Archeolodzy: prof. dr hab. Andrzej Kola oraz dr Gerard Wilke zostali uhonorowani Nagrodą Lednickiego Orła Piastowskiego w 2024 r.
Laureaci to wybitnej klasy mediewiści specjalizujący się w rozpoznawaniu podwodnego dziedzictwa archeologicznego. W ramach pracy zawodowej na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu w pierwszej połowie lat 70. XX w. wspólnie rozwinęli zainteresowania badawcze związane z archeologią podwodną, kładąc podwaliny do powstania toruńskiego ośrodka archeologii podwodnej. Znaczącym etapem ich wspólnych inicjatyw w tym zakresie był 1982 r., kiedy rozpoczęli, trwające do dziś, badania jeziora Lednica. W ich efekcie rozpoznano wczesnośredniowieczne przeprawy mostowe prowadzące na wyspę, odkryto liczne łodzie jednopienne, a także ogromną kolekcję zabytków archeologicznych, w tym wyjątkowej wartości uzbrojenie. Nowatorskie, wielowymiarowe badania realizowane pod kierownictwem prof. Andrzeja Koli i dr. Gerarda Wilke pozwoliły na potwierdzenie znaczącej roli Ostrowa Lednickiego w strukturach państwa pierwszych Piastów. Dzięki zaangażowaniu Laureatów wody jeziora Lednica stały się miejscem szkolenia pokoleń polskich archeologów podwodnych i ośrodkiem spotkań badaczy z różnych części Europy. Wyniki przeprowadzonych wykopalisk znalazły odzwierciedlenie w licznych publikacjach książkowych i artykułach, zarówno o charakterze naukowym, jaki i popularyzatorskim, przyczyniając się do szerokiego odbioru wyników badań wśród specjalistów oraz pasjonatów historii i dziedzictwa kulturowego.
Prof. dr hab. Andrzej Kola, urodzony 17 stycznia 1940 r. w Toruniu, swoją działalność naukowo-badawczo-dydaktyczną realizował na macierzystym UMK w Toruniu. Od 1990 r. kierował Zakładem Archeologii Podwodnej UMK, zaś w latach 1999–2002 pełnił funkcję prodziekana Wydziału Nauk Historycznych na tym uniwersytecie. Jego zainteresowania badawcze obejmują archeologię średniowiecza, archeologię podwodną oraz archeologię zbrodni, zwłaszcza z czasów II wojny światowej.
Dr Gerard Wilke, urodzony 13 marca 1941 r. w Bydgoszczy, ukończył studia archeologiczne w Poznaniu, a następnie karierę naukową kontynuował na UMK w Toruniu. Brał udział w licznych badaniach naziemnych i podwodnych obejmujących wraki, konstrukcje budowlane i ślady osadnictwa m.in. na terenie Polski, Niemiec, Bułgarii, Tajlandii i Turcji. W 1987 roku wyemigrował do Niemiec, gdzie kontynuował działalność naukową na Christian-Albrechts-Universität zu Kiel nadal współpracując z polskimi archeologami, organizując m.in. badania na Ostrowie Lednickim i jeziorze Plön.
Nagroda Lednickiego Orła Piastowskiego dla prof. Andrzejowi Koli i dr. Gerardowi Wilke jest wyrazem uznania za ich wkład w rozwój archeologii i badania piastowskiego dziedzictwa kulturowego. Dzięki ich pasji i zaangażowaniu badania podwodne na Jeziorze Lednica zyskały międzynarodowe uznanie. Działalność obu naukowców znacząco przyczyniła się do poszerzenia wiedzy o średniowiecznym osadnictwie na ziemiach polskich. Nagroda podkreśla również ich rolę w edukacji kolejnych pokoleń archeologów oraz promowaniu polskiej archeologii na arenie międzynarodowej. Laureaci dzięki swojej wieloletniej pracy, zasłużyli na to wyróżnienie, które jest symbolem ich wkładu w rozwój nauki i odkrywanie historycznych tajemnic.
Podpis do zdjęcia: Gerard Wilke (z toporem) i Andrzej Kola w czasie badań podwodnych prowadzonych w jeziorze Lednica w 1982 roku (fot. ze zbiorów Archiwum MPPL).
Paweł Sankiewicz
