Od 8 lipca w Centralnym Muzeum Włókiennictwa w Łodzi będzie można oglądać nową wystawę czasową „Tak pracuje tkanina”. Ekspozycja zaprezentuje wybitne dzieła historyczne będące częścią polskiej szkoły tkaniny artystycznej, a także prace międzynarodowego grona współczesnych artystek i artystów wykorzystujących medium tkaniny, podejmując dialog dotyczący tkaniny, pracy, działania i czasu.
Czy o tkaninie artystycznej można mówić w kategoriach pracy? Prezentowana na wystawie tkanina pracuje na wiele różnych sposobów, jest zapisem ruchu rąk, rytmu maszyn, mijającego czasu. Jest archiwum pracy, a jednocześnie sama nigdy nie przestaje pracować. Wystawa ukazuje tkaninę jako medium wiecznego eksperymentu i emancypacji, zarówno w sensie artystycznym, jak i społecznym i osobistym.
– Wystawa zadaje pytania o wysiłek towarzyszący tworzeniu tekstyliów, o relację między pracą konceptualną a pracą praktyczną, a także o pracę, jaką tekstylia wykonują jako dzieła sztuki, przedmioty użytkowe i nośniki wspólnoty – podkreślają kuratorki i kurator: Marta Kowalewska, Anne Szefer Karlsen i Jakub Gawkowski.
Punktem wyjścia przy tworzeniu ekspozycji – rozciągającej się na 3 piętrach – była bogata i zróżnicowana kolekcja tkaniny artystycznej muzeum. Wybrane z muzealnych zbiorów dzieła nie były dotychczas pokazywane w takim zakresie – na wystawie zobaczymy m.in. ikoniczne prace i projekty polskich artystek i artystów takich jak Magdalena Abakanowicz, Wojciech Sadley, Barbara Levittoux-Świderska, Jolanta Owidzka, Antoni Starczewski, Lucjan Kintopf czy Władysław Hasior. Posłużą one do ukazania momentu rewolucji i drogi przemian, jaką przeszła i nadal przechodzi tkanina artystyczna.
Prace z kolekcji Centralnego Muzeum Włókiennictwa w Łodzi zostały uporządkowane według trzech działów tematycznych: tradycje, projekty i języki.
W części odnoszącej się do tradycji tkanina artystyczna została zaprezentowana jako nośnik materialnego i duchowego dziedzictwa kultury, tradycyjnych wartości, służący do budowania tożsamości. Zobaczymy tu m.in. nawiązujące do dawnego tkactwa tkaniny ludowe z Podlasia, kilimy i żakardy czy też tkaniny przedstawiające symbole narodowe i patriotyczne. W przestrzeni poświęconej projektom będzie można zapoznać się z procesem twórczym towarzyszącym powstawaniu tkanin, kiedy zapisana na papierze myśl przeobraża się w formę materialną. Zaprezentowane projekty – m.in. przedwojenne kilimy Lucjana Kintopfa, projekty Władysława Strzemińskiego, Antoniego Starczewskiego czy Magdaleny Abakanowicz – pozwolą nam przyjrzeć się warsztatowi pracy wybitnych artystów. Ostatnia sekcja ukazuje tkaninę artystyczną jako język służący do opisywania otaczającego nas świata i komunikowania ważnych idei. To, jakim językiem posługiwała się tkanina artystyczna, przez lata dynamicznie się zmieniało. Kuratorzy mocno akcentują przełomowe lata 60-te i 70-te XX w., kiedy to tkanina stała się indywidualnym środkiem artystycznego wyrazu i samodzielną formą obrazowania świata, mocno i dosadnie komunikując ważne problemy swoich czasów.
Wystawa – rozwijająca się od elementów z kolekcji muzeum – przechodzi w dialog z pracami międzynarodowego grona wybitnych twórców współczesnych, którzy w swojej praktyce artystycznej wykorzystują medium tkaniny.
Na dwóch kolejnych piętrach usłyszymy głosy współczesnych twórców, którzy w rozmaity sposób odnoszą się do tradycji tkaniny artystycznej, wykorzystując całe bogactwo jej znaczeń i symboli.
– Wystawa spotyka ze sobą prace z różnych geografii, mediów i pokoleń. Rzuca przy tym światło na rozmaite genealogie sztuki tkaniny – od rzemiosła po sztukę konceptualną – dodają kuratorki i kurator.
Wśród zaprezentowanych prac znajdą się przykłady działań z pogranicza różnych mediów, odważne eksperymenty twórcze, które łączą w sobie rozmaite techniki i rozwiązania formalne. Są to prace z różnych okresów i regionów świata, ukazujące różnorodność kontekstów, kultur i tożsamości tworzących je osób.
W gronie artystek i artystów, których dzieła zobaczymy na wystawie znaleźli się m.in. Geta Brătescu – rumuńska neoawangardowa artystka, która pracę z tkaniną łączyła z kolażem i filmem; pochodząca z Węgier Judit Kele używająca fotografii do ukazywania związków ciała, tożsamości i tkaniny, ikona słowackiej sztuki eksperymentalnej i queerowej Anna Daučíková czy Ahmed Umar – sudański artysta, który w twórczości nawiązuje do kultury i religii kraju swojego pochodzenia oraz sytuacji osób LGBTQ+. Na wystawie będzie można obejrzeć też niepokazywane wcześniej w Polsce prace Britty Marakatt-Labby oraz Aslaug M. Juliussen nawiązujące do pamięci, historii i kultury rdzennych mieszkańców regionu Sápmi– Saamów oraz tkaniny filipińskiego artysty Ciana Dayrita opowiadające o dziedzictwie kolonializmu. Wśród prac prezentowanych polskiej publiczności po raz pierwszy są również projekty Rosemary Mayer związanej z amerykańską sztuką konceptualną i feministyczną, a także wyjątkowy, poruszający cykl ukraińskiej artystki Oksany Briuhkovetskiej stworzony w odpowiedzi na ludobójczą inwazję Rosji.
Zestawienie prac z kolekcji muzeum z dziełami wybitnych współczesnych artystek i artystów pozwali spojrzeć na teraźniejszość, przeszłość i przyszłość pracy oraz tkaniny artystycznej z wielu perspektyw.
Wystawę będzie można oglądać do 24 września 2023 roku. Towarzyszyć jej będzie katalog i międzynarodowe sympozjum w formie debat stacjonarnych i online z udziałem artystek i kuratorek zaplanowane na wrzesień.
Tak pracuje tkanina
Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi
08.07.2023-24.09.2023
Artystki i artyści:
Magdalena Abakanowicz, Marsil Andjelov Al-Mahamid, Emilia Bohdziewicz, Geta Brătescu, Oksana Briukhovetska, Maria Bujakowa, Helena Bukowska, Kazimierz Chmurski, Maria Teresa Chojnacka, Anna Daučíková, Cian Dayrit, Stefan Gałkowski, Zdzisław Głowacki, Teodor Grott, Władysław Hasior, Mai Hofstad Gunnes, Rafał Jakubowicz, Maria Jarema, C.T. Jasper & Joanna Malinowska, Danuta Jaworska-Thomas, Katarzyna Józefowicz, Aslaug M. Juliussen, Halina Karpińska-Kintopf, Judit Kele, Lucjan Kintopf, Kosmos Project, Lena Kowalewicz-Wegner, Mariusz Kowalski, Aleksander Kromer, Barbara Levittoux-Świderska, Karen Kviltu Lidal, Ingrid Lønningdal, Maria Łaszkiewicz, Britta Marakatt-Labba, Małgorzata Markiewicz, Zofia Matuszczyk-Cygańska, Rosemary Mayer, Jadwiga Maziarska, Hana Miletić, Małgorzata Mirga-Tas, Paulina Ołowska, Jolanta Owidzka, Eleonora Plutyńska, Wojciech Sadley, Janek Simon, Władysław Skoczylas, Anna Sokołowska, Antoni Starczewski, Elise Storsveen, Władysław Strzemiński, Janina Trawińska, Ahmed Umar, Sophie Utikal, Anne Wilson, Kiyoshi Yamamoto
Zespół kuratorski: Jakub Gawkowski, Marta Kowalewska, Anne Szefer Karlsen
Produkcja: Aleksandra Kmiecik, Przemysław Purtak
Współpraca: Katarzyna Biłas, Monika Kowalczyk
Projekt ekspozycji: Maciej Siuda Pracownia (Adrianna Gruszka, Aleksandra Jankowska-Głowacka, Maciej Siuda)
Identyfikacja wizualna: Zofka Kofta
Zespół merytoryczny projektu Struktury przeplatania: tkanina jako materiał, metoda, nośnik:
Jakub Gawkowski, Marta Kowalewska, Marta Lisok, Tim Parry-Williams, Anne Szefer-Karlsen, Magdalena Ziółkowska
Wystawa „Tak pracuje tkanina” stanowi efekt międzynarodowego projektu „Struktury przeplatania, tkanina jako materiał, metoda, nośnik” organizowanego przez Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi, Szkołę Doktorską ASP w Krakowie i Uniwersytet w Bergen, finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach funduszy EOG oraz ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wspólnie działamy na rzecz Europy zielonej, konkurencyjnej i sprzyjającej integracji społecznej.
Tekst: Sylwia Meyer-Olejarczyk
