Nowa wystawa Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie prezentuje zarys teorii, metodyki i historię oraz osiągnięcia polskiej archeologii lotniczej w okresie międzywojennym i powojennym, a także najnowsze zastosowania lotniczego skanowania laserowego w archeologii.
Archeologia lotnicza polega na obserwacji i dokumentacji powierzchni ziemi z powietrza z rozmaitych statków powietrznych i aparatów latających, w celu wykrycia pozostałości dawnych kultur i wymarłych cywilizacji. Pozostałości te mogą być zidentyfikowane dzięki odmienności szaty roślinnej, zabarwienia, wilgotności i temperatury gleby lub zróżnicowaniu morfologii terenu. Dzięki archeologii lotniczej można ograniczyć niszczące metody badawcze, takie jak wykopaliska archeologiczne, chroniąc nasze wspólne dziedzictwo kulturowe dla przyszłych pokoleń.
Autorzy nawiązują również do wystawy, dotyczącej archeologii lotniczej w Polsce prezentowanej w 2005 roku w Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie. Od tego czasu nastąpiły istotne zmiany w technikach archeologii lotniczej, takie jak możliwość zastosowania zdalnie sterowanych bezzałogowych statków powietrznych czy wykorzystanie lotniczego skanowania laserowego do tworzenia cyfrowych modeli terenu.
Obecnie przygotowana wystawa prezentuje zarówno historię archeologii lotniczej, jak i jej najnowsze możliwości poznawcze. W tej części ekspozycji zaprezentowane zostaną obiekty ze zbiorów Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie – m.in. naczynia, biżuteria, narzędzia, fragmenty uzbrojenia.
Archeologia lotnictwa to prowadzone metodami właściwymi dla archeologii, działania na rzecz odnajdowania, dokumentowania i zachowania obiektów oraz miejsc ważnych dla historii lotnictwa, takich jak wraki samolotów i miejsca katastrof, a także konstrukcje i obiekty związane z lotnictwem.
Na ekspozycji znajdą się artefakty związane z archeologią lotnictwa, przykłady znalezisk szczątków samolotów z kolekcji muzealnych wraz z opisem podejmowanych działań ratowniczych. Zobaczymy m.in.: szczątki trzech „latających fortec” – samolotów bombowych Boeing B-17G z miejscowości Brzeźce k. Dęblina, z Jeziora Stolsko k. Szczecina oraz z toru wodnego Świnoujście – Szczecin, samolotu Ił-2 z Szypliszk k. Suwałk wydobytego podczas budowy drogi S61 Via Baltica w 2020 r, samolotu PZL -P11c pilotowanego przez ppor pil. Wacława Króla odnalezione w 2012 r w Puszczy Niepołomickiej, samolotu PZL-P11c pilotowanego przez pil. Mirosława Fericia oraz PZL-23 Karaś spod Sulejowa – Nowinek, silnik DB-605 z samolotu Messerschmitt odnalezionego w 2012 roku w Zabierzowie Bocheńskim.
Organizatorzy wystawy: Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie, Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
Partnerzy: Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu, Fundacja Historyczna Lotnictwa Polskiego, Muzeum Obrony Wybrzeża w Helu, Muzeum Morskiego Dywizjonu Lotniczego w Pucku.
Scenariusz: prof. dr hab. Zbigniew Kobyliński, Paweł Pawłowski, Jacek Zagożdżon.
Opracowanie graficzne: Lidia Kobylińska, Robert Gretzyngier.
Współpraca: Wojciech Krajewski, Malwina Markiewicz.
Na wystawie wykorzystano materiały fotograficzne oraz obiekty ze zbiorów Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie, Fundacji „Res Publica Multiethnica”, zbiory z kolekcji Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie, Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu, Muzeum Obrony Wybrzeża w Helu, Muzeum Morskiego Dywizjonu Lotniczego w Pucku, Izby Historycznej w Zambrowie.
Autorami prezentowanych na wystawie zdjęć lotniczych są archeolodzy lotniczy Zbigniew Kobyliński, Włodzimierz Rączkowski, Wiesław Stępień, Dariusz Wach, Jakub Woreta i Piotr Wroniecki.
Drona oraz modele grodzisk użyczył Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
Patronat medialny: Polska Zbrojna.
Wernisaż wystawy: 15 września 2021, godzina 12.00 (środa), hangar techniki lotniczej – Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie, ul. Lotników Polskich 1.
W programie wernisażu:
– wystąpienie prof. dr hab. Zbigniewa Kobylińskiego pt. „Archeologia lotnicza w Polsce”
– prezentacja wystawy – oprowadzanie kuratorskie
Wernisaż jest wydarzeniem towarzyszącym V. Seminarium Muzealnictwa Wojskowego „Przyszłość Przeszłości” 15-17.09.2021 r. w Dęblinie.
Wystawa jest jednym z elementów projektu badawczego realizowanego przez Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie „Archeo Flyers” od 2020 roku, którego celem jest wykonanie tematycznego rejestru dziedzictwa techniki lotniczej, w tym znalezisk wraków statków powietrznych podczas zrealizowanych prac eksploracyjnych i badań terenowych.
Ekspozycja będzie prezentowana do 31 maja 2022 roku. Jest przygotowana w dwóch wersjach językowych: polskiej i angielskiej.
Do wystawy będzie wydany katalog pod redakcją prof. dr hab. Zbigniewa Kobylińskiego „Archeologia lotnicza / Archeologia lotnictwa w Polsce”.
