Rijksmuseum zakupiło na aukcji ponad połowę cennej kolekcji porcelany miśnieńskiej, w tym dwa jej najważniejsze elementy: zegar oraz serwis do kawy i herbaty. Pozyskane przedmioty są częścią kolekcji Oppenheimer, jednej z najważniejszych kolekcji miśnieńskich na świecie.
Powstanie i rozwój porcelany miśnieńskiej to jeden z najważniejszych momentów w historii europejskiej sztuki użytkowej. Ta pierwsza europejska prawdziwa porcelana została wykonana na dworze królewskim w Dreźnie, w 1708 roku, pod patronatem elektora saskiego Augusta Mocnego. Tajna metoda wytwarzania „białego złota” była wcześniej znana tylko w Azji. Oppenheimerowie zbierali prawie wyłącznie przedmioty o najwyższej jakości, a wiele z nich zostało wykonanych dla pałaców Augusta Mocnego. Dzięki swojej wysokiej jakości kolekcja porcelany Rijksmuseum jest znana na całym świecie i uważana za najważniejszą – obok Porzellansammlung w Dreźnie.
Pochodzenie kolekcji Oppenheimera
Pierwotnie kolekcja należała do niemiecko-żydowskiej pary Franza i Margarethe Oppenheimerów. Obawiając się prześladowań ze strony reżimu nazistowskiego, w 1936 r. para uciekła z Berlina do Austrii, a następnie w 1938 r. – tuż przed Anschlussem – do Stanów Zjednoczonych. Część swojej kolekcji zabrali ze sobą do Austrii, a między 1936 a 1939 rokiem sprzedali jej fragmenty Fritzowi Mannheimerowi. Było to niemiecko-żydowski bankier mieszkający w Amsterdamie, który zgromadził niezrównaną kolekcję europejskich dzieł sztuki użytkowej pochodzących z dworów królewskich, a powstałych w okresie od XVI do XVIII wieku.
Po śmierci Mannheimera ogłoszono upadłość jego majątku, a wykonawca, pod naciskiem nazistów, sprzedał kolekcję, aby spłacić wierzycieli banku. Po wojnie zbiory odzyskano i przekazano państwu holenderskiemu. W 1952 roku duża ich część została włączona do kolekcji sztuki użytkowej Rijksmuseum.
Restytucja
W 2015 roku spadkobiercy Franza i Margarethe Oppenheimer złożyli wniosek do Ministerstwa Edukacji, Kultury i Nauki o zwrot ponad stu obiektów z Holenderskiej Kolekcji Narodowej, z których 92 były zarządzane przez Rijksmuseum. Po wnikliwym śledztwie Komisja ds. Rewindykacji zaleciła ministrowi zwrócenie przedmiotów spadkobiercom, a minister wyraził na to zgodę w grudniu 2019 r. Ostatecznie kolekcja trafiła na aukcję w Sotheby’s w Nowym Jorku.
Rijksmuseum od 2012 roku prowadzi własne badania dotyczące proweniencji swojej kolekcji w kontekście II wojny światowej. Strona internetowa Museale Verwervingen vanaf 1933 (Nabytki muzeów od 1933 roku) klasyfikuje kolekcję Oppenheimera jako „kolekcję o niepewnym pochodzeniu”.
