Wydarzenie odbędzie się 21 lutego 2024 r. (środa) o godz. 18.00 w Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego w Królikarni, oddziale Muzeum Narodowego w Warszawie, ul. Puławska 113a (wstęp wolny)
Rozmowę z dr Ewą Ziembińską poprowadzi Marta Perchuć-Burzyńska
Zapraszamy do Królikarni na spotkanie z Ewą Ziembińską, które będzie poświęcone książce Sara Lipska. Artystka wszechstronna – pierwszej monografii tej niezwykłej rzeźbiarki, wydanej w koedycji Instytutu Polonika i Muzeum Narodowego w Warszawie.
Autorka książki Ewa Ziembińska, wybitna znawczyni twórczości artystycznej kobiet w XX wieku i kuratorka Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego, dokonała szczegółowej rekonstrukcji historii życia Lipskiej i jej osiągnięć z nierzadko zapomnianych, zaginionych i rozproszonych źródeł. Było to ogromnym wyzwaniem ze względu na wszechstronność zainteresowań artystycznych Sary Lipskiej, a także fakt, że niemal cały jej dorobek znajduje się w zbiorach we Francji, tak w prywatnych kolekcjach, jak i w muzeach.
„Kariera zawodowa Sary Lipskiej rozpoczęła się w okresie, kiedy rola artystek nie była jeszcze społecznie oczywista i wymagała przekroczenia wielu granic, uporu i konsekwencji w podążaniu wybraną drogą. Lipska doszła do upragnionego celu samodzielnie, jako emancypująca się, walcząca o samorealizację kobieta. Podjęcie studiów na uczelni artystycznej przez córkę chasyda, a później samotne macierzyństwo i wyjazd do Paryża pokazują, z jaką determinacją, pomimo trudności, podejmowała starania o realizację swojej sztuki. Jej postawa stanowiła próbę wyzwolenia się z obowiązującego wciąż modelu patriarchalnego oraz tradycji żydowskiej obyczajowości” – komentuje autorka książki, Ewa Ziembińska.
„Ewa Ziembińska przebadała wiele archiwów i zbiorów muzealnych we Francji, by dotrzeć i opisać najciekawsze aspekty działalności twórczej Sary Lipskiej, będącej rzeźbiarką, malarką, projektantką kostiumów, wnętrz mieszkalnych i sklepowych, przedmiotów użytkowych, ilustratorką wreszcie. Zebrany materiał jest imponujący i pokazuje ogrom pracy włożonej w odtworzenie losów i dokonań Sary Lipskiej” – pisała profesor Joanna Sosnowska, recenzentka publikacji.
„Nietuzinkowa osobowość i wszechstronność twórczości Sary Lipskiej otwierają […] wiele fascynujących pól badawczych: nietypowe dzieciństwo dziewczynki w żydowskiej, liberalnej rodzinie; sytuacja kobiet z trudem dobijających się prawa studiowania na uczelniach artystycznych (zwłaszcza w tak „męskiej” dziedzinie jak
rzeźba); „żydowskość” sztuki Żydów i „kobiecość” sztuki kobiet: związek z Dunikowskim będący nieprostą relacją dwóch bardzo silnych indywidualności; samotne macierzyństwo „wyzwolonej” kobiety; życie artystyczne na Montparnassie
„szalonych lat” dwudziestych; życie w diasporze; międzynarodowy tygiel Ecole de Paris; szerokie kontakty towarzysko-artystyczne, Paryż haute couture i eleganckich wnętrz, wreszcie kwestia nadrzędna – przywracanie pamięci o sztuce
i osobowościach kobiet-artystek. Autorka wchodzi w te wszystkie konteksty z imponującą znajomością rzeczy, ofiarowując czytelnikowi ogromną ilość informacji historycznych, artystycznych, społecznych, obyczajowych. Każdy z tych obszarów wymagał innych kompetencji badawczych, czemu Ewa Ziembińska potrafiła sprostać. […] wysokie standardy naukowe i eliminacja beletryzacji bynajmniej nie stoją w sprzeczności z potoczystością narracji i żywością języka. Mówiąc najkrócej – jest to świetna, ciekawa, wciągająca lektura” – napisała profesor Maria Poprzęcka,
recenzentka książki.
„Instytut Polonika, wspólnie z Muzeum Narodowym w Warszawie, wydał naukową publikację, której znaczenie i wartość jest olbrzymia” – podkreśla dr Anna Rudek-Śmiechowska, szefowa programu Badania w Instytucie Polonika. „Autorka podjęła się trudnego zadania udokumentowania dzieł artystki, które znajdują się w wielu kolekcjach prywatnych i muzealnych na świecie. Badaczka z należytą skrupulatnością przedstawiła informacje dotyczące twórczości artystki, jej życia osobistego, nie zapominając o kontekście ówczesnej obyczajowości początku XX wieku. Wachlarz jej działalności był olbrzymi, a publikacja jest pretekstem do popularyzowania wiedzy na jej temat” – dodaje.
