W piątek, 26 maja, w Muzeum Nikifora w Krynicy-Zdroju – filii Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu – otwarto wystawę złożoną z eksponatów z kolekcji etnografa Pawła Lechowskiego, który od wielu lat interesuje się kulturą romską.
Na wystawie, której kuratorem jest etnograf Zbigniew Wolanin, kustosz Muzeum Nikifora w Krynicy-Zdroju, można oglądać ok. 50 obrazów z prywatnej kolekcji Pawła Lechowskiego.
– Jest to głównie malarstwo, rysunek i grafika. Zbiory zapoczątkowałem w 1978 r., kiedy to przypadkowo trafiłem na niewielką ikonkę namalowaną na deseczce. W jednym z wozów znalazłem porzuconą niewielką ikonkę, jak się potem okazało, malowaną przez jednego z młodocianych mieszkańców koczowiska. Ikona, obecnie z numerem inwentarzowym PL-1, zanim okazała się zalążkiem wszystkich zbiorów najróżnorodniejszych eksponatów i archiwaliów, to w pierwszym etapie była inspiracją do tropienia wszelkich przejawów twórczości plastycznej wśród Romów. Twórczości, która według przekonania ówczesnych cyganologów/romologów nie istniała – mówi Paweł Lechowski.
– Sprzyjającą okolicznością był także fakt, że w 1986 roku zostałem zatrudniony w Muzeum w Tarnowie, gdzie były gromadzone eksponaty do zbudowania stałej ekspozycji dotyczącej Romów. W latach 90. wędrowałem po Polsce, odwiedzałem skupiska Romskie i zbierałem różne rzeczy z nimi związane – dodaje.
Obecnie jego w kolekcji jest około 400 zinwentaryzowanych przedmiotów, wykonanych lub użytkowanych przez Romów. Tworzą one tematyczne zespoły: romską sztukę plastyczną (malarstwo olejne, pastele, rysunki, grafiki, rzeźba), cygańskie rzemiosło (wyroby kotlarskie, kowalskie, odlewnicze, koszykarskie) i wyroby użytkowane przez Romów; instrumenty muzyczne, zdobnicze elementy do wozu, ubiór i biżuterię oraz przedmioty świadczące o obecności Romów jako inspiracji w kulturze społeczności większościowej.
– Jest to sztuka plastyczna, pocztówki, nuty i śpiewniki nawiązujące do motywów muzyki cygańskiej, figurki ceramiczne, lalki i opakowania po produktach (produkty spożywcze, pudełka po papierosach, butelki po napojach). W kolekcji są także nagrania dźwiękowe: muzyka utrwalona na kasetach i płytach winylowych, opowiadane bajki na motywach cygańskich, filmy o tematyce romskiej, audycje radiowe i telewizyjne. Dopełnienie stanowią archiwalia w postaci kilku urzędowych dokumentów, liczne fotografie, pocztówki, bogata literatura fachowa z Polski i zagranicy, także w języku romani – wyjaśnia dr Magdalena Kwiecińska, współreżyser (wraz z Pawłem Lechowskim) filmu o Romach pt. „Romane Butia. Profesje romskie”.
Gośćmi wernisażu wystawy była Marta Mordarska, radna wojewódzka oraz wiceprzewodnicząca Komisji Kultury Sejmiku Województwa Małopolskiego oraz Adam Bartosz, etnograf i cyganolog, wieloletni Dyrektor Muzeum Okręgowego w Tarnowie.
Wystawa „Jadą wozy kolorowe. Tabor w pamięci i w twórczości artystycznej Cyganów/Romów” będzie czynna do 27 sierpnia 2023 r.
Fot. Piotr Droździk
Agnieszka Małecka/Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu
