W dniu dzisiejszym w Oddziale Dzieje Oręża Polskiego Muzeum przedstawiło drugą odsłonę obchodów 80-tej rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego.
W ramach wydarzenia można było zobaczyć obok siebie dwa oryginalne zabytki z 1944 roku, które brały udział w Powstaniu Warszawskim. Jednym z nich był produkowany przez Polaków w warunkach konspiracyjnych, pod okupacją niemiecką, pistolet maszynowy „Błyskawica” a drugim niemiecki półgąsienicowy opancerzony transporter piechoty Sd.Kfz.251 ,, ROSI”. Na placu przed muzeum Instytut Pamięci Narodowej realizował bogaty i bardzo ciekawy program edukacyjny z konkursami poświęcony Powstaniu Warszawskiemu. Działania edukacyjne wspierały Grupy Rekonstrukcji Historycznej z Koszalina: Perun i Projekt Koslin, prezentujące umundurowanie oraz uzbrojenie używana podczas Powstania Warszawskiego.
Uczestnicy wydarzenia mieli możliwość zajrzenia do wnętrza znajdujących się w muzeum dwóch niemieckich transporterów opancerzonych typu Sd.Kfz. 251, jeden wersji Ausf C, a drugi ,,Rosi” w wersji Ausf D. Co godzinę po muzealnym plenerze jeździł niemiecki półgąsienicowy transporter opancerzony Sd.Kfz.251 Ausf C.
O godzinie 12.15 została oficjalnie otwarta wielkoformatowa wystawa poświęcona historii transportera opancerzonego Sd.Kfz.251 ,, ROSI”. Dyrektor Muzeum Orężą Polskiego Aleksander Ostasz, który jest autorem wystawy zaprezentował również film i przeprowadził prelekcje. Pojazd jest własnością Muzeum im. Antoniego hr. Ostrowskiego w Tomaszowie Mazowieckim, a w Muzeum Oręża Polskiego będzie go można oglądać do kwietnia 2025 roku.
Błyskawica – pistolet maszynowy opracowany przez inż. Wacława Zawrotnego i Seweryna Wielaniera. Produkowany w Warszawie podczas okupacji niemieckiej. Polska była jedynym krajem gdzie w konspiracji podczas niemieckiej okupacji produkowano broń maszynową. Broń z założenia miała być użyta przez Armie Krajową podczas powstania przeciwko Niemcom. Pierwszy prototyp Błyskawicy powstał pod koniec 1943 roku. Po przejściu licznych prób został skierowany do produkcji seryjnej. Łącznie wyprodukowano ok. 740 szt. Do dnia dzisiejszego przetrwało tylko kilka egzemplarzy pistoletu maszynowego Błyskawica i można je zobaczyć w nielicznych muzeach.
Wielkoformatowa wystawa o znalezieniu, wydobyciu i uruchomieniu Sd. Kfz. 251 ,,Rosi“ z rzeki Pilicy w Tomaszowie Mazowieckim.
Pojazd 17 stycznia 1945 r. nad ranem wjechał na most na rzece Pilicy w Brzostówce (obecnie dzielnica Tomaszowa Mazowieckiego). Niemieccy saperzy wysadzili most, na który wjechała nierozpoznana kolumna pancerna. Pojazd prowadzący należał 2 kompanii wydzielonego oddziału łączności 19 (Dolnosaksońskiej) Dywizji Pancernej. Wyprodukowany w okolicach czerwca/lipca 1944 r. brał najpewniej udział w walkach odwrotowych na Białorusi, bitwie z rosyjską 2 Armią Pancerną na przedpolach Pragi koło Warszawy oraz w tłumieniu Powstania Warszawskiego. Najprawdopodobniej jest to pojazd dowódcy dywizji generała porucznika Hansa Källnera. W 1995 r. podczas budowy nowego mostu na Pilicy natrafiono w rzece na pancerny wrak. Dzięki inicjatywie miejscowego dziennikarza i pasjonata historii Andrzeja Kobalczyka udało się zainteresować miejscowe władze wydobyciem pojazdu. W 1996 roku po 8 dniach ciężkich prac płetwonurkowie z Klubu Archimedes (Piotrków Trybunalski) wydobyli z Pilicy kompletny niemiecki półgąsienicowy opancerzony transporter piechoty typu Sd. Kfz. 251. Pojazd zachował się w doskonałym stanie, łącznie z kamuflażem bojowym i numerami taktycznymi. Piotr Brzeziński ze Szczecina oprócz tych wszystkich oznaczeń znalazł wypisaną gotykiem na prawej burcie nazwę własną nadaną przez załogę, która brzmiała ROSI (po polsku RÓŻYCZKA).Po wstępnej konserwacji stan zachowania „Rosi” okazał się na tyle dobry, że zaczęto myśleć o przeprowadzeniu generalnego remontu transportera i jego uruchomieniu. Pojazd trafił do Wojskowych Zakładów Motoryzacyjnych w Głownie w październiku 1996 r. i przeszedł tam pięciomiesięczny generalny remont. 26 lutego 1997 r. na terenie zakładów w Głownie transporter odbył swoją pierwszą udaną jazdę próbną. Transporter opancerzony Sd.Kfz.251 ,,Rosi” jest własnością „Muzeum im. Antoniego hr. Ostrowskiego w Tomaszowie Mazowieckim”. Pod koniec 2023 roku Muzeum Pancerne w Kłaninie z Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu oraz Muzeum im. Antoniego hr. Ostrowskiego w Tomaszowie Mazowieckim zawarły porozumienie mające na celu przywrócenie transportera do stanu używalności. W Muzeum Pancernym w Kłaninie pod okiem Mateusza Delinga pojazd przeszedł specjalistyczny przegląd, po którym został poddany serwisowi oraz przywrócono mu zewnętrzny kamuflaż najbardziej zbliżony do oryginału. Pojazd będzie prezentowany w Muzeum Oręża Polskiego do kwietnia 2025 roku.
Wystawa składa się z 11 plansz wielkości metr na metr a jej autorem jest Aleksander Ostasz, dyrektor Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu.
Na trzecią odsłonę obchodów 80-tej rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego zapraszamy 1 sierpnia o godz. 17.00 do Koszalina, gdzie na Placu Zwycięstwa przed pomnikiem Marszałka Józefa Piłsudskiego odbędą się uroczystości, a na ul. W. Andersa 30, przed budynkiem Zespołu Szkół nr 1 inscenizacja historyczna.
Opracowanie: Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu
