Salon Włoski w Ogrodzie Branickich w Białymstoku, wpisany do rejestru zabytków w 1966 r. jako Pawilon Włoski, po prawie 200 latach odzyskał pierwotny wystrój rzeźbiarski, znany jedynie z rysunku projektowanego z drugiej połowy lat 30. XVIII w., podpisanego „Elevation du Salon à l’Italiéne a Białystok”.
Na podstawie tego jedynego źródła ikonograficznego ks. dr Jan Nieciecki, po wielu latach swoich badań i naukowych dociekań, odczytał program ikonograficzny Salonu Włoskiego. Według jego opinii Salon Włoski prezentował kolejny ideowy program gloryfikujący Jana Klemensa Branickiego – mit powracającego złotego wieku za czasów Cezara Augusta, co naukowo dowiódł w swojej książce „Sic itur ad astra. Apoteoza Jana Klemensa Branickiego w programie ideowym ogrodu pałacowego w Białymstoku. Część pierwsza 1735-1746”, wydanej przez Miasto Białystok w 2022 r.
Zespół rzeźb Salonu Włoskiego składa się z 14 elementów. Tworzy go 10 rzeźb na attyce – 6 waz z rogami obfitości i 4 całopostaciowe figury, przedstawiające cztery bóstwa mitologiczne: Saturna, Apolla, Astreę i Jowisza – oraz 4 rzeźby na jego ścianie. Są to popiersia postaci historycznych przedstawiających Eneasza, Oktawiana Augusta, Julię i Juliusza Cezara.
Rzeźby, by nie obciążać konstrukcji Pawilonu, zostały wykonane jako odlewy z żywicy epoksydowej (w XVIII w. były wykonane z drewna). Autorem rzeźb jest Lyubomir Grigorov (Sofia, Bułgaria), a całej kompozycji i sposobu montażu – architekt Czawdar Todorow (Warszawa).
– To kolejna, po odtworzonej Altanie pod Orłem i dekoracji rzeźbiarskiej w salonie ogrodowym, pionierska realizacja w Ogrodzie Branickich, która przysłuży się promocji dziedzictwa Branickich i Białegostoku nie tylko w kraju, ale i poza jego granicami – powiedział zastępca prezydenta Rafał Rudnicki.
Prace koncepcyjne, projektowe i rzeźbiarskie nad zespołem 14 rzeźb do Salonu Włoskiego trwały 26 miesięcy i kosztowały budżet miasta ponad 1 mln 350 tys. zł.
Opracowanie: Anna Kowalska
