13 miast, 16 historii dotyczących śladów polskiego dziedzictwa materialnego za granicą – tak w dużym skrócie można opisać wystawę Instytutu Polonika, która po raz pierwszy zostanie zaprezentowana poza granicami kraju.
Wilno nieprzypadkowo jest miejscem ekspozycji, bowiem właśnie w tym mieście Instytut Polonika realizuje wiele projektów badawczo – konserwatorskich, o których opowiada także prezentowana wystawa. Wernisażowi będzie towarzyszyło spotkanie z cyklu „Pomiędzy Lwowem, Rzymem a Chicago…” z udziałem historyków sztuki.
Ekspozycja objęta została Patronatem Honorowym Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Piotra Glińskiego
Miejsce: Dom Kultury Polskiej w Wilnie, ul. Naugarduko 76, Wilno
Data: (wtorek) 5.09.2023 r. godz. 17.30, wstęp wolny
W wernisażu wezmą udział:
Konstanty Radziwiłł – ambasador Rzeczypospolitej Polskiej w Wilnie
Dorota Janiszewska- dyrektor Instytutu Polonika
Spotkanie „Pomiędzy Lwowem, Rzymem a Chicago…” z udziałem dr Agaty Dworzak i dr. hab. Michała Pszczółkowskiego oraz Doroty Janiszewskiej- Jakubiak poprowadzi dr Magdalena Gutowska
Wystawa „Podróż w nieznane” opowiadająca o polskich śladach na świecie, to projekt, który we współpracy z Instytutem „Polonika” realizujemy na Litwie. Poprzez wystawę chcemy pokazać jak wiele łączy Polskę i Litwę, które nie tylko dzielą geograficzne sąsiedztwo, ale posiadają też bogate dziedzictwo kulturowe, którego ważna część powstała dzięki wspólnocie dziejów obu państw. Pragniemy również przybliżyć odwiedzającym historię zabytków związanych z Polską i Polakami rozsianych po całym świecie – mówi Chargé d’affaires a.i. Andrzej Dudziński.
Dudziński, przypomniał także, że dzięki działaniom zainicjowanym przez polskie Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Instytut „Polonika”, współpracy z litewskimi służbami konserwatorskimi oraz specjalistami z obu krajów udało się przebadać, zinwentaryzować oraz poddać pracom konserwatorskim i restauratorskim wiele cennych zabytków znajdujących się na terenie Litwy, będących świadectwem wspólnego dziedzictwa. Wsparciem w tych działaniach od lat służą polskie placówki dyplomatyczne w Wilnie.
Cieszymy się, że długoletnie, polskie doświadczenie w prowadzeniu prac konserwatorskich jest na Litwie doceniane i widzimy coraz prężniej rozwijającą się współpracę naszych obu państw w tej dziedzinie – dodaje.
Wystawa „Podróż w nieznane z Instytutem Polonika” – powstała z okazji jubileuszu naszej instytucji, który obchodziliśmy w ubiegłym roku. – mówi Dorota Janiszewska-Jakubiak, dyrektor Instytutu Polonika. Chcielibyśmy, aby ta ekspozycja stała się przyczynkiem do szerszego zainteresowania publiczności tematem badań i ochrony dziedzictwa kulturowego związanego z etnosem polskim, a znajdującego się poza naszymi współczesnymi granicami. Z Litwą łączą nas wspólne dzieje, ale pamiętajmy, że w wielu krajach, nie tylko w tych, które są sukcesorami Rzeczpospolitej Obojga Narodów, odnotujemy obecność Polaków – ich pracę, twórczość, zaangażowanie w sprawy społeczne, polityczne, religijne czy kulturalne – dziedzictwo, które stanowi ważny element historii i kultury światowej. To też niezwykle ważne, aby pamiętać skąd pochodzimy i co przekazujemy kolejnym pokoleniom – dodaje. Na planszach prezentujemy obiekty, które otoczyliśmy opieką, jednym z nich jest kościół Św. Ducha w Wilnie, gdzie od kilku lat prowadzone są badania oraz prace konserwatorskie. Cieszymy się, że wystawa będzie pokazywana w Wilnie, bo wiemy jak wspólnie realizowane projekty są dla nas kolejnymi, cennymi doświadczeniami w kształtowaniu wzajemnych relacji. – dodaje dyrektor.
Wystawa będzie prezentowana w Domu Kultury Polskiej w Wilnie. Jak zaznacza Bożena Mieżonis koordynator projektów DKP – Poprzez tę wystawę inaugurujemy współpracę z Instytutem Polonika. To dla nas niezwykle istotne wydarzenie. Ekspozycja przeniesie nas w fascynującą podróż przez bogactwo oraz różnorodność obiektów, które są osią działań Instytutu Polonika w dziedzinie ochrony, badań naukowych oraz popularyzacji wiedzy. Jest to unikatowa okazja do wzbogacenia oferty kulturalnej dla mieszkańców Wilna.
