Samorząd województwa zainicjował przygotowania długofalowego projektu pn. Małopolski dwór – odnowa i odbudowa zabytków i adaptacja dla nowych funkcji społeczno-gospodarczych. Sześć małopolskich instytucji kultury podpisało dziś w tej sprawie list intencyjny. – Celem naszych działań jest ochrona i opieka nad dziedzictwem narodowym obecnym w zabytkowych obiektach i zespołach dworskich w Małopolsce oraz wykreowanie nowych miejsc prezentacji dziedzictwa dla mieszkańców i turystów – mówi Iwona Gibas z Zarządu Województwa Małopolskiego.
Odpowiedzialność za bogactwo unikatowego dziedzictwa kulturowego regionu oraz chęć jego zachowania dla przyszłych pokoleń, wymaga prowadzenia systematycznych działań dążących do ochrony, poprawy i zabezpieczenia jego stanu, a także działań umożliwiających kreację nowych funkcji zabytków, odpowiadających na aktualne potrzeby społeczne, w szczególności kulturalne, edukacyjne i turystyczne. W odpowiedzi na te potrzeby inicjujemy bardzo szeroki, partnerski projekt „Małopolski dwór”, który opiewa na ponad 43 miliony złotych
– mówi Iwona Gibas z Zarządu Województwa Małopolskiego.
Unikatowe zabudowania dworskie nierozerwalnie wiążą się z przeszłością regionu i są cenną pamiątką, świadectwem wydarzeń i historii mieszkańców Małopolski. Dwory jako piękne obiekty historyczne, zachwycające swoją różnorodnością, mają olbrzymi potencjał kulturotwórczy, który w tym przypadku wykorzystany zostanie również do rozwoju turystyki. Celem projektu jest wykreowanie nowych miejsc prezentacji dziedzictwa dla mieszkańców i turystów wokół zachowanej spuścizny historycznej, lepsza promocja oferty i szersze udostępnienie dóbr kultury dla zwiedzających w atrakcyjnych przestrzeniach. Ważnym elementem przedsięwzięcia będzie rozwój produktów dziedzictwa kulturowego i jego dużo szersza dostępność w sieci dzięki nowym technologiom
– dodaje Iwona Gibas z zarządu województwa.
Ścisła współpraca instytucji kultury i starania o środki unijne
Udział w projekcie partnerskim pn. Małopolski dwór – „zielona” odnowa i odbudowa zabytków i adaptacja dla nowych funkcji społeczno-gospodarczych, zadeklarowało sześć jednostek, instytucji kultury Województwa Małopolskiego. Są to: Muzeum Ziemi Sądeckiej – Lider Projektu, Muzeum Ziemi Tarnowskiej, Muzeum – Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach, Muzeum Małopolski Zachodniej w Wygiełzowie, Muzeum – Orawski Park Etnograficzny oraz Muzeum Archeologiczne w Krakowie. Dzisiaj w Muzeum Ziemi Sądeckiej w Nowym Sączu podpisano w tej sprawie list intencyjny.
Całkowita wartość projektu to ponad 43 miliony złotych. To szerokie przedsięwzięcie zostało również ujęte w wykazie projektów strategicznych – w Strategii Rozwoju Województwa „Małopolska 2030”. Prace przygotowawcze są już w toku. W latach 2022-2024 przygotowywane są założenia, dokumentacja budowlana, dokumentacja aplikacyjna oraz umowa partnerska. Priorytetem są dwory – obiekty wpisane do rejestru zabytków województwa małopolskiego lub wpisane do księgi inwentarza muzealiów, pełniący funkcje kulturalne lub mający je pełnić w przyszłości w wyniku realizacji projektu.
Projekt przewidziany jest do aplikacji w ramach programu regionalnego Fundusze Europejskie dla Małopolski 2021-2027. Cel szczegółowy: Wzmacnianie roli kultury i zrównoważonej turystyki w rozwoju gospodarczym, polegające na włączeniu społecznym i innowacjach społecznych. Wkład na przygotowanie wniosków aplikacyjnych do FEM 2021-27 r. realizowany w latach 2023-24 r. wynosi blisko 2,4 miliona złotych (źródło: 100% budżet Województwa Małopolskiego).
