W Polsce od lat 60. XX w. powstało wiele zakładów produkujących syntezatory, z których największe znaczenie miały: bydgoska BFA oraz Unitra Eltra, Wrocławskie Zakłady Elektroniczne „Elwro”(instrumenty edukacyjne dla dzieci), Zakłady Elektroniki i Techniki Pomiarowej „Techtronik” (syntezatory serii W-1 i W-2), Zakłady Elektroniczne Spółdzielnia Inwalidów Nowe w Nowym Mieście (rewelacyjne syntezatory serii OW-1, OW-2 i OW-3) czy choćby Przedsiębiorstwo Zagraniczne „Mega” w Tychach (producent syntezatorów MA-101).
Obecnie największe na świecie zbiory polskich syntezatorów posiada Muzeum Polskich Organów Elektronicznych w Gnieźnie, które podczas Nocy Muzeów dnia 13 maja 2023 zorganizowało specjalną wystawę polskich syntezatorów w gościnnych murach Muzeum Archidiecezji Gnieźnieńskiej.
Celem wystawy było przypomnienie polskiej tradycji w produkcji syntezatorów oraz zainteresowanie najmłodszego pokolenia, które może odkryć dla siebie zupełnie nową dziedzinę.
Na ekspozycji znalazły się nie tylko zabytkowe modele popularne w latach 70. i 80. XX wieku, jak Żaczek, B-11, Student 106 czy Elwirka OE-02, ale także unikaty, jak kultowy już dziś syntezator Eltronic 109 z numerem seryjnym 0001, Transiston AB-1P w wersji gabinetowej, Byfakord B-1, prototypowy Eltronic 101R, Brawo OW-1 czy Techtronik W-1.
Autorem i kuratorem wystawy jest Jacek Jung, stypendysta Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za projekt Muzyczny świat dziecka. Gry i zabawy jak za dawnych lat. Podczas wystawy dla najmłodszych stworzono specjalne stoisko, na którym dzieci poprzez zabawę mogły spróbować zagrać najprostsze melodie. To świetna inicjatywa, która może zachęcić najmłodszych do zainteresowania się muzyką i elektroniką.
Wystawa była nie tylko okazją do zaprezentowania polskiej historii syntezatorów, ale także do wspomnienia dawnej muzyki elektronicznej. Wydarzenie przyciągnęło liczne grono melomanów, którzy chętnie oddali się muzycznej podróży po analogowych brzmieniach.
Na wystawie nie zabrakło również prezentacji muzycznej, która została przygotowana przez znanych i cenionych gnieźnieńskich muzyków: Miłosza Dziurleję, Jakuba Grzechowiaka i Pawła Brylewskiego. Miłosz Dziurleja, współzałożyciel i członek zespołu Millenium Złote Przeboje, wieloletni członek zespołu Zagrali i Poszli oraz autor tekstów i muzyki do piosenek własnych, zagrał na Eltronicu 109. Jakub Grzechowiak, tegoroczny maturzysta, muzyk z obszaru el-muzyki, kompozytor oraz uzdolniony wirtuoz i improwizator, zagrał na MA-101. Natomiast Paweł Brylewski, współzałożyciel i wieloletni członek zespołu Artonus, członek zespołu Zagrali i Poszli oraz kompozytor w projekcie NiewiadomoKTO, akompaniował na B-11. Brzmienia trzech syntezatorów, granych zespołowo, stworzyły wyjątkowy klimat długo oklaskiwanego koncertu.
Wszystko to sprawia, że wystawa polskich syntezatorów była doskonałą okazją do poznania historii i możliwości tych unikalnych instrumentów, jak również do przypomnienia sobie niepowtarzalnych brzmień analogowych, które inspirują obecnie wielu polskich artystów najmłodszego pokolenia.
tekst: Mateusz Zimny
foto: archiwum MPOE
