Pani dr Zuzanna Szwedek-Kwiecińska, rzecznik prasowy Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku w imieniu Dyrektora Muzeum dr. hab. Grzegorza Berendta, poinformowała, iż 17 kwietnia zapadł prawomocny wyrok w procesie dotyczącym zmian wprowadzonych na wystawie głównej w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Decyzją Sądu Apelacyjnego w Warszawie apelacja Powodów została oddalona w całości. Sąd uwzględnił natomiast w części apelację Muzeum. Sąd uznał, że wymienione zmiany i uzupełnienia wystawy głównej, które były kwestionowane przez Powodów, nie są bezprawne i nie ma podstaw do ich usunięcia.
Przypomnijmy, że Powodowie żądali, aby z wystawy głównej Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku usunąć:
– portret o. Maksymiliana Marii Kolbego wraz ze stanowiskiem multimedialnym poświęconym jego postaci;
– portret Witolda Pileckiego wraz ze stanowiskiem multimedialnym dotyczącym jego postaci;
– ekspozytor poświęcony Marianowi Rejewskiemu, polskiemu kryptologowi, który w grudniu 1932 r. złamał szyfr „Enigmy”;
– zdjęcie rodziny Ulmów wraz ze stanowiskiem multimedialnym „Polacy ratujący Żydów”;
– statystyki strat osobowych wybranych państw (w sumie 21) przedstawionych w wartościach względnych i bezwzględnych, i przywrócenia poprzednich statystyk, uznawanych za właściwe przez Pawła Machcewicza i Powodów, a traktujących jako „ofiary wojny” np. żołnierzy niemieckich i przedstawionych tylko w odniesieniu do 10 państw i tylko w wartościach bezwzględnych;
– zdjęcie powstańców warszawskich składających przysięgę wojskową;
– maskę pośmiertną bł. ks. Stefana Wincentego Frelichowskiego (ofiary KL Dachau) wraz z ekspozytorem poświęconym kaźni duchowieństwa w obozach koncentracyjnych;
– eksponat w postaci Spisu pomordowanych Polaków w KL Dachau sporządzonego w 1946 r. przez zespół ks. Edmunda Charta (więźnia Dachau);
– polską flagę narodową ocalonej w okupowanym przez Sowietów Lwowie i przywrócenie w jej miejsce makaty przedstawiającej powitanie przez mniejszość białoruską Armii Czerwonej wkraczającej na ziemie polskie po 17 wrześnie 1939 r. (tj. eksponatu, który musiał zostać zwrócony właścicielowi z powodu upłynięcia terminu wypożyczenia uzgodnionego przez poprzednią Dyrekcję);
– ekspozytor poświęcony mjr. Henrykowi Dobrzańskiemu „Hubalowi”;
– eksponat – rewolwer nagant – ilustrującego typ broni, z której w latach 1937-1938 stalinowscy kaci mordowali mniejszości narodowe w Związku Sowieckim, w tym w ramach operacji antypolskiej, mniejszość narodową polską i przywrócenie zamiast tego eksponatu gry planszowej pt. „Plan Pięcioletni”;
– eksponat w postaci rysunku Matki Boskiej i fragmentu pasiaka z numerem obozowym wykonanych po wojnie przez więźnia KL Mauthausen w trakcie terapii mającej pomóc mu w uwolnieniu się od psychicznego uwięzienia w obozowym koszmarze;
– tablice: Piętno wojny (dot. psychicznego i fizycznego okaleczenia ludzi przez wojnę), Związek Sowiecki. Komunistyczne państwo masowego terroru oraz Operacja (anty)polska NKWD 1937-1938. Sowieckie ludobójstwo na Polakach;
– w sekcji poświęconej partyzantkom nowych fragmentów treści umieszczonych we wprowadzeniach do tematyki partyzantki sowieckiej, polskiej, francuskiej i jugosłowiańskiej.
Powodowie domagali się także: przywrócenia pierwotnej formy scenograficznej wystawy w części poświęconej Polskiemu Państwu Podziemnemu, tak głęboko konspirujących część przestrzeni, że widz nie dostrzegał fragmentu poświęconego Irenie Sendlerowej, a także przeniesienia eksponatów dotyczących kpt. Antoniego Kasztelana w pierwotne miejsce ich prezentacji, czyli do gabloty z eksponatami dotyczącymi Rudolfa Spannera, czemu sprzeciwiała się rodzina Kpt. Kasztelana.
Do wyroku odniósł się Dyrektor Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku dr hab. Grzegorz Berendt w trakcie zorganizowanej konferencji prasowej dn. 17 kwietnia 2023 roku w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, który powiedział: „Okoliczność, która nas sprowadza tutaj, jest bardzo istotna dla funkcjonowania i wypełniania misji postawionej przez społeczeństwo przed Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. (…) Zmiany wprowadzone w naszym Muzeum w 2018r., co do swego charakteru, formy i treści przekazu, były i są zgodne z polskim prawem. Nie nastąpiło tutaj naruszenie praw autorskich (…). Dzięki tej decyzji kilkanaście zmian będzie nadal dostępnych na wystawie głównej, a do tych zmian należą również informacje i przekaz na temat poświęcenia i tragedii Żydów oraz rodziny Ulmów, zamordowanych w Markowej w marcu 1944r.(…) Wzmocniona opowieść o ludzkim losie nadal może być prezentowana na terenie Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku”.
Oraz dr Marek Szymaniak, Zastępca Dyrektora ds. Naukowych i Szef zespołu ds. ewaluacji wystawy głównej w latach 2017-2018 Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, który podsumował: „Jest to nasz wielki, wspólny, nie tylko muzealny, ale ogólnopolski sukces związany z możliwością prowadzenia naszej misji w takim wymiarze na jakie to muzeum zasługuje. (…) Podziękowania pragnęlibyśmy złożyć też ówczesnemu dyrektorowi Muzeum II Wojny Światowej dr. Karolowi Nawrockiemu, który dal impuls do podjęcia się tej pracy”.
tekst: dr Zuzanna Szwedek-Kwiecińska
