Wystawa fotografii Zofii Rydet to niezwykła okazja do przyjrzenia się z bliska efektom pracy jednej z najbardziej znaczących postaci polskiej fotografii. Rydet była autorką licznych cykli fotograficznych, spośród których „Zapis socjologiczny”, rozpoczęty w 1978 r. i kontynuowany aż do jej śmierci, zyskał szczególne uznanie odbiorców.
Podróżowała po Polsce, fotografując różne grupy społeczne. Wchodząc z aparatem do wiejskich chat i mieszkań w blokach wykonała tysiące zdjęć pojedynczych osób i rodzin, tworząc obraz prywatnego, codziennego życia Polaków. Założeniem Artystki było pokazanie człowieka w jego najbardziej autentycznym otoczeniu, wśród przedmiotów, którymi się otaczał, które opowiadały jego historię. Zdjęcia wykonywała według jednego schematu – usadawiała fotografowanych na tle „najładniejszej” ściany wypełnionej przedmiotami, prosząc, aby patrzyli prosto w obiektyw bez „żadnych uśmiechów”. Fotografie ukazywały status materialny, upodobania estetyczne i zainteresowania bohaterów reportażu, niejednokrotnie dawały pojęcie o ich poglądach i religijności. Z jednej strony zdjęcia te są intymnym i szczerym portretem Polaków, z drugiej – dokumentacją zmian społecznych zachodzących w powojennej Polsce.
Zofia Rydet
Urodziła się 5 maja 1911 roku w Stanisławowie na Kresach Wschodnich jako córka Józefy i Ferdynanda Rydetów. W 1933 roku ukończyła Główną Szkołę Gospodarczą w Snopkowie pod Lwowem, następnie pracowała w biurze Orbisu w Stanisławowie. Tam zastała ją wojna i kolejne okupacje: sowiecka, węgierska oraz niemiecka. Po wojnie i krótkim pobycie w Rabce (z którą silnie związana była do końca życia) osiedliła się w Bytomiu i prowadziła tam sklep papierniczo-zabawkarski. W wieku 40 lat odżyła w niej młodzieńcza fascynacja fotografią. W 1954 roku, zachęcona sukcesami w lokalnych konkursach fotograficznych, wstąpiła do Gliwickiego Towarzystwa Fotograficznego, gdzie rozwijała umiejętności i ważne przyjaźnie z innymi fotografami.
W 1961 roku, już jako członkini ZPAF przeprowadziła się z Bytomia do Gliwic, gdzie od 1963 roku uczyła fotografii na Politechnice Gliwickiej. Równocześnie rozsyłała swoje zdjęcia na międzynarodowe przeglądy fotografii w Polsce i na całym świecie, zdobywając medale, wyróżnienia i międzynarodowe tytuły AFIAP i EFIAP. Dużo podróżowała, w latach 60. odwiedziła m.in. Jugosławię, Włochy, Egipt, Grecję, Liban, Albanię, Hiszpanię, Węgry. Wykonywała zdjęcia reporterskie, przedstawiające dzieci, do swojego pierwszego ważnego cyklu fotograficznego – Mały człowiek, pokazywanego na wielu wystawach indywidualnych, a w 1964 roku wydanego w formie albumu. Również jej kolejne przedsięwzięcia fotograficzne poświęcone były człowiekowi: Czas przemijania – związany ze starością, i Świat uczuć i wyobraźni – cykl surrealistycznych fotomontaży i kolaży powstający od końca lat 60. (wydany w formie książki w 1979 roku), prezentowany też w formie pokazów slajdów (diaporamy) z podkładem poetycko – muzycznym. Konsekwencją fascynacji człowiekiem i celem licznych podróży po Polsce był powstający od 1978 roku monumentalny Zapis socjologiczny. Pod koniec lat 70. Zofia Rydet zaprezentowała jeszcze konceptualny cykl Nieskończoność dalekich dróg. Ostatnią ważną serią była realizowana na przełomie lat 80. i 90. Suita śląska zawierająca autocytaty z wcześniejszych fotografii. To kolaże i fotomontaże, które artystka skomponowała na kształt ludowych przedstawień sakralnych, dopełniając fotografie polnymi kwiatami, fragmentami tkanin i wycinkami z gazet. Zofia Rydet zmarła 24 sierpnia 1997 roku w Gliwicach, spoczywa na starym cmentarzu w Rabce.
Prace Zofii Rydet znajdują się w najważniejszych zbiorach polskich, w tym: w Muzeum Narodowym we Wrocławiu, w Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Śląskim w Katowicach, Muzeum Fotografii w Krakowie, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, a także zagranicznych: m.in. w Museum of Modern Art w Nowym Jorku, Centre Georges Pompidou w Paryżu, Museum of Modern Art w Kioto i w National Museum of Photography, Film and Television w Bradford.
07.10.2023 – 28.01.2024
Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu, Gmach Główny
ul. Jagiellońska 56,
33-300 Nowy Sącz
Źródło: Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu
