Czy praca archeologa ma coś wspólnego z pracą detektywa? Czy te dwa zawody, na pierwszy rzut oka tak różne, łączy wspólny element? Odpowiedź na to pytanie można znaleźć w powieści Agathy Christie „Morderstwo w Mezopotamii”. Jeden z jej bohaterów wypowiada zdanie: „Z Pana byłby wspaniały archeolog, Panie Poirot. Posiada Pan wielką umiejętność odtwarzania przeszłości.”, które trafnie wskazuje wspólny cel pracy archeologa i detektywa – wyjaśnienie zdarzeń z przeszłości.
W przypadku archeologa chodzi o odległą przeszłość, związaną z życiem ludzi wieki i tysiąclecia temu. Tymczasem detektyw skupia się na wydarzeniach mu bliższych. Przedmiotem poszukiwań archeologa są artefakty, czyli przedmioty wykonane przez człowieka, a także inne ślady jego działalności w przeszłości. I to za ich pomocą badacz wyjaśnia przeszłość i rekonstruuje bieg wydarzeń – w tym panowania władców, przebieg szlaków handlowych, dawne religie, ale także życie codzienne zwykłych ludzi. W przypadku detektywa punktem wyjścia jest zbrodnia lub inne przestępstwo popełnione niedawno. Świeże ślady pomagają wyjaśnić motyw przestępstwa i ujawnić jego uczestników. Co ciekawe, i pracę archeologa, i pracę detektywa łączy pojawianie się fałszywych tropów i przeszkód w trakcie poszukiwania oraz ekscytacja przed odkryciem lub wyjaśnieniem sprawy. Ostatecznie w przypadku obu zawodów następuję rekonstrukcja wydarzeń z przesłanek, podczas której możliwe staje się prawdopodobne, a prawdopodobne staje się pewne.
Wystawa prezentuje twórczość dwóch powszechnie znanych autorów powieści kryminalnych – Agathy Christie i Arthura Conan Doyle’a, a motywem przewodnim jest archeologia, do której oboje nawiązywali w swoich powieściach i opowiadaniach. Agatha Christie jako żona archeologa Maxa Mallowana, aktywnie uczestnicząca w wykopaliskach na Bliskim Wschodzie, często czerpała z archeologii. Doświadczenia i wrażenia, jakie wywierała na niej praca wśród archeologów oraz obcowanie z reliktami świata starożytnego są licznie reprezentowane w jej twórczości (powieści Morderstwo w Mezopotamii, Spotkanie w Bagdadzie, Zakończeniem jest śmierć, Śmierć na Nilu, Randez-vous ze śmiercią, Tajemnica egipskiego grobowca). Twórczość Artura Conan Doyle’a przypadła na 2. połowę XIX w., okres intensywnego rozwoju archeologii i paleontologii. Sam pisarz był archeologiem-amatorem, który nie tylko interesował się ówczesnymi odkryciami archeologicznym, ale prowadził również własne wykopaliska. Zainteresowania prahistorią oraz antropogenezą widoczne są w twórczości pisarza, w tym w dziełach, w których występuje sławny detektyw Sherlock Holmes (Pies Baskerville’ów, Czarcia stopa), jak i w innych mniej znanych utworach – Zaginiony świat lub Pierścien Thota (ang. The Ring of Thot).
To nietypowe spojrzenie na twórczość obojga pisarzy pozwala zaprezentować archeologię, jej warsztat oraz odkrycia z innej, mniej znanej strony. Poruszane wątki zostały przedstawione w szerszym kontekście, odnosząc się do życia pisarzy, charakteru epok, w których żyli, a także do samej archeologii jako nauki i jej rozwoju w XIX i XX wieku. Treści prezentowane na wystawie – podróże oraz ciekawe turystyczne destynacje będą zachęcały do wakacyjnych podróży, a odwołanie do książek może stanowić propozycję, a nawet zachętę do lektury dzieł obojga autorów w czasie letnich wyjazdów.
Wystawie będzie towarzyszyć specjalna detektywistyczna gra rodzinna, a na dziedzińcu powstanie wakacyjna strefa czytelnika, pozwalająca zapoznać się z książkami Artura Conan Doyle’a oraz Agaty Christie w cieniu umieszczonego na dziedzińcu Muzeum oryginalnego obelisku Ramzesa II.
Serdecznie zapraszamy!
Partnerem wystawy jest Wydawnictwo Dolnośląskie, oficjalny wydawca książek Agathy Christie w Polsce.
Kuratorki wystawy:
dr hab. Agnieszka Mączyńska, mgr Agnieszka Krzyżaniak
Autorka scenariusza:
dr hab. Agnieszka Mączyńska
Projekt wystawy: SENSO
Łukasz Bartkowiak, Muzeum Archeologiczne w Poznaniu
