W ramach obchodów 80. rocznicy powstania w białostockim getcie w środę (9 sierpnia) został odsłonięty mural „Nadzieja” autorstwa Moniki Krajewskiej i Dariusza Paczkowskiego. Można go obejrzeć na budynku Zespołu Placówek Oświatowych nr 2 przy ulicy Żabiej 5.
Odsłonięciu muralu towarzyszyło performatywne wykonanie podlaskiej poezji jidysz na głos, akordeon i elektronikę przez Alicję i Rafała Grabowskich „Mor-is”. Organizatorem wydarzenia oraz pomysłodawcą utworzenia muralu jest Białostocki Ośrodek Kultury. To przedsięwzięcie kosztowało ok. 26 tys. zł.
– Wśród wydarzeń towarzyszących obchodom 80. rocznicy powstania w getcie, odsłonięcie tego muralu ma wyjątkowy wydźwięk. Nadzieja daje siłę do działania. Nadzieja na wolność, na przetrwanie jest w najtrudniejszych chwilach jak światełko w tunelu. Bez nadziei na zmianę nie ma sprawczości – powiedział prezydent Białegostoku Tadeusz Truskolaski.
Monika Krajewska, autorka wycinanki, która posłużyła jako wzór do muralu, zaczerpnęła tekst w jidysz, odnoszący się do nadziei na wybawienie, ze znanej pieśni „Zol szojn kumen di geule”. Autorem słów jest poeta Szmerke Kaczergiński, uczestnik życia kulturalnego w przedwojennym Wilnie i ruchu oporu w getcie wileńskim, autor antologii pieśni z getta wileńskiego i partyzantki.
Menora, siedmioramienna lampa oliwna, jest najważniejszym wizualnym symbolem judaizmu. Wedle słów Księgi Wyjścia była sporządzona z jednej bryły szczerego złota i umieszczona przed Arką Przymierza, by wiecznie płonąć przed Najwyższym. Zapalał ją arcykapłan Aaron, a potem jego potomkowie. Także we wzniesionej przez króla Salomona Świątyni stale płonęły światła menory. Od czasu zburzenia Świątyni wyobrażenie menory towarzyszy Żydom w przestrzeni sakralnej i na sprzętach liturgicznych.
Ptak bywa w tradycji żydowskiej symbolem duszy ludzkiej. Obrazu ulatujących ptaków autorka wycinanki użyła jako metafory nadziei człowieka na wyzwolenie z opresji.
Współautorem i wykonawcą muralu jest Dariusz Paczkowski – aktywista, działacz społeczny, twórca murali. Prowadzi warsztaty edukacyjno-artystyczne z różnorodnymi grupami. Jest autorem i współautorem wielu murali o tematyce żydowskiej.
Agnieszka Błachowska
