Muzeum Przyrodnicze Uniwersytetu Wrocławskiego powstało z połączenia niegdysiejszych muzeów: zoologicznego, botanicznego oraz zielnika – czyli herbarium – placówek, które pierwotnie funkcjonowały w Uniwersytecie jako jednostki samodzielne lub afiliowane przy instytutach. Muzeum Zoologiczne powstało w 1814r., wkrótce po założeniu świeckiego Uniwersytetu Wrocławskiego, wówczas niemieckiego (1811). Założył je prof. Johann Ludwig Christian Gravenhorst. Pierwotnie mieściło się ono w głównym gmachu Uniwersytetu przy Placu Uniwersyteckim. Od samego początku gromadzone były tam zbiory dla potrzeb nauki, dydaktyki i ogólnie dostępnych wystaw.
Do szczególnie zasłużonych uczonych, których zbiory zachowały się do dnia dzisiejszego i służą głównie nauce (np. typy opisowe), należeli profesorowie Adolph Eduard Grube, Carl Chun, Willy Kükenthal, Ferdynand Pax junior. Do obecnego budynku, zbudowanego specjalnie dla Muzeum, zbiory zostały przeniesione w 1904 pod nadzorem W. Kükenthala.
W czasie II-giej wojny światowej, podczas oblężenia Festung Breslau, gmach został zbombardowany i runęło całe skrzydło, a wystawy, z wyjątkiem Sali Szkieletowej, uległy totalnemu zniszczeniu, podobnie jak pomieszczenia przeznaczone na cele dydaktyczne. Ze zniszczeń wojennych ocalało około 50% zbiorów naukowych. Po wojnie muzeum zostało przejęte przez polskie władze uniwersyteckie. Zabezpieczanie zachowanych kolekcji odbywało się pod kierownictwem prof. Kazimierza Sembrata oraz pierwszego kustosza doc. Jana Kinela oraz doc. Zofii Kozikowskiej (wszyscy przybyli ze Lwowa). Budynek został wyremontowany, częściowo przebudowany, a zbiory zabezpieczone. Modernizacja budynku, reorganizacja zbiorów i organizacja pierwszych wystaw odbywały się pod nadzorem prof. Władysława Rydzewskiego, którego imieniem Muzeum zostało nazwane.
W 1974 r., z inicjatywy prof. Rydzewskiego, powstała w Uniwersytecie jednostka w randze instytutu, funkcjonująca w ramach Wydziału Nauk Przyrodniczych. Do nowej placówki, z racji swojej specyfiki, włączone zostały zbiory zoologiczne i botaniczne.
Zbiory botaniczne zaczęto tworzyć najpierw jako zielnik przy ogrodzie botanicznym w 1821 z inicjatywy Ludolpha Christiana Treviranusa. Później staraniem prof. Heinricha Roberta Goepperta powstało Muzeum Botaniczne. Wśród osób szczególnie zasłużonych dla tych placówek wymienić należy także prof. Karola Adolfa Jerzego Lauterbacha, który zapisał w testamencie swój ogromny zielnik zebrany podczas ekspedycji do Melanezji i Nowej Gwinei. Inną wybitną postacią był prof. Ferdynand Pax senior.
Po wielkich zniszczeniach w czasie II-giej Wojny światowej, obejmujących około 60% kolekcji, to, co przetrwało w różnych miejscach ewakuacji ponownie połączono w jeden zielnik i zabezpieczono w odbudowanym budynku przy ul. Kanonia 6. Obecnie zielnik znajduje się w nowym budynku przy ulicy Mieszka. Do kolekcji włączono również „Herbarium Silesiacum”, przed wojną należące do Schlesische Gesellschaft für Vaterländische Kultur. Prace katalogowe i zabezpieczeniowe oraz nowy układ okazów zostały zapoczątkowane przez prof. Krzysztofa Rostańskiego, najbardziej zasłużoną osobę w powojennej historii tego zbioru.
We wrocławskim Muzeum Przyrodniczym zasoby muzealne gromadzone są od 1811 roku. Pracownicy Muzeum zbierają materiały zoologiczne i botaniczne przede wszystkim podczas prowadzonych przez siebie naukowych badań terenowych oraz przez organizowanie wypraw naukowych do różnych części świata. Materiały zebrane w czasie ich trwania pozostają w muzealnych zasobach. Część materiałów Muzeum kupuje. Są to zwykle kolekcje określonych grup zwierzęcych czy roślinnych, gromadzone czasem przez całe życie zbieracza – uczonego lub hobbysty, który jest bardzo dobrym specjalistą w danej dziedzinie. Zbiory powiększają się także dzięki darowiznom oraz wymianie materiałów między muzeami i zbieraczami. Również specjaliści zajmujący się określonymi grupami zwierząt czy roślin, pracujący w Muzeum, otrzymują do opracowania okazy czy większe zbiory, które potem są zwykle włączane do kolekcji muzealnej.
Wykaz kolekcji zgromadzonych w Muzeum
Zdjęcia: Jerzy Maciążek, Muzeum Przyrodnicze Uniwersytetu Wrocławskiego
tekst: http://www.muzeum-przyrodnicze.uni.wroc.pl/
