Andrzej Kowalczyk – doktor nauk humanistycznych w zakresie archeologii, menedżer kultury, kierownik oddziału Wczesnopiastowska Rezydencja na Ostrowie Lednickim, kustosz dyplomowany w Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy. Od listopada 2024 dyrektor Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy.
Urodził się w Płocku w1983 r. Tytuł magistra otrzymał w 2007 r. na podstawie przedstawionej pracy pt. „Ceramika kamionkowa z Ostrowa Tumskiego w Poznaniu”, napisanej pod kierunkiem prof. dr hab. Hanny Kóčki-Krenz. W tym też roku rozpoczął studia doktoranckie na Wydziale Historycznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W 2013 r. obronił doktorat pt. „Ceramika kamionkowa z Poznania jako przejaw kultury jego mieszkańców od 2 poł. XIV do XVIII wieku”.
Od ponad 17 lat pracuje w Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy. Od początku kieruję Pracownią Archeologiczną Ostrów Radzimski w Murowanej Goślinie, prowadzi badania naukowe i upowszechnia wiedzę o dziedzictwie regionu. W 2018 r. został nominowany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na stanowisko kustosza dyplomowanego. Od 2020 r. jest kierownikiem oddziału Wczesnopiastowska Rezydencja na Ostrowie Lednickim. Do jego głównych zadań należą: dokumentacja, inwentaryzacja, naukowe opracowywanie, udostępnianie do celów naukowych i edukacyjnych, zabezpieczanie oraz wielowarstwowa opieka nad dziedzictwem archeologicznym lednickiego centrum osadniczego, krajobrazem kulturowym Lednickiego Parku Krajobrazowego, a w szczególności nad Ostrowem Lednickim – Pomnikiem Historii.
Od 2018 r. jest sekretarzem redakcji i redaktorem prowadzącym recenzowanego czasopisma naukowego „Studia Lednickie”.
W latach 2002-2010 i w 2014 r. brał udział w badaniach wykopaliskowych prowadzonych pod kierunkiem prof. dr hab. Hanny Kóčki-Krenz na Ostrowie Tumskim w Poznaniu. W 2010 r. brał udział w badaniach prowadzonych w kopalni torfu na mezolitycznym stanowisku w Nienawiszczu (gm. Rogoźno, pow. obornicki), a w 2013 r. także w badaniach cmentarzyska wczesnośredniowiecznego w Dziekanowicach stan. 22.
Po ukończeniu szkolenia na stopień płetwonurka (P1) w latach 2021-2022 brał udział w podwodnych badaniach archeologicznych reliktów wczesnośredniowiecznych mostów, prowadzonych w jeziorze Lednica pod kierunkiem dr. hab. Andrzeja Pydyna prof. UMK z Centrum Archeologii Podwodnej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
W latach 2008-2012 prowadził badania wykopaliskowe grodziska średniowiecznego w Radzimiu nad Wartą – badania zakończone publikacją zbiorową pt. „Radzim. Gród i wieś nad Wartą”, której byłem współredaktorem.
W latach 2017-2022 prowadził badania wykopaliskowe w obrębie wielokulturowego stanowiska archeologicznego Dziekanowice stan. 21, ob. AZP 50-32/98.
W 2020 i 2023 r. kierował badaniami sondażowymi na Ostrowie Lednickim, Rybitwy stan. W 2021 r. prowadził badania wykopaliskowe na wyspie Ledniczce, w obrębie średniowiecznego grodziska stożkowatego, a dokładniej przyczółku mostów łączących wyspę z zachodnim brzegiem jeziora Lednica (m. Rybitwy stan. 4, AZP 50-32/25).
Jest inicjatorem i kierownikiem badań pn. „Projekt Lednica – razem dla ratowania zabytków”. Poza tym kierował projektami naukowymi, dofinansowanymi ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Samorządu Województwa Wielkopolskiego, takimi jak: „Antropopresja a dziedzictwo archeologiczne. Przykład Lednickiego Parku Krajobrazowego”, „Między ziemią, wodą i powietrzem. Przykład Lednickiego Parku Krajobrazowego. W 2020 r. wraz z prof. dr hab. Włodzimierzem Rączkowskim wykonywał zdjęcia lotnicze (archeologia lotnicza) dokumentujące stanowiska archeologiczne na terenie Lednickiego Parku Krajobrazowego.
Jest kuratorem i współorganizatorem kilkunastu wystaw o tematyce archeologicznej prezentowanych w Murowanej Goślinie, Czerwonaku, Obornikach, Dziekanowicach, Biskupinie, Warszawie i w Kijowie. Organizował kilka konferencji popularnonaukowych i naukowych. Jest autorem monografii „Naczynia kamionkowe z Poznania w późnym średniowieczu i czasach nowożytnych”, współredaktorem publikacji: „Radzim. Gród i wieś nad Wartą”, „Ostrów Lednicki – Palatium Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Chronologia i kontekst”, „Między ziemią, wodą i powietrzem. Metody nieinwazyjne a dziedzictwo archeologiczne Lednickiego Parku Krajobrazowego” oraz autorem ponad 40 artykułów naukowych w czasopismach polskich i zagranicznych (Niemcy, Austria, Belgia, Ukraina, Wielka Brytania) oraz ponad 30 prac o charakterze popularnonaukowym. Wyniki badań prezentowałem na kilkudziesięciu konferencjach.
W 2023 r. ukończył dwusemestralne studia podyplomowe pn. „Menedżer kultury” zakończone obroną pracy podyplomowej pt. „Strategia Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy – perspektywa do 2028 roku” na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu.
Od 2012 r. jest członkiem Stowarzyszenia Archeologów Polskich Oddział Wielkopolski, od 2023 r. jest członkiem International Council of Museums ICOM Poland oraz członkiem Komisji Archeologicznej Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. W 2019 r. za prowadzenie prac archeologicznych i wykopaliskowych oraz dokumentowanie dóbr kultury, prowadzenie wieloaspektowych badań naukowych zostałem odznaczony złotą odznaką „Za opiekę nad zabytkami”, w 2022 r. za interdyscyplinarne badania i działalność naukowo-muzealniczą otrzymał odznakę honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej”.
