Nowosielski w Łodzi

Dwunastoletni łódzkiego okres życia malarza, przypadły na czas jego dojrzewania twórczego. Artysta zarówno poszukiwał nowych inspiracji, jak i ugruntowywał swoje dotychczasowe zainteresowania obejmujące abstrakcję, realizm i sztukę ikony. W latach 1950 -1962, Nowosielski odkrywa siebie również jako twórca scenograficzny. Wreszcie to okres, kiedy artysta rozpoczyna pracę nad malarstwem sakralnym. W związku z obchodami rocznicy stulecia urodzin Jerzego Nowosielskiego Muzeum Sztuki bierze udział w upamiętnieniu twórczości artysty poprzez przypomnienie owego wyjątkowego, łódzkiego okresu życia.

Jerzy Nowosielski przyjeżdża do Łodzi 14 kwietnia 1950. Początkowo miesz­ka przy ulicy Narutowicza 113, a od 1956 roku przy Zachodniej 27, gdzie ma własną pracownię, dzisiaj należącą do profesora Andrzeja Łobodzińskiego. Ma dwadzieścia siedem lat, jest żonaty z Zofią Gutkowską i za sobą ma już szereg doświadczeń artystycznych. Nieukończoną naukę w uczelni krakowskiej (wojenna Staatliche Kunstgewerbeschule u Stanisława Kamockiego i powojenna Akademii Sztuk Pięk­nych u prof. Eugeniusza Eibischa), studia ikonopisarstwa w Ławrze Uniowskiej św. Jana Chrzciciela w Uniowie pod Lwowem, asystenturę u Tadeusza Kantora w Pań­stwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Krakowie. Do tego związek z Grupą Młodych Plastyków, utworzoną wokół Kantora (później będzie też członkiem drugiej Grupy Krakowskiej), a także z grupą plastyków nowoczesnych i krakowskim Klu­bem Artystów. Wreszcie ma za sobą udział w zbiorowych pokazach sztuki, przede wszystkim w wystawie plastyków nowoczesnych w Klubie Młodych Artystów i Na­ukowców w 1947 roku, wystawie Polish Art Today w Nowym Jorku (1948) i Chicago oraz w I wystawie Sztuki Nowoczesnej w krakowskim Pałacu Sztuki (1948/1949).

W okresie łódzkim do tych interesujących Nowosielskiego tematów należą oprócz wciąż tworzonych kompozycji abstrakcyjnych, w tym wyjątkowych, orga­nicznych, także zmagania z realizmem. Pomimo pewnej próby wdrożenia wymogów socrealizmu, jaką podjął, nigdy nie uznano Nowosielskiego za przedstawiciela tego nurtu malarstwa i w okresie 1950–1954 w ogóle nie wystawiał. Przez cały okres łódzki nieustająco jednak tworzył prace „realistyczne”: akty, sceny przedstawiające kobiety na plaży, gimnastyczki i pływaczki, sceny rodzajowe we wnętrzach, portrety, grupy z muzykantami, martwe natury i pejzaże, malarstwo sakralne, scenografie, a przede wszystkim pejzaże miejskie, łódzkie.

Nowosielski w Łodzi początkowo żyje z posady kierownika artystycznego państwowej Dyrekcji Teatrów Lalek, później wykładowcy w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych, a także z etatu w Miejskim Biurze Projektów w Łodzi przy kolorystycznym projektowaniu fasad. Okres łódzki przynosi mu, oprócz dojrza­łości artystycznej, ogromny sukces w postaci udziału w wystawie artystów polskich na XXVIII Biennale Sztuki w Wenecji w 1956, a później w 1959 roku w V Międzynaro­dowym Biennale Sztuki Współczesnej w Muzeum Sztuki Współczesnej w São Paulo, przy której z Mieczysławem Porębskim, przyjacielem Nowosielskiego, współpracuje wówczas Ryszard Stanisławski, przyszły dyrektor Muzeum Sztuki w Łodzi.

W środowisku szybko odnajduje się w kręgu twórców skupionych wokół Teresy Tyszkiewiczowej, ceni sobie znajomość ze Stanisławem Fijałkowskim. Jest uczestnikiem kuluarowych dyskusji o sztuce wśród artystów z kręgu uczelni. Bierze też udział w łódzkiej wystawie nowoczesnych, tak zwanej Wystawie ośmiu artystów w 1956 roku, w Ośrodku Propagandy Sztuki, wreszcie zostaje członkiem grupy Piąte Koło działającej w Łodzi w latach 1957–1960 i łączącej malarzy, poetów, architektów oraz historyków sztuki.

Miasto opuszcza we wrześniu 1962 roku jako dojrzały twórca tuż przed czter­dziestką. Od tego czasu do śmierci jest już związany z Krakowem, gdzie pracuje w Akademii Sztuk Pięknych.

Wystawa okresu łódzkiego obejmuje wybór głównie prac malarskich Jerzego Nowosielskiego z kolekcji własnej Muzeum Sztuki w Łodzi, oraz z kolekcji Teresy i Andrzeja Starmachów w Krakowie, a także ze zbiorów Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Łódzkiego, Miejskiej Galerii Sztuki w Łodzi, Muzeum Częstochowskie­go, Muzeum Narodowego w Gdańsku, Muzeum Narodowego w Kielcach, Muzeum Narodowego w Lublinie, Muzeum Narodowego w Poznaniu, Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego Bydgoszczy, Mu­zeum Okręgowego w Toruniu, Muzeum Sportu i Turystki w Warszawie, Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze i kolekcji prywatnych. Osobna część wystawy to projekty scenograficzne i lalek, w tym te przygotowane wraz z żoną z kolekcji Mu­zeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi oraz dokumentacja przedstawień z Teatru Pinokio w Łodzi. Będzie można też zobaczyć tkaniny studentów z Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi zrealizowane pod kierunkiem Jerzego Nowosielskiego.

Paulina Kurc-Maj

ms¹, Gdańska 43
otwarcie wystawy: 11 października 2023, godz.18.00

wystawa będzie czynna do 25 lutego 2024 r.

kuratorzy wystawy: Paulina Kurc-Maj, Julianna Goździk

koordynacja wystawy: Monika Wesołowska

koordynacja druków towarzyszących: Matylda Makowska

komunikacja: Kamila Ignaczak, Kinga Świtoniak, Angelina Wieliczko-Skinder, Dorota Wituła

konserwacja: Anita Andrzejczak, Naoko Kamoji, Małgorzata Kowalska, Tatiana Matwij, Ewelina Pawlak

montaż wystawy: Krzysztof Francek, Marek Kubacki, Tomasz Jagodziński, Łukasz Janicki, Adam Maj, Mariusz Maj, Dariusz Mikołajczyk, Ireneusz Szymarek, Maciej Więcławski

Zadanie: publikacje i organizacja wystawy Nowosielski w Łodzi dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.