Monografia Ewy Ziembińskiej poświęcona Lipskiej wpisuje się w szersze studia nad zapomnianymi kobietami artystkami, polskimi rzeźbiarkami przełomu XIX i XX wieku.
Ukazanie skomplikowanych uwarunkowań społeczno-obyczajowych dla nieoczywistego wówczas wyboru drogi artystycznej wskazuje też na złożoność procesu wprowadzania tych nazwisk do historii sztuki – polskiej i francuskiej.
Wzbogaca badania nad twórczością artystów polsko-żydowskich oraz Polaków działających w artystycznych koloniach poza krajem, przede wszystkim w École de Paris.
Publikacja Sara Lipska. Artystka wszechstronna ukazała się w naukowej serii wydawniczej „Studia i Materiały” Instytutu Polonika.
Biografia artystki:
Sara Lipska (1882–1973) pochodziła z żydowskiej rodziny z Mławy. Wybitnie uzdolniona, w 1904 roku została jedną z pierwszych kobiet studiujących w Warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych, a jej profesorem był Xawery Dunikowski, z którym wkrótce się związała. Większość zawodowego życia Lipska spędziła w Paryżu, dokąd wyjechała pod koniec 1912 roku. Współpracowała z Siergiejem Diagilewem, Heleną Rubinstein, Antoine’em de Paris (Antonim Cierplikowskim) –
słynnym fryzjerem i kreatorem pochodzenia polskiego, oraz z architektką Adrienne Gorską de Montaut (Adrianną Górską, siostrą Tamary Łempickiej). Otworzyła butiki z autorskimi kreacjami w Paryżu na Champs-Elysées i w Monte Carlo. Pomnik Léona Bluma jej dłuta stoi w Narbonie na południu Francji. Swoje prace prezentowała m.in. na wystawie Sztuki Dekoracyjnej w 1925 roku, gdzie zdobyła złoty medal, na Wystawie Kolonialnej w 1931 roku i Międzynarodowej Wystawie „Sztuka i Technika w Życiu Współczesnym” z 1937 roku w Paryżu, gdzie również otrzymała złoty medal. Uczestniczyła w paryskich Salonach – Jesiennym, Niezależnych i Tuileryjskim.
Biogram autorki książki:
Ewa Ziembińska – historyczka sztuki, kuratorka, doktor nauk humanistycznych w dziedzinie nauki o sztuce (Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk). Kuratorka Zbiorów Rzeźby w Muzeum Narodowym w Warszawie oraz kuratorka Muzeum
Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego w Królikarni, oddział MNW. Absolwentka Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego i Instytutu Badań Literackich PAN. Kilkukrotna stypendystka Rządu Republiki Francji, Fundacji Lanckorońskich. Uczestniczka krajowych i międzynarodowych warsztatów kuratorskich i konferencji. Kuratorka wystaw i autorka katalogów im towarzyszących, m.in. „Paryż – portret miasta”; „Fryzjer w trumnie”; „Sara Lipska. W cieniu mistrza”; „Rodin/Dunikowski. Kobieta w polu widzenia”; „Ivan Meštrović/Józef Piłsudski. Historia jednego pomnika”; „Zamoyski ocalony”; „Bez gorsetu. Camille Claudel i polskie rzeźbiarki XIX wieku”. Autorka pierwszego opracowania twórczości Sary Lipskiej, tekstów publikowanych w pismach naukowych oraz w tomach pokonferencyjnych. Wykłada
na Uniwersytecie Warszawskim. Specjalizuje się w historii sztuki końca XIX i pierwszej połowy XX wieku. Prowadzi badania nad środowiskiem artystów polskich we Francji, École de Paris oraz nad sztuką kobiet, ze szczególnym uwzględnieniem rzeźby i rzeźbiarek. Obecnie prowadzi projekt badawczo-wydawniczy „Edukacja, podróże i twórcza wymiana polskich rzeźbiarek w XIX i XX wiek w Europie”, który realizowany jest w Instytucie Polonika, oraz „Rzeźbiarki polskie XIX i XX wieku” w Muzeum Narodowym w Warszawie.
Organizatorzy wydarzenia:
Muzeum Narodowe w Warszawie, Instytut Polonika
Muzeum Narodowe w Warszawie
