Wystawa „Jeśli dziś padnie Madryt, jutro padnie Warszawa. Polskie wątki w wojnie domowej w Hiszpanii (1936-1939)” przypomina udział ochotników i ochotniczek z Polski w obronie republikańskiej Hiszpanii oraz sztukę hiszpańskiego plakatu antyfaszystowskiego. Opiera się na unikatowych eksponatach pochodzących ze zbiorów Muzeum Niepodległości.
Gdy w lutym 1936 roku władzę w Hiszpanii objęła koalicja lewicowych partii skupionych we Froncie Ludowym proponująca program reform społecznych, związane z armią siły prawicowe i konserwatywne postanowiły przeprowadzić wojskowy zamachu stanu. Nieudany przewrót z 17 lipca 1936 roku przerodził się w trwającą niemal trzy lata wojnę domową. Od pierwszych chwil konflikt przybrał charakter międzynarodowy. Spisek generałów przeciwko demokratycznemu rządowi natychmiast wsparła Trzecia Rzesza oraz Włochy. Po stronie Republiki Hiszpańskiej stanął Związek Radziecki i Meksyk, demokratyczna Europa przyjęła zaś politykę nieinterwencji. Od pierwszych dni konfliktu do Hiszpanii zaczęli przybywać ochotnicy i ochotniczki z całego świata. Widząc w wojskowej rebelii ekspansję faszyzmu, pragnęli się przyłączyć, by ją zahamować. Ostrzegali: „Jeśli dziś padnie Madryt, jutro padnie cały świat”. W Brygadach Międzynarodowych – ochotniczych oddziałach antyfaszystowskich – oraz związanej z nimi służbie medycznej znalazło się około pięciu tysięcy polskich obywateli i obywatelek. Nazywano ich Dąbrowszczakami od patrona Trzynastej Brygady Międzynarodowej – Jarosława Dąbrowskiego.
Na wystawie w Muzeum Niepodległości po raz pierwszy od niemal 40 lat zostaną pokazane przedmioty związane z walkami Dąbrowszczaków w Hiszpanii oraz ich życiem we francuskich obozach internowania po opuszczeniu Hiszpanii w 1939 roku. Towarzyszyć im będzie ponad 30 oryginalnych propagandowych plakatów antyfaszystowskich, stanowiących do dziś jeden z najbardziej rozpoznawalnych wizualnych symboli tego konfliktu. Są wśród nich także plakaty zaprojektowane przez grafików pochodzących z Polski: Mariano Rawicza oraz Mauricio Amstera, a także „Antyfaszystowski Elementarz” stworzony dla hiszpańskich żołnierzy przez rząd republikański, o którego wersję graficzną zadbał Amster. Muzeum Niepodległości zaprezentuje dzieła tych lwowskich artystów jako pierwsza przestrzeń wystawiennicza w Polsce po 1989 roku.
Wystawie towarzyszyć będą projekcje filmów, prezentacje oraz spotkania wokół tematyki związanej z hiszpańską wojną domową (szczegóły programu będą podawane sukcesywnie).
Ekspozycja i wydarzenia towarzyszące są efektem współpracy Muzeum Niepodległości w Warszawie ze Stowarzyszeniem Ochotnicy Wolności oraz Kinem Muranów. Kuratorami wystawy są Weronika Krzemień – adiunkt w Dziale Zbiorów Muzeum Niepodległości w Warszawie oraz Jeremi Galdamez – przedstawiciel Stowarzyszenia Ochotnicy Wolności.
Patronat nad wystawą objął Instytut Cervantesa w Warszawie oraz Związek Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych. Wystawę można będzie oglądać w Galerii Plakatu w Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej od 7 lipca do 1 października 2023 roku.
