regulaminie konkursu. Przyjęte założenia dla całego terenu, jak i pojedynczego obiektu w sposób niebudzący wątpliwości odpowiadają na wyobrażenia i oczekiwania sformułowane w regulaminie konkursu. Przeprowadzona kwerenda historyczna i krajobrazowa w przypadku tej pracy dała podstawę do zaproponowania wysokiej jakości rozwiązań. Na uwagę zasługuje też wysoki poziom kompozycji przestrzennych i krajobrazowych, podkreślających charakter miejsca i uwzględniający przywrócenie historycznego układu komunikacyjnego. Jak wiemy, na terenie półwyspu istnieje wiele nawarstwień – historyczne, powojenne. Jest wiele obiektów, które chcemy zachować, są obiekty, które będą musiały ulec rozbiórce, aby nie zatracać właściwego zapisu historii. Praca ta charakteryzuje się wysokiej jakości rozwiązaniami architektonicznymi. Za niezwykle cenne uznano ukształtowanie wejścia do głównego obiektu Muzeum w formie szczeliny, która stanowi symboliczny walor zagłębienia się w przeszłość. W udany sposób praca ta realizuje koncepcję upowszechniania wiedzy o bohaterskiej obronie Westerplatte, a jednocześnie zapewnia ochronę, utrzymanie i rewaloryzację obiektów architektury militarnej znajdujących się na tym terenie.
Następnie głos zabrał wiceminister dr Jarosław Sellin:
Chciałbym ten kolejny sukces umiejscowić w dramaturgii czasowej całości starań państwa polskiego o właściwe zagospodarowanie i upamiętnienie terenu Westerplatte. Przypomnę, że już w grudniu 2015 r. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego utworzyło państwową instytucję kultury – Muzeum Westerplatte i Wojny 1939. Ono jako instytucja zaczęło już działać. W kwietniu 2017 r. podjęliśmy decyzję – z racji tego, że otworzyło swoje podwoje Muzeum II Wojny Światowej, dużo wcześniej zaplanowane już i budowane – że dobrze byłoby, żeby to Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 było częścią, czyli filią Muzeum II Wojny Światowej. I tak się stało. Muzeum II Wojny Światowej wzięło odpowiedzialność za prace na terenie Westerplatte. […] Celem głównym wszystkich tych starań jest rewaloryzacja tego pola bitwy, jednego z najbardziej znanych i rozpoznawalnych miejsc bitewnych w świadomości Polaków, ale też całkiem nieźle rozpoznawalnych w świecie ze względu na to, że jest to miejsce symboliczne, miejsce, gdzie mówi się, że wybuchła w ogóle cała II wojna światowa. W budowie plenerowego Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 chodzi również o część kommemoratywną, czyli upamiętniającą to miejsce, ale też o walory społeczne takiego zagospodarowania, edukacyjne, wystawiennicze czy też wychowawcze.
Jako ostatni głos zabrał dr hab. Grzegorz Berendt, dyrektor MIIWŚ:
Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 jest oddziałem Muzeum II Wojny Światowej. My organizujemy przeprowadzenie tej inwestycji w ramach naszych obowiązków, uwzględniając zalecenia pomorskiego wojewódzkiego konserwatora zabytków. Stąd też jeżeli będziecie Państwo szczegółowo przyglądać się właśnie tym projektom, które uzyskały pierwszą, drugą i trzecią nagrodę, to zauważycie, że pod pewnymi względami te projekty są podobne, bo musiały spełniać podobne wymogi. Jednym z nich było to, aby nie zmieniać rzędnych placu, który rozciąga się między napisem „Nigdy więcej wojny” a podstawą kopca, na którym stoi pomnik. Stąd też wszystkie projekty musiały to jedno z podstawowych zaleceń uwzględniać. O pozostałych wspominała pani profesor.
My jako muzeum przystąpimy do kolejnego etapu realizacji. A w tym miejscu też pragnę zwrócić uwagę, że podpisaliśmy umowę wykonawczą. Po spełnieniu wcześniejszych etapów, procedur dosłownie dzisiaj nastąpiło przekazanie placu pod budowę Budynku Obsługi Ruchu Turystycznego. To będzie kompletnie nowa jakość na półwyspie Westerplatte. To już nie będzie sytuacja, w której te pół miliona gości, którzy odwiedzając to miejsce – ważne miejsce dla naszego społeczeństwa, dla gości zagranicznych przyjeżdżających do Gdańska – spotykali się z pewną prowizorką. Gdy za 14 miesięcy – bo o takim terminie mówi umowa – BORT zostanie oddany do dyspozycji, to na pewno jako instytucja, jako miasto, jako państwo nie będziemy musieli się jej wstydzić. Tak że działamy, sukcesywnie realizując etapy, założenia, które zostały przyjęte, kiedy kierował jednostką mój poprzednik, dr Karol Nawrocki. Nam jako zespołowi pozostaje przystąpić do pracy.
