Ten monumentalny tom to obowiązkowa lektura dla wszystkich, którzy interesują się sztuką współczesną. Nie było dotychczas na polskim rynku publikacji, która by w tak kompetentny i wszechstronny sposób przedstawiła skomplikowane dzieje sztuki XX i XXI wieku aż po rok 2015. Książka od razu została uznana za wyjątkowe wydarzenie w refleksji nad sztuką i sposobami jej prezentacji. Mimo ogromu materiału umiejętnie wydobywa zasadnicze – według autorów – problemy pozwalające zrozumieć mechanizmy rządzące współczesną twórczością.
Autorami tej wyjątkowej publikacji są historycy i historyczki skupieni wokół powstałego w 1976 roku amerykańskiego pisma „October”: Rosalind Krauss, Hall Foster, Yve-Alain Bois, Benjamin H.D. Buchloh i David Joselit. Środowisko zawiązane wokół czasopisma podważyło ówczesny dominujący model formalistycznego, stylistycznego ujęcia sztuki współczesnej, historii opartej o kolejne pojawiające się kierunki, reinterpretując najsłynniejsze dzieła i podstawy ich twórców.
Chociaż konstrukcja książki oparta jest o kolejne dekady, nie ma nic wspólnego z kronikarskiego kalendarza. W obrębie dziesięcioleci szczegółowo analizowane są wybrane kluczowe wydarzenia, dzieła, najwybitniejsi twórcy, wystawy, publikacje, działalność krytyków i teoretyków. Zjawiska analizowane są z czterech punktów widzenia, reprezentują cztery postawy badawcze, różne możliwe ujęcia sztuki. Bo z prezentacją artystycznej kreacji łączą się nierozdzielnie odmienne sposoby jej interpretacji. Zespół autorski zaznajamia nas między innymi z zagadnieniami formy, tematu, interpretacji, szkół psychoanalizy, marksizmu, instytucji, kontrkultury, językoznawstwa, dekonstrukcji, globalizmu, dekolonizacji rynku, kultury masowej, feminizmu, czy reprezentacji osób nieheteronormatywnych. Dostrzegając ścisłe powiązania plastyki z literaturą, muzyką, polityką, autorzy ukazują sztukę współczesną w całym jej bogactwie i komplikacji.
Ukazanie różnorodności interpretacyjnej pozwala nawiązać książce dialog z czytelnikami. Jego kontynuacją są dwie rozmowy autorów książki, „dyskusje przy okrągłym stole”, wprowadzające dodatkowy polemiczny wątek w namyśle nad współczesnością. Dyskusje dzielą książkę na dwie części, z granicą ustaloną na rok 1945. Pierwsza łączy się wokół formuły umacniającego się modernizmu, druga – wokół jego erozji: spektaklu, relacyjności, polityczności. Takie rozłożenie akcentów wzmacnia dodatkowo rozbudowany w książce wątek dziejów fotografii i mediów masowych. Wojciech Włodarczyk
Autor:Hal Foster, Rosalind Krauss, Yve-Alain Bois, Benjamin H.D. Buchloh, David Joselit
Tytuł:Sztuka po 1900 roku Modernizm. Antymodernizm. Postmodernizm
Tłumaczenie: Małgorzata Szubert, Dorota Skalska-Stefańska, Anna Cichowicz
Tytuł oryginału: Art Since 1900 Modernism, Antimodernism, Postmodernism
Liczba stron: 896
Format: 220 x 285 mm
Oprawa: twarda
Rok wydania: 2023
ISBN: 978-83-213-5094-3
Pierwsze zdanie: Książka ta przedstawia ważne wydarzenia w porządku chronologicznym, można więc traktować ją jako kalendarium sztuki XX i XXI wieku. Podobnie jednak jak z kawałków dużej układanki można uzyskać rozmaitość obrazów, także tutaj czytelnik może zestawiać sto trzydzieści not na różne sposoby, tak by odpowiadało to jego potrzebom.
Recenzja od historyczki sztuki – dotycząca „Sztuki po 1900 roku”: Pierwsze polskie wydanie książki Sztuka po 1900 roku. Modernizm. Antymodernizm. Postmodernizm to monumentalnych rozmiarów publikacja, która jest niezwykle szerokim ujęciem zjawisk artystycznych XX i XXI wieku. Autorami książki są Hal Foster, Rosalind Krauss, Yve-Alain Bois, Benjamin H.D. Buchloh i David Joselit – historycy i krytycy sztuki skupieni wokół akademickiego czasopisma October .Publikacja omawia najważniejsze zagadnienia sztuki współczesnej do roku 2015 z podziałem na dekady i lata; w ich obrębie w formie esej ó w zostały opisane najważniejsze wydarzenia i problemy konkretnego roku. Autorzy proponują różne klucze czytania: chronologiczny – narzucony przez sam układ książki to tylko jedna i nie najbardziej oczywista z możliwości. Zmiany zachodzące w sferze zjawisk artystycznych można śledzić obserwując ich rozwój w poszczególnych krajach, skoncentrować się na ruchach artystycznych, np. kubizm czy surrealizm, niezwykle ciekawe ustępy poświęcone s ą sztuce i teoriom estetycznym, wybierać najważniejsze wystawy i manifesty, wydarzenia, działalność kluczowych instytucji. Struktura tomu zachęca do własnych poszukiwań. Można wędrować przez tekst z pomocą znaczników, które odsyłają czytelnika do interesujących go problemów, takich jak ruchy awangardowe, poszczególne dzieła sztuki, epizody historyczne i pisma krytyczne, sztuka feministyczna, Bauhaus, modernizm, psychoanaliza, globalizacja – to tylko niektóre z nich. Największym, niepodważalnym atutem tej publikacji jest jej wartość merytoryczna. Dostajemy poważny, wyczerpujący wywód poparty latami badań. To książka na pewno dla studentów kierunków artystycznych, historii sztuki, kulturoznawstwa, ale też dla każdego, kto chce pogłębić swoją wiedzę o sztuce i teoriach estetycznych XX i XXI wieku. Wydawnictwo systematyzuje istotne wydarzenia sztuki współczesnej, przede wszystkim jednak poddaje analizie konkretne zjawiska artystyczne, umieszczając je w kontekstach teoretycznych, szczególną uwagę zwracając na kryzysy i akcentując punkty zwrotne w sztuce. Przede wszystkim jednak kieruje uwagę czytelnika na teoretyczne ramy historii sztuki, a nie – jak ma to miejsce w większości podręczników – na fakty czy zabytki. Czytelnik, co zadeklarowano we wstępie, otrzymuje cztery modele interpretacyjne – formalizm, psychoanalizę, historię społeczną i poststrukturalizm, co już na wstępie pokazuje, że nie istnieje jeden sposób badania sztuki współczesnej. Autorzy prowadzą między sobą dialogi i nie zawsze się zgadzają. Polifonia ich głosów pozwala wybrzmieć różnym opiniom i stanowiskom, co jest wielką wartością tej publikacji, pozwala bowiem zrozumieć zawiłości sztuki współczesnej.
Aleksandra Skrabek
Link do książki:
