OD 18 LUTEGO DO 1 KWIETNIA 2025 – poziom -3, MIIWŚ – Wejście w historię. Pamiątki związane z rodziną deportowaną w 1940 r.
W ramach cyklu „Wejście w historię” od 18 lutego do 1 kwietnia prezentowane będą rysunki wykonane w czasie deportacji przez Bolesławę Sałęgę. Ukazują one życie w Urdżarze w Kazachskiej SRR w latach 1940-1941.
Bolesława Sałęga wraz z dwoma synami Bolesławem i Bogusławem w okresie międzywojennym mieszkała w Toruniu. Jej mąż mjr Jan Sałęga był oficerem kawalerii Wojska Polskiego. We wrześniu 1939 r. rodzina znalazła się we Lwowie. Po kapitulacji miasta mjr. Sałęga trafił do niewoli sowieckiej, a wiosną 1940 r. został zamordowany w Katyniu. W tym samym czasie jego rodzina wraz z tysiącami innych obywateli polskich została deportowana w głąb ZSRR. Był to kolejny etap akcji przeprowadzanych przez władze sowieckie, które od lutego 1940 do czerwca 1941 roku przymusowo wysiedliły z okupowanych wschodnich województw Polski co najmniej 320 000 osób.
W 1942 r. rodzinie Sałęgów i Romualdowi Starzeckiemu udało im się wydostać z ZSRR wraz z Armią gen. Andersa. Przebywali czasowo w Iranie a następnie w obozach dla uchodźców w Afryce. W 1948 r. wyjechali do Australii. Po pewnym czasie dołączyła do nich Maria Świątecka – mama Bolesławy – która przywiozła im przesłane w 1941 r. drogą pocztową rysunki obrazujące życie na zasłaniu. Jeden z nich opisuje w formie opowieści graficznej historyjkę o tym jak ich przyjacielowi Romualdowi Starzeckiemu, nie udało się zorganizować zapasu kiziaków, suszonych odchodów zwierzęcych, wykorzystywanych w Azji Środkowej jako opał. Bolesława poprzez przenoszenie na papier codziennych problemów rodziny w humorystycznej formie, stworzyła unikalne świadectwo trudnej sytuacji osób objętych sowieckimi deportacjami.
Należące do zbiorów MIIWŚ rysunki są darem pani Barbary Jastrzębskiej.
„History Live”
Drawings by Bolesława Sałęga during her time in exile, showing life in Ürjar in the Kazakh Soviet Socialist Republic in 1940–1941. Collection of the Museum of the Second World War, donated by Barbara Jastrzębska
In the interwar period, Bolesława Sałęga, together with her two sons Bolesław and Bogusław, lived in Toruń. Her husband, Major Jan Sałęga, was a cavalry officer in the Polish Army. In September 1939, the family found themselves in Lviv. After the city’s capitulation, Major Sałęga was taken prisoner by the Soviets, and in the spring of 1940 he was murdered in Katyń. In the meantime, his family was deported deep into the Soviet Union, along with thousands of other Polish citizens. This was another stage of the actions by the Soviet authorities, who from February 1940 to June 1941 forcibly displaced at least 320,000 people from the occupied eastern provinces of Poland.
In 1942 the Sałęga family and Romuald Starzecki managed to get out of the USSR with the general Anders Army. They stayed for some time in Iran and then in refugee camps in Africa. In 1948 they left for Australia. Later they were joined by Maria Świątecka – Bolesława’s mother – who brought them drawings sent in 1941, depicting life in exile. One of them shows a story of how their friend Romuald Starzecki failed to organise a supply of kiziak, dried animal excrement, used as fuel in Central Asia. By putting onto paper the family’s everyday problems in a humorous form, Bolesława created a unique testimony to the difficulties faced by those affected by Soviet deportations
U góry od lewej: Bolesława Sałęga, Romuald Starzecki. W dolnym rzędzie, pierwszy z lewej – Bogusław, pierwszy z prawej – Bolesław. Iran 1943 r.. Zbiory Bogusława Sałęgi-Starzeckiego
Top left: Bolesława Sałęga, Romuald Starzecki. In the bottom row, first from the left – Bogusław, first from the right – Bolesław. Iran 1943. Collection of the Bogusław Sałęga-Starzecki
PIĄTEK 28.02.2025 – godz. 18:00 – sala wystaw czasowych, poziom -3, MIIWŚ – Finisaż wystawy „Las – schronienie ofiar. Kryjówka zbrodni”. Koncert
W ramach finisażu wystawy „Las – schronienie ofiar. Kryjówka zbrodni” zapraszamy na koncert „Muzyka na kawałki drewna”. Koncert jest trzecim i ostatnim wydarzeniem muzycznym towarzyszącym wystawie czasowej „Las – schronienie ofiar. Kryjówka zbrodni”.
Tym razem artyści zabiorą publiczność w dźwiękową podróż przez lasy Ameryki Południowej, Japonii i Europy. W programie znajdą się utwory nawiązujące do pierwotności lasu oraz do niekiedy trudnych relacji człowieka z naturą. Ale w sytuacji kryzysu, takiego jak np. wojna, przyroda może stać się jedynym schronieniem.
Wydarzenie odbędzie się w sali wystaw czasowych na poziomie -3 Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.
Wstęp wolny!
Wykonawcy:
Jan Jankowski, Eliza Petruk, Maciej Frel, Pavel Hurbo, Anton Shynkarenka, Zuzanna Mazurek, Joanna Legawiec
W programie:
• D. Gillingham- Sacrificial Rite na kwintet perkusyjny
wyk. Zuzanna Mazurek, Eliza Petruk, Maciej Frel, Pavel Hurbo, Anton Shynkarenka
• S. Reich- Steve Reich- Music For Pieces Of Wood na kwintet perkusyjny
wyk. Jan Jankowski, Eliza Petruk, Maciej Frel, Pavel Hurbo, Anton Shynkarenka
• B. Tyson- Cloud Forest na kwintet perkusyjny
wyk. Jan Jankowski, Eliza Petruk, Maciej Frel, Pavel Hurbo, Anton Shynkarenka
• K. Abe- Conversation In The Forest III na dwie marimby
wyk. Joanna Legawiec, Eliza Petruk
• R. O’Meara- Wooden Music na dwie marimby
wyk. Pavel Hurbo, Anton Shynkarenka
• J. Gottry- Wood, Metal Skin na septet perkusyjny
wyk. Jan Jankowski, Eliza Petruk, Maciej Frel, Pavel Hurbo, Anton Shynkarenka, Joanna Legawiec, Zuzanna Mazurek
• N. Daughtrey- Shock Factor na kwintet perkusyjny
wyk. Jan Jankowski, Eliza Petruk, Maciej Frel, Pavel Hurbo, Anton Shynkarenka
Koordynator:
dr Paweł Nowicki
Organizatorzy:
Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku
Akademia Muzyczna im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku
Dołącz do wydarzenia na Facebooku
SOBOTA 1.03.2025 – godz. 13:30 – Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Ostrołęce – spotkanie autorskie poświęcone publikacji prof. Rafała Wnuka i dr. Sławomira Poleszaka Niezłomni czy realiści? Polskie podziemie antykomunistyczne bez patosu, w ramach obchodów Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Rozmowę poprowadzi Michał Ostapiuk, kierownik Działu Naukowo-Wydawniczego Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Ostrołęce. Po spotkaniu odbędzie się uroczystość przekazania pamiątek po płk. Łukaszu Cieplińskim „Pługu” i otwarcie wystawy Krzyż nieść dzielnie…
Więcej informacji na stronie Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Ostrołęce
WTOREK 4.03.2025 – godz. 17:00 – Restauracja Vidokova, poziom +5, MIIWŚ – „Spotkania z Historią”: promocja książki Kaliny Błażejowskiej pt. „Bezduszni. Zapomniana zagłada chorych”
Zapraszamy do Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku na kolejną odsłonę cyklu „Spotkania z Historią”. Tym razem będzie ona poświęcona promocji książki Kaliny Błażejowskiej pt. „Bezduszni. Zapomniana zagłada chorych” o niemieckich mordach na osobach umysłowo chorych.
„To chyba najbardziej stabuizowana grupa ofiar II wojny” – usłyszała autorka od archiwistki, z którą rozmawiała na początku pracy nad książką. I rzeczywiście: o polskich ofiarach nazistowskiego programu „eutanazji” wiadomo niewiele. A to, co udało się ustalić, nie dotarło do powszechnej świadomości. Bo kto poza specjalistami wie, że było ich co najmniej dwadzieścia tysięcy? Albo że po raz pierwszy komory gazowej Niemcy użyli do zgładzenia pacjentów szpitala psychiatrycznego w Owińskach?
Bezduszni to zapadająca w pamięć opowieść o tym, co wyparte, przemilczane, zapomniane. Na przykładzie trzech miejsc – dziecięcej kliniki psychiatrycznej w Lublińcu, szpitala psychiatrycznego w Gostyninie i domu opieki w Śremie – Kalina Błażejowska opisuje wszystkie kategorie ofiar. Niepełnosprawne dzieci, chorych psychicznie dorosłych i niesamodzielnych najstarszych – tych, których niemieccy lekarze uznali za „bezduszne istoty”, wiodące „życie niewarte życia”.
Autorka, która będzie obecna na spotkaniu, odkrywa przy tym nieznane dokumenty, ustala wstrząsające szczegóły, znajduje naocznych świadków i bliskich zabitych – wszystko, by przywrócić pamięć o zagładzie, która została pominięta w powojennych rachunkach krzywd.
Kalina Błażejowska (ur. 1987) – reporterka i publicystka. Absolwentka filmoznawstwa i dziennikarstwa na Uniwersytecie Jagiellońskim. W latach 2013–2016 była redaktorką „Tygodnika Powszechnego”, z którym wciąż współpracuje. W 2014 roku zdobyła Nagrodę „Newsweeka” im. Teresy Torańskiej dla młodych dziennikarzy, w 2015 została wyróżniona tytułem Dziennikarza Roku Małopolski. Nominowana m. in. do Nagrody im. Barbary Łopieńskiej za najlepszy wywiad prasowy, Nagrody „Newsweeka” im. Teresy Torańskiej, Nagrody MediaTory oraz Nagrody Dziennikarzy Małopolski. W 2014 roku wydała Uparte serce. Biografię Poświatowskiej, która znalazła się w finale Nagrody Literackiej Gryfia, otrzymała też tytuł Książki Wiosny Poznańskiego Przeglądu Nowości Wydawniczych i Krakowskiej Książki Miesiąca. W 2023 roku ukazała się jej książka reporterska Bezduszni. Zapomniana zagłada chorych, za którą otrzymała Nagrodę Historyczną Polityki, Międzynarodową Nagrodę im. Witolda Pileckiego, Nagrodę Ołówek Kazimierza Moczarskiego przyznawaną przez Młodzieżowe Kluby Historyczne, Nagrodę KLIO II stopnia oraz nominacje do Nagrody im. Kazimierza Moczarskiego i nagrody Złota Róża 2024.
Opis książki i biogram autorki za Wydawnictwo Czarne.
Dołącz do wydarzenia na Facebooku. Wstęp wolny.
Już teraz zapraszamy na kolejne wydarzenie z cyklu „Spotkania z historią” – wykład prof. Beaty Gontarz pt. „Z adresu: Szkocja i Anglia. O niewysłanych listach do żony porucznika Adama Bunscha”, który odbędzie się w MIIWŚ 8 kwietnia.
CZWARTEK 6.03.2025 – godz. 18:00 – Kino Muzeum – KINO VS WOJNA: „Nie chcemy innej ziemi” – seans + dyskusja
6 marca (czwartek) zapraszamy do Kina Muzeum na specjalny pokaz nominowanego do Oscara filmu dokumentalnego „Nie chcemy innej ziemi” (Basel Adra, Hamdan Ballal, Yuval Abraham, Rachel Szor). Film ukazuje ciągnącą się przez dekady batalię prawną mieszkańców Masafer Yatta na Zachodnim Brzegu o zachowanie swojej wioski. Po seansie odbędzie się dyskusja z udziałem zaproszonych ekspertów, w trakcie której porozmawiamy o aktualnej sytuacji mieszkańców Zachodniego Brzegu, o relacjach izraelsko-palestyńskich w kontekście historycznym i politycznym, a także o współczesnej sytuacji na Bliskim Wschodzie.
Pokaz odbędzie się w ramach cyklu filmowego „Kino vs wojna”, w ramach którego prezentujemy najważniejsze filmy dokumentalne poruszające problematykę związaną z konfliktami wojennymi.
Udział w dyskusji wezmą: Konstanty Gebert (dziennikarz, założyciel żydowskiego miesięcznika „Midrasz”, wykładowca i autor kilkunastu książek), Jarosław Kociszewski (dziennikarz i publicysta, ekspert ds. Bliskiego Wschodu, wieloletni korespondent polskich mediów na Bliskim Wschodzie), dr hab. Krzysztof Kornacki (filmoznawca i historyk, wykładowca na Uniwersytecie Gdańskim, specjalista w zakresie m.in. kina dokumentalnego).
NIE CHCEMY INNEJ ZIEMI
Reż. Basel Adra, Hamdan Ballal, Yuval Abraham, Rachel Szor, 96 min, 2024, Palestyna, Norwegia, dokumentalny
Opis filmu: Film ukazuje ciągnącą się przez dekady batalię prawną mieszkańców Masafer Yatta na Zachodnim Brzegu o zachowanie swojej wioski. Widzimy ich codzienność, która naznaczona jest niesprawiedliwością i upokorzeniami. Palestyńsko-izraelski filmowy kolektyw kręcił wydarzenia w wiosce przez pięć lat, korzystając przy tym z wcześniejszych nagrań mieszkańców. Zarejestrował filmowe świadectwo wielu prób wyrzucenia mieszkańców wioski i krwawych aktów przemocy popełnionych przez izraelskie wojsko i osadników.
Basel Adra – prawnik i dziennikarz, który urodził się i wychował w Masafer Yatta oraz Yuval Abraham – żydowski dziennikarz tworzą duet. Każdego dnia starają się pomóc mieszkańcom Masafer Yatta i opowiedzieć światu o ich tragedii. Ich pierwsze spotkanie udowodniło, jak bardzo ich sytuacja różni się od siebie, choć żyją przecież w tym samym kraju. Adra nie może się przemieszczać, jest szpiegowany, a jego dom często przeszukują izraelskie władze. Yuval może bez przeszkód jeździć po kraju i ma pełną swobodę działania.
Film nie proponuje gotowych rozwiązań, stając się bardzo aktualnym wołaniem o równość.
Wybrane nagrody i nominacje:
– nominacja do Oscara w kategorii najlepszy pełnometrażowy film dokumentalny
– MFF Berlinale – Nagroda Publiczności, Nagroda Specjalna
– Europejska Akademia Filmowa – nagroda w kategorii najlepszy europejski film dokumentalny
Wstęp: 15 zł – bilet normalny, 10 zł – bilet ulgowy
DOŁĄCZ DO WYDARZENIA NA FACEBOOKU
Aleksandra Trawińska