Przypomnijmy, że celem konkursu było wyłonienie najlepszej pod względem architektonicznym, urbanistycznym, przestrzennym i funkcjonalno-użytkowym koncepcji projektowej Muzeum Westerplatte i Wojny 1939.
W obiektach, które powstaną na historycznym polu bitwy, oprócz historii wrześniowych walk na Westerplatte przywołany zostanie szerszy kontekst wojny obronnej 1939 r. Plenerowy charakter całego założenia pozwoli na utworzenie placówki w obrębie historycznej przestrzeni – w tym w uczytelnionych reliktach przeszłości, otoczonych autentycznym krajobrazem. Jego centrum od listopada 2022 r. stanowi cmentarz Żołnierzy Wojska Polskiego, na którym pochowano obrońców Wojskowej Składnicy Tranzytowej. Dzięki wciąż prowadzonym badaniom archeologicznym w tym miejscu udało się odnaleźć już ponad 60 tys. artefaktów. Najcenniejsze z nich będzie można obejrzeć na wystawach ulokowanych na dostępnej przestrzeni dawnej składnicy.
Do I etapu konkursu zostało dopuszczonych 5 opracowań studialnych. Ich autorzy zostali zaproszeni do złożenia prac konkursowych uszczegółowiających wcześniej zaproponowane rozwiązania.
W dniach 26–27 października br. w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku odbył się II etap konkursu. W trakcie wielogodzinnych obrad sędziowie pod przewodnictwem prof. dr hab. inż. arch. Lucyny Nyki wyłonili 3 najlepsze prace konkursowe oraz przyznali 2 wyróżnienia. Prace konkursowe oceniano pod względem następujących kryteriów:
– jakość ideowo-artystyczna oddająca charakter dziedzictwa i znaczenia Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 – Oddziału Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku oraz odpowiadająca jej atrakcyjność proponowanych rozwiązań architektonicznych i zagospodarowania terenu;
– funkcjonalność użytkowa całego układu przestrzennego placówki;
– trafność wpisania proponowanych rozwiązań w kontekst otoczenia i koncepcję ideową całego założenia przestrzennego;
– realność i optymalizacja ekonomiczna rozwiązania przestrzeni i programu pod kątem zachowania budżetu inwestycji;
– jakość ideowo-artystyczna rozwiązań dla nowych obiektów i adaptowanych budynków w kontekście ich funkcjonalności i przeznaczenia;
– zastosowanie rozwiązań proekologicznych i energooszczędnych w budynkach i w zagospodarowaniu terenu;
– zastosowanie rozwiązań niegenerujących nadmiernych kosztów utrzymania i eksploatacji;
– maksymalny łączny koszt wykonania prac realizowanych na podstawie pracy konkursowej.
I NAGRODA
Uczestnicy biorący udział wspólnie w konkursie:
Muro Architekci sp. z o.o.
ul. Nawrot 9/11 lok. 7, 90-014 Łódź
Krystyna Lachman-Pabich
Lachman Pabich Architekci
ul. Włościańska 12, 91-481 Łódź
Pracownia Architektoniczna „Projektownia”
ul. Nawrot 42 lok. 1U, 90-014 Łódź
II NAGRODA
Heinle, Wischer und Partner Architekci sp. z o.o.
pl. Solny 4/2, 50-060 Wrocław.
III NAGRODA
Visio Architects and Consultants Institute For Sustainable Buildings ISB Rafał Schurma
ul. Stanisława Konarskiego 6/4, 44-100 Gliwice
Zwycięski zespół zostanie zaproszony do negocjacji w trybie zamówienia z wolnej ręki w celu szczegółowego opracowania dokumentacji projektowej umożliwiającej inwestycję.
Konkurs został dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Dotacja celowa na zadanie: Budowa Muzeum Westerplatte i rewitalizacja Pola Bitwy 1939.
Organizatorem konkursu jest Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.
dr Zuzanna Szwedek-Kwiecińska