Wystawa, którą przygotował Instytut z okazji jubileuszu, jest próbą pokazania jego przekrojowej działalności realizowaną w ramach trzech programów strategicznych: Badania, Ochrona, Popularyzacja. Ekspozycja zabiera widzów w podróż, której Instytut Polonika jest integralną częścią, a którą kiedyś zapoczątkowali Polacy: artyści, autorzy, fundatorzy, inżynierowie.
Dzięki wystawie odwiedzamy 13 miast wśród nich m.in. Lwów, Tbilisi, Wilno, Paryż, odległy Jodhpur czy Nowy Jork, w których odnajdujemy budynki, malowidła, projekty strojów, wnętrz, nagrobki oraz inne ślady działalności artystycznej i naukowej Polaków.
Wystawa „Podróż w nieznane z Instytutem POLONIKA” składa się z dwóch części – outdoorowej – złożonej z osiemnastu wielkoformatowych plansz prezentujących wybrane projekty Instytutu oraz części multimedialnej, gdzie zaprezentowane zostaną m.in filmy dla dzieci (serial animowany „Polo i Nika”), młodzieży i dorosłych („Kaplica Barczewskich” – film o renowacji największej kaplicy grobowej na cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie, „Przebudzone spojrzenia” – film o katedrze ormiańskiej oraz prezentację wykorzystania skaningu 3D w dokumentacji zabytków).
Na ekspozycji wykorzystano materiały fotograficzne pochodzące z archiwum Instytutu Polonika.
Projekt graficzny wystawy outdoorowej: Katarzyna Brzostowska
Projekt graficzny przestrzeni edukacyjno-multimedialnej: dr hab. Barbara Kowalewska, prof. ASP
Partnerami wystawy są: Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Wilnie, Dom Kultury Polskiej w Wilnie
Patroni medialni: PAP, TVP Kultura, Polskie Radio, Polskie Radio dla Zagranicy, Kurier Galicyjski, Renowacje i Zabytki
Wystawa będzie prezentowana do 30 września 2023 r.
Biogramy:
Dr Agata Dworzak – historyk sztuki, adiunkt w Zakładzie Historii Sztuki Nowożytnej w Instytucie Historii Sztuki UJ.
Zainteresowania naukowe badaczki koncentrują się przede wszystkim na sztuce nowożytnej, a zwłaszcza na sztuce kręgu lwowskiego w XVIII wieku, rzeźbie i architekturze na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej, rodzinach artystycznych w okresie nowożytnym oraz grafice ornamentalnej, wzornikach i teorii ornamentyki. Członek Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Towarzystwa Naukowego Sandomierskiego oraz Towarzystwa Przyjaciół Nauk im. Kazimierza Marii Osińskiego w Przemyślu.
Od 2021 kierownik grantu badawczego p.t. Dziedzictwo sakralne archidiecezji lwowskiej – inwentaryzacja ostatniego fragmentu historycznego obszaru archidiecezji lwowskiej w ramach projektu POB Heritage (Priorytetowe Obszary Badawcze Uniwersytetu Jagiellońskiego w ramach programu strategicznego Inicjatywa Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim) – Minigrant 2020 (edycja III).
Od 2022 kierownik grantu badawczego p.t. Inwentaryzacja zabytków sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej. Województwo podolskie – część „galicyjska” realizowanego w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki.
Kuratorka (wraz z Joanną Pałką) wystawy czasowej „EKSPRESJA. Lwowska rzeźba rokokowa” eksponowanej 31.03-22.10.2023 na Zamku Królewskim na Wawelu.
Dr hab. Michał Pszczółkowski, prof. ASP w Gdańsku – naukowiec, autor licznych publikacji w zakresie historii architektury i ochrony zabytków.
Zainteresowania badawcze Michała Pszczółkowskiego koncentrują się wokół historii architektury, szczególnie nowoczesnej (XX wiek). Publikował m.in. w „Informationen zur modernen Stadtgeschichte”, „Centropa. A Journal of Central European Architecture and Related Arts”, „Zapiskach Historycznych”, „Kwartalniku Historii Nauki i Techniki” i „Kwartalniku Architektury i Urbanistyki”.
W 2019-2022 został uhonorowany odznaką „Zasłużony dla Kultury Polskiej”; Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, a także medalem Hereditas Saeculorum, przyznawanym przez Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego za szczególne osiągnięcia związane z opieką nad zabytkami i ochroną zabytków.
W latach 2010–2016 był zatrudniony w Katedrze Architektury i Urbanistyki na Wydziale Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska Uniwersytetu Zielonogórskiego. Obecnie profesor Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku i Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA jest wyspecjalizowaną państwową instytucją kultury powołaną 18 grudnia w 2017 r. przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Piotra Glińskiego. Instytut prowadzi projekty o charakterze konserwatorskim, naukowo-badawczym, edukacyjnym i popularyzatorskim. Dzięki nim zachowywane są materialne świadectwa naszych dziejów i przywracana jest pamięć o ważnych dla współczesnych Polaków osobach oraz istotnych faktach historycznych.
tekst: Lukrecja Jaszewska
