Zlagrowani. Strategie przystosowawcze więźniów Auschwitz” to nowa publikacja autorstwa dr Wandy Witek-Malickiej z Centrum Badań Muzeum. Jest to pogłębione studium socjologiczno-psychologiczne, analizujące postawy więźniów niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz.
Przedmiotem rozważań autorki stały się pytania często zadawane przez uczestników i uczestniczki warsztatów edukacyjnych oraz padające podczas zwiedzania Miejsca Pamięci: Jak możliwe było życie w obozie? Jak można było się do tych wszystkich straszliwości przyzwyczaić? Dlaczego więźniowie się nie zbuntowali? Dlaczego, wbrew przewadze liczebnej, nie rzucili się na załogę obozową? Dlaczego byli bierni? Co zadecydowało, że niektórzy z nich przeżyli?
– Pisałam tak naprawdę z myślą o każdym czytelniku, który podczas lektury obozowych wspomnień zastanawiał się i stawiał sobie pytania dotyczące tego, jak więźniowie mogli znieść takie cierpienia i jak możliwe było uodpornienie się i w pewnym sensie przyzwyczajenie do bólu, głodu, strachu i grozy obozowej codzienności – powiedziała Wanda Witek-Malicka.
Głównym tematem książki są zatem różnego rodzaju strategie przystosowawcze, jakie stosowano w obozie w celu przetrwania. Jak dowodzi autorka, każdy więzień i więźniarka, aby przeżyć piekło obozu, musiał przystosować się do infernalnej rzeczywistości.
„Niniejsza praca prezentuje rozmaite sposoby przystosowania się – od nieuświadomionych mechanizmów psychologicznych aż po złożone, nieomal zinstytucjonalizowane, zbiorowe działania konspiracyjne – których ostatecznym celem była obrona najistotniejszych wartości, z wartością życia na czele” – napisała we wstępie dr Wanda Witek-Malicka.
„Zlagrowani” to pozycja zrywająca z wieloma, funkcjonującymi od lat w powszechnym obiegu, stereotypami na temat społeczności więźniarskiej. Z olbrzymim obiektywizmem, a zarazem przejmującą wnikliwością i wrażliwością badawczą, autorka przedstawia powolny proces zlagrowania człowieka, który – postawiony w obliczu skrajnych warunków życia stworzonych przez władze obozu, próbuje walczyć o przetrwanie i ocalenie najważniejszych wartości, równocześnie zdając sobie sprawę, że jest to walka tragiczna – zawsze bowiem wyraża się poprzez wybór pomiędzy życiem własnym a życiem współwięźnia.
„Mam nadzieję, że to pogłębione studium problematyki psychospołecznej i kulturowej obozu koncentracyjnego pozwoli lepiej pojąć realia lagrowe, a tym samym umożliwi zrozumienie procesu kształtowania się postaw więźniarskich” – pisze autorka.
„Chciałabym, aby czytelnikowi towarzyszyła myśl, że choć historia obozów koncentracyjnych jest bezprecedensowym fenomenem społecznym i historycznym, to opisane w niniejszej książce mechanizmu i procesy mają charakter uniwersalny, ponadczasowy i ponadnarodowy. Trzeba uświadamiać to sobie szczególnie wtedy, kiedy w uszach dźwięczą słowa «Nigdy więcej Auschwitz»” – podkreśliła Wanda Witek-Malicka.
Książka „Zlagrowani. Strategie przystosowawcze więźniów Auschwitz” dostępna jest w muzealnej księgarni internetowej, a także w punktach sprzedaży na terenie Muzeum.
Publikację wydano przy wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
