6 października w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku odbył się wernisaż wystawy czasowej „Zbrodnia Pomorska 1939”. Eskpozycji poświęconej zaplanowanej i masowej akcji eksterminacyjnej, przeprowadzonej na obszarze Pomorza Nadwiślańskiego i Kujaw przez niemieckiego agresora, których ofiary w dominującej części byli obywatelami narodowości polskiej i żydowskiej, przedstawicielami różnorodnych warstw społecznych: duchowieństwa, inteligencji, robotników i właścicieli ziemskich.
Jako pierwszy głos zabrał dyrektor Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku prof. Grzegorz Berendt, który podkreślił, iż: niejednokrotnie, występując przed gośćmi Muzeum II Wojny Światowej, wskazywałem na to, że artyści, twórcy, dzięki swojej wrażliwości i talentowi pewne elementy opowieści o latach minionych potrafią pokazać bardziej wyraziście, bardziej dobitnie. Nie ukrywam, że dokładnie takie wrażenie odniosłem, gdy zapoznałem się ze zrealizowaną już wystawą, której wernisaż ma miejsce dzisiaj w naszym muzeum. […] Dzięki najnowszym badaniom, dzięki najnowszym weryfikacjom informacji zawartych w źródłach ulegają zmianie przekazy na temat skali statystycznej zbrodni dokonanej w drugiej połowie 1939 roku i na początku 1940 roku. Ale te badania nie zmieniają jednego – potwornego charakteru tej zbrodni, tragicznego losu ofiar, również tego, że wśród regionów zaatakowanej i okupowanej Polski Pomorze i Kujawy nadal pozostają przestrzenią najbardziej dotkniętą polityką, nie tylko antypolonizmu kulturowego, co miało miejsce wcześniej, ale w tym momencie antypolonizmu rasistowskiego i eksterminacyjnego. I chcemy poprzez symbole przypomnieć o tamtych wydarzeniach. […] Jestem głęboko przekonany, że ta dzisiejsza wystawa jest właśnie nadzwyczajnym wydarzeniem łączącym te dwa elementy – przekaz historyczny z niesamowitą formą artystyczną.
Następnie do zgromadzonych na wydarzeniu zwrócił się dr Jarosław Sellin, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Generalny Konserwator Zabytków : Wydaje się oczywiste, że polskie Muzeum II Wojny Światowej na wystawie czasowej będzie przypominać różne epizody II wojny światowej, a dla nas tutaj, w Gdańsku, na Pomorzu być może najważniejszym epizodem trwającym kilka miesięcy było to, co nazywamy zbrodnią pomorską. Termin, który dopiero się w świadomości – nawet polskiej – pojawia i utrwala. On nie jest powszechnie jeszcze rozpoznawany. Zbrodnia katyńska to jest termin powszechnie znany, a zbrodnia pomorska jest znana w naszym regionie. Ale pojęcie jest stosunkowo rzadko używane w kraju, a tym bardziej w Europie czy w świecie. Dlatego tak ważne jest, aby walczyć o szerzenie wiedzy na ten temat poprzez takie działania, jakie podejmuje Muzeum II Wojny Światowej, i ta wystawa bardziej o charakterze artystycznym niż edukacyjnym.
W czasie otwarcia głos zabrał także Tomasz Gieszcz, dyrektor Biura Wojewody Pomorskiego: Cieszę się, że mój przełożony – Wojewoda Pomorski, którego tutaj reprezentuję, objął patronatem honorowym to wielkie wydarzenie, jakim jest wystawa poświęcona Zbrodni Pomorskiej, której dokonali Niemcy. […] Dbamy o to (…) żeby pamięć, żeby historia narodu polskiego, walki o własną tożsamość, niepodległość, suwerenność, o wolność, miała należyte miejsce i żeby po prostu trwała.
Zaś o samej wystawie, tuż przed kuratorskim oprowadzaniem po niej, opowiedziała jedna jej autorek, kierownik Działu wystaw MIIWŚ Monika Krzencessa-Ropiak, która podkreśliła, iż jest to historia konkretnych jednostek, polskich obywateli, między innymi mieszkańców Wejherowa, których zwyczajne, szczęśliwe życie zostało brutalnie przerwane jesienią 1939 roku przez niemieckiego najeźdźcę, czego symbolem na ekspozycji jest obecny i stale przewijający się motyw drzewa – najpierw bujnie wzrastającego, następnie – przez nienawiść sąsiadów – brutalnie ściętego.
Relacja z wydarzenia dostępna także tutaj: Wernisaż wystawy „Zbrodnia Pomorska 1939” | Muzeum II Wojny Światowej (muzeum1939.pl)
Wystawa będzie dostępna dla zwiedzających od 6 października do 31 marca 2024 r.
Ekspozycja jest bezpłatna i znajduje się w sali wystaw czasowych na poziomie -3.
Kuratorzy | Monika Krzencessa, Marta Baranowska, Marek Zambrzycki
Scenografia | NOWY MOTYW. Adam Orlewicz
Projekt graficzny | Barbara Bugalska, Katia Pomorova
Konsultacja merytoryczna | dr hab. Grzegorz Berendt, dr Marek Szymaniak
Recenzja | dr hab. Monika Tomkiewicz
Partnerzy | Muzeum Piaśnickie w Wejherowie, Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie
Patronat Honorowy | Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. dr. hab. Piotra Glińskiego, Wojewody Pomorskiego Dariusza Drelicha
Patroni | Dziennik Bałtycki, TVP Gdańsk, Radio Gdańsk
dr Zuzanna Szwedek-Kwiecińska
