piątek, 19 września, 2025

Rzeźba kutnowska – kultywowanie dziedzictwa

Rzeźba kutnowska to termin mający swoje stałe miejsce w wyszukiwarkach internetowych, folderach informacyjnych, jak i w poważnych opracowaniach naukowych, książkach, dotyczących sztuki ludowej. Od momentu rozpoczęcia działalności przez pierwszych trzech twórców, proces kutnowskiego rzeźbiarstwa nabrał cech instytucjonalnych. Powstanie w 1981 roku Muzeum Regionalnego w Kutnie upodmiotowiło badawczo grupę rzeźbiarzy z Kutna. Zaowocowało to tym, iż Kutno i rzeźbiarze stali się znani jako osoby i miejsce, gdzie można świadomie oglądać i przeżywać rzeźbę.

Dlatego mówiąc i pisząc o rzeźbie kutnowskiej, trzeba wymienić przede wszystkim trzech rzeźbiarzy: Tadeusza Kacalaka, Antoniego Kamińskiego i Andrzeja Wojtczaka, od których wszystko się zaczęło.

Miało to miejsce w 1975 r. Spotkali się jako uczestnicy konkursu ogłoszonego przez muzeum w Łęczycy. Wszyscy trzej zostali tam zauważeni i zdobywają swoje pierwsze małe sukcesy. To dodało im pewności w siebie, poprzez rzeźbienie odnaleźli w sobie chęć i pasję tworzenia, która trwa do dzisiaj.

Zapoczątkowali w latach 70 -tych XX w. specyficzny styl kutnowskiego rzeźbiarstwa. Zaczęli tworzyć w drewnie lipowym, niezależnie od siebie, rozbudowane piętrowo lub horyzontalnie z rytmicznie powtarzającymi się elementami wielopostaciowe kompozycje, które stały się na mapie Polski znakiem rozpoznawczym twórczości kutnowskiej. Jak pisze Aleksander Jackowski w książce O rzeźbach i rzeźbiarzach: „Wypracowali swój chwyt: multiplikacje główek, jedna przy drugiej, w różnych konfiguracjach”[1]. Ponadto prace tworzone w tym stylu charakteryzują się bogatą, przyciągającą wzrok dekoracyjnością i kolorystyką. To dzięki nim powstał uznany w Polsce i za granicą ośrodek kutnowski, do którego obecnie zalicza się siedemnastu aktywnie tworzących rzeźbiarzy.

Cieszy przede wszystkim fakt ciągłego kultywowania tej dziedziny lokalnego niematerialnego dziedzictwa kulturowego, które w Kutnie trwa nieprzerwanie od połowy lat 70 XX w. Współzałożyciele rzeźby kutnowskiej: Antoni Kamiński, Tadeusz Kacalak i Andrzej Wojtczak docenieni zostali prestiżowymi nagrodami i medalami – Nagrodą Oskara Kolberga oraz medalami „Zasłużony dla Kultury Ludowej”.

Środowisko kutnowskich rzeźbiarzy jest od kilku lat miejscem badań prowadzonych przez Katedrę Etnologii Uniwersytetu Łódzkiego i Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. Powstało już kilka prac magisterskich poświęconym kutnowskim twórcom. Ponadto Dział Dziedzictwa Kulturowego i Folkloru Regionów w Łódzkim Domu Kultury, a także Stowarzyszenie Twórców Ludowych z Zarządem Głównym w Lublinie również współpracują ze środowiskiem kutnowskim.

Trzeba zaznaczyć, iż trzej wymieni rzeźbiarze: Tadeusz Kacalak (w latach 1997- 2019) Antoni Kamiński (1998 r.)  i Andrzej Wojtczak (1997-1998 r.) brali udział w Ogólnoświatowych Targach Sztuki Ludowej w Santa Fe Stan Nowy Meksyk – Folk Arts Market. Jest to jedyne na świecie takie wydarzenie, na którym prezentowane są prace twórców z ponad 150 państw świata. Tam, pokazując swoje rzeźby oraz warsztat twórczy, promowali rzeźbę kutnowską, a przede wszystkim polską sztukę i kulturę. Coroczne wystawy w Galerii Folk Arts of Poland w Santa Fe były okazją do zaprezentowania Kutna i Polski. Rzeźby twórców można oglądać w muzeach etnograficznych w Polce i na świecie.

Opracowanie merytoryczne: Sylwia Kacalak

O rzeźbie kutnowskiej czytaj też tutaj.


[1]      A. Jackowski, O rzeźbach i rzeźbiarzach, Wydawnictwo Krupski i S-ka, 1997, s. 13

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Pod naszym patronatem

Wystawa „Podzespoły czyli wnętrze Star...

Muzeum Przyrody i Techniki im. Jana Pazdura w Starachowicach zaprasza na wernis...

XIII Festiwal Blues pod Piecem

30 sierpnia 2025 r. o godz. 19.00 w Muzeum Przyrody i Techniki w Starachowicach...

150 LAT MUZEALNICTWA ROLNICZEGO NA ZIE...

W 2025 roku przypada 150. rocznica pojawienia się idei muzealnictwa rolniczego ...

XI.Legenda STARa

11.LegendA STARa, to zlot pojazdów  zabytkowych organizowany przez Powiat ...

XIII Festiwal Blues pod Piecem

30 sierpnia 2025 r. o godz. 19.00 – Muzeum Przyrody i Techniki w Starachowicach...