– Jestem przekonany, że tylko dzięki zapewnieniu wpływu państw pochodzenia ofiar na proces decyzyjny, możliwe będzie stworzenie międzynarodowego, otwartego dla wszystkich, miejsca pamięci w Gusen – powiedział wiceminister Szymon Szynkowski vel Sęk, otwierając spotkanie informacyjne dla zagranicznych dyplomatów na temat upamiętnienia ofiar byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego, znajdującego się dzisiaj na terytorium Austrii.
Spotkanie odbyło się w Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie (woj. świętokrzyskie). Na zaproszenie wiceministra Szymona Szynkowskiego vel Sęka oraz wiceministra kultury dziedzictwa narodowego i sportu Jarosława Sellina, w wydarzeniu uczestniczyli przedstawiciele władz regionalnych oraz przedstawiciele placówek dyplomatycznych reprezentujących kraje pochodzenia więźniów i ofiar obozu Gusen. Głównym tematem dyskusji było włączenie społeczności międzynarodowej w realizowane obecnie prace nad nową koncepcją upamiętnienia ofiar obozu koncentracyjnego, a także prezentacja polskich postulatów w tej sprawie.
Polska, mając na względzie pamięć o około 70 tysiącach więźniach obozu koncentracyjnego Gusen, z których co najmniej 35 tysięcy zostało zamordowanych lub zmarło na skutek warunków panujących w obozie, oczekuje aby wypracowany został właściwy kształt miejsca pamięci.
– Polska konsekwentnie wychodzi z założenia, że to państwa, na terenie których znajdują się miejsca pamięci, powinny się nimi w sposób godny opiekować. Przywiązujemy do tych kwestii ogromną wagę. Nasz kraj posiada unikalne doświadczenia w realizowaniu różnego rodzaju upamiętnień we współpracy międzynarodowej – podkreślił wiceszef polskiej dyplomacji.
Temat polskich doświadczeń w zakresie upamiętniania i opieki nad miejscami pamięci przedstawił w swoim wystąpieniu wiceminister Sellin, podkreślając, że efektem wieloletniego utrzymywania miejsc pamięci na terytorium Rzeczpospolitej, okupowanym w trakcie II wojny światowej, jest doświadczenie i zdobyta wiedza ekspercka w dziedzinie upamiętnień.
– Chciałbym zaapelować do władz Austrii o pilne nadanie konkretnych ram współpracy międzynarodowej przy kształtowaniu koncepcji upamiętnienia. Zaangażowane państwa powinny od samego początku mieć wpływ na istotne dla tego projektu decyzje – zaznaczył na zakończenie wiceminister Szynkowski vel Sęk.
Spotkanie w siedzibie Mauzoleum Męczeństwa Wsi Polskich, było okazją dla uczestników wydarzenia do zapoznania się z historią i ekspozycją Mauzoleum. Jest ono przykładem zarówno upamiętnienia martyrologii mieszkańców polskiej wsi podczas II wojny światowej, jak i przykładu architektury pamięci. Dyplomaci złożyli także wspólnie wieniec przy zbiorowej mogile mieszkańców Michniowa zamordowanych przez Niemców w 1943 r.
Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny Gusen powstał w 1940 r. jako filia obozu Mauthausen na terenie dzisiejszej Austrii. W okresie II wojny światowej z ok. 190 tysięcy osadzonych w systemie obozów Mauthausen-Gusen zamordowanych zostało przeszło 90 tysięcy osób, obywateli co najmniej 26 państw. Polska, w porozumieniu ze środowiskami byłych więźniów oraz władzami innych państw pochodzenia ofiar i we współpracy ze środowiskami lokalnymi, w dialogu z władzami Republiki Austrii, od lat konsekwentnie zabiega, aby doprowadzić do godnego upamiętnienia ofiar obozu Gusen.
Wieś Michniów stanowiła w czasie okupacji oparcie m.in. dla Świętokrzyskich Zgrupowań AK. 12-13 lipca 1943 r. wieś w rezultacie akcji policji i żandarmerii niemieckiej została całkowicie zniszczona. Niemcy zamordowali większość mieszkańców, ocaleli zostali aresztowani i wywiezieni do KL Auschwitz i innych obozów, w tym Gusen. Z czasem Michniów stał się centrum upamiętnienia męczeństwa wszystkich wsi polskich (szacuje się ich liczbę na 817) na terenie Polski poddanych represjom okupantów. Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich, zaprojektował Mirosław Nizio. Uroczystego otwarcia Mauzoleum dokonał Prezydent RP 12 lipca br. w dniu 78. rocznicy pacyfikacji Michniowa
