Muzeum Etnograficzne w Krakowie zaprezentuje publiczności nową wystawę czasową:
23 marca – 23 czerwca 2024 r.
Muzeum Etnograficzne w Krakowie
ul. Krakowska 46
Wernisaż wystawy: 22 marca 2024 r.
Dlaczego Nowy Rok jest w styczniu, a Wielkanoc przypada na wiosnę? Czy wiosna kojarzy nam się wyłącznie z czasem radosnym i pełnym życia? Jakie praktyki stosowano, żeby zapewnić przyjście wiosny?
Wystawa w Muzeum Etnograficznym w Krakowie stanowi próbę odpowiedzi na powyższe pytania przez ukazanie wielokulturowych zwyczajów i praktyk związanych z okresem przejścia od zimy do wiosennego przebudzenia. Zastanawiamy się nad nakładaniem się na siebie i przenikaniem różnorodnych tradycji – od starożytnej Babilonii po współczesną Polskę, od religii pogańskich po monoteistyczne. Pokazujemy uniwersalność struktur, bliźniacze dla różnych kultur toposy, wspólny fundament. W takim kontekście rozważamy kulturowe pojmowanie czasu, szukamy symboli wiosny, płodności i życia, prezentujemy praktyki niszczenia zimy oraz zła, ale także ukazujemy trudności tego czasu: głód związany z kończeniem się zapasów żywności i ciężką pracę w polu.
Współcześnie skutki przedłużającej się zimy odczuwamy głównie psychicznie. Nieustannie sobie powtarzamy: Byle do wiosny! Tęsknimy za słońcem, światłem, ciepłem. I radzimy sobie na różne sposoby: od wyjazdów do ciepłych krajów po farmakologię. Nawet czas zamieniamy z zimowego na letni. Jesteśmy jednak przekonani, że wiosna nadejdzie bez naszego udziału. Czy na pewno?
Potrzeba zaznaczenia symbolicznego przejścia od metaforycznego czasu uśpienia i mroku do wiosennego przebudzenia – rozumianego jako czas odradzania się, płodności oraz celebracji życia – wyraża się na wielu płaszczyznach: od topienia symbolicznej Marzanny przez zmianę ubioru (zamiana ciepłych okryć na lżejsze) po różnorodne obrzędy i czynności o charakterze symbolicznym powiązane z kalendarzem religijnym, agrarnym czy świeckim.
Ekspozycja prowadzi nas przez różne kultury i odmienne tradycje, zarówno te minione, jak i współczesne, ukazując, jak wszystkie one czerpią z tych samych źródeł. Bohaterami są obiekty opowiadające poszczególne historie wiosenne, ukazujące symbole wiosny, jej znaki oraz wcielenia. Bazujemy na kolekcji MEK, z której wylatują rzeźbione (i nie tylko) bociany, klekocą drewniane kołatki i dzwonią ceramiczne grzechotki. Fotografie i malarstwo ilustrują czas przednówka, ciężkich prac polowych i dawniej praktykowanych obrzędów zimowych. A za ponowne otwieranie ziemi uśpionej na zimę odpowiedzialna jest postać Matki Boskiej Roztwornej. Jej rzeźba, wraz z innymi wizerunkami Matki Boskiej otoczonej kwiatami, roślinami i zwierzętami, przywołuje na myśl kult Matki Ziemi oraz wskazuje na głębsze wzajemne przenikanie się nie tylko różnych kultur, ale także świata ludzkiego i nieludzkiego w cyklicznym przebudzeniu przyrody na wiosnę.
Zespół kuratorski: Monika Bielak, Jacek Kukuczka, Justyna Matwijewicz, dra Ewa Rossal
Olga Łuczyńska-Gawron