Szeroki zakres niezbędnych prac oraz działania innowacyjne
Przewidziany zakres prac obejmuje m.in. wykonanie remontów konserwatorskich, budowlanych robót adaptacyjnych wraz z zagospodarowaniem terenu, wykonanie zabezpieczeń antywłamaniowych, p.poż. i przed klęskami żywiołowymi, wyposażenie w sprzęt potrzebny do prowadzenia działalności kulturalnej, a także zastosowanie w tych zespołach obiektów rozwiązań sprzyjających ochronie środowiska naturalnego (m.in. termomodernizacji, energooszczędnych technologii). Kolejnym celem jest stworzenie i poszerzenie oferty dziedzictwa kulturowego online, uwzględniając także np. rozwój sprzedaży produktów i usług w internecie , jak również – zastosowanie nowoczesnych rozwiązań cyfrowych umożliwiających korzystanie z dostępnej oferty również osobom z niepełnosprawnościami.
Zakładana faza realizacji zasadniczej części projektu to lata 2025-2027. Instytucje kultury Województwa Małopolskiego zrealizują w jego ramach następujące przedsięwzięcia:
- Muzeum Ziemi Sądeckiej – translokacja i adaptacja drewnianego dworu z Wielogłów na cele kulturalno-społeczne w Muzeum Okręgowym w Nowym Sączu, w tym zakup budynku dworu.
- Muzeum Ziemi Tarnowskiej – remont zabytkowego dworu Muzeum Etnograficznego w Tarnowie wraz z modernizacją wnętrz, zagospodarowaniem terenu oraz dostosowaniem obiektu do obsługi osób ze szczególnymi potrzebami.
- Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach: 1. Małopolski dwór – odnowa i adaptacja do funkcji wystawienniczo-kulturalnych (zespół dworski w Szymbarku). 2. Modernizacja renesansowego Dworu Karwacjanów w Gorlicach.
- Muzeum – Orawski Park Etnograficzny – konserwacja wyposażenia oraz Dworu Moniaków wraz z zakupem wyposażenia. Przygotowanie dokumentacji budowlanej i konserwatorskiej.
- Muzeum Archeologiczne w Krakowie – adaptacja zabytkowego Spichlerza oraz Czworaków w zespole dworsko-pałacowym w Branicach, z przeznaczeniem na działalność kulturalną Oddziału Muzeum Archeologicznego w Krakowie. W ramach niniejszej inwestycji planuje się: wykonać prace dotyczące zabytkowego spichlerza (kompleksowa adaptacja na cele ekspozycyjne), wykonanie w bezpośrednim sąsiedztwie spichlerza placu zabaw, miejsca rekreacji, miejsc parkingowych i alejki, jak również zagospodarowanie terenu przy spichlerzu oraz budynku tzw. Czworaków.
- Muzeum Małopolski Zachodniej w Wygiełzowie – podniesienie atrakcyjności ekspozycji zabytkowego dworu z Drogini. Przygotowanie inwestycji – opracowanie dokumentacji technicznej niezbędnej do realizacji robot budowlanych.
Dziesiątki milionów złotych na inwestycje w latach 2023-2024
Zaangażowanie samorządu województwa małopolskiego w działania służące rozwojowi kultury jest niezwykle szerokie. Oddają to także przeznaczane na ten cel kwoty. W 2023 roku Województwo Małopolskie wsparło realizację 57 zadań jednorocznych instytucji kultury Województwa Małopolskiego, o charakterze inwestycyjnym i rozwojowym, na kwotę 6 mln 230 tys. zł. Zadania te służyły między innymi aktywizacji uczestnictwa w kulturze, jak i podniesieniu poziomu konkurencyjności w działalności instytucji kultury województwa małopolskiego oraz poprawie standardu infrastruktury społecznej.
W ub. roku zakończono też realizację 16 zadań wieloletnich, których łączny koszt wyniósł 24 mln 500 tys. zł. Wśród nich znalazły się inwestycje stanowiące nowe przestrzenie kultury województwa małopolskiego, m.in. Małopolskie Muzeum Pożarnictwa w Alwerni, Scena Atelier przy Teatrze im. Stanisława Witkiewicza w Zakopanem, jak utworzenie Instytutu Dziedzictwa Niematerialnego Ludów Karpackich w Ludźmierzu oraz nowej filii Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem – Muzeum PALACE. Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie zyskało nowoczesny hangar o nazwie Hexagon, zagospodarowany został także teren budynku na zapleczu budynku Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Krakowie. Z kolei zadań jednorocznych – już w roku 2024 – jest 48 na łączną kwotę blisko 9 milionów złotych, natomiast zadań wieloletnich w tym roku jest 14 i opiewają one na kwotę ponad 30 milionów złotych.
Biuro Prasowe UMWM / PP
