czwartek, 28 marca, 2024

90. rocznica przeprowadzenia Drugiego Powszechnego Spisu Ludności

90 lat temu, 9 grudnia 1931 r., Główny Urząd Statystyczny przeprowadził drugi powszechny spis ludności.

Po trzynastu latach od odzyskania przez Polskę niepodległości, dokładnie 9 grudnia 1931 r., na podstawie ustawy z 14 października 1931 r., przeprowadzono drugi powszechny spis ludności. Rozporządzenie Rady Ministrów z 2 września 1931 r. ustaliło jego zakres, organizację, zasady prawne, obowiązki i zadania służb spisowych. Większość rozwiązań była kontynuacją tych zastosowanych podczas pierwszego powszechnego spisu Rzeczypospolitej Polskiej z 30 września 1921 r.

Zakres badania dotyczył demografii, zawodów, mieszkań, gospodarstw domowych, nieruchomości i budynków oraz miejscowości zamieszkanych. Pytano również o wyznanie i język ojczysty. W porównaniu z pierwszym spisem z 1921 r. wprowadzono kilka zmian w kwestionariuszu, m.in. usunięto pytanie o narodowość, a dodano pytanie o umiejętność czytania i pisania.

Większą wagę przywiązano do zadań, obowiązków i kompetencji komisarzy spisowych (dzisiejszych rachmistrzów). Każdy komisarz spisowy w 1931 r. przyjmował obowiązki naczelnego komisarza spisowego, a także otrzymywał imienną legitymację, co oznacza, że służby spisowe były „urzędnikami państwowymi na służbie”, których chroniło prawo. Dane, które zbierali, były objęte ścisłą tajemnicą statystyczną.

Pracownicy zaangażowani w prace spisowe w 1931 r. – podobnie jak my dzisiaj – przywiązywali ogromną wagę do popularyzacji badania. Stąd też w obiegu pojawiła się ulotka „Co nam da drugi Powszechny Spis Ludności?”. Było to umiejętne połączenie informacji o wynikach spisu 1921 r., objaśnień do spisu 1931 r. oraz promocji samej idei spisu powszechnego.

Pierwsze tymczasowe wyniki spisu 1931 r. GUS opublikował w broszurze z 5 kwietnia 1932 r. Zawierała ona dane dotyczące liczby mieszkańców miast powyżej 10 000 w porównaniu z danymi ze spisu z 1921 r.

Podstawowe opracowanie ze spisu 1931 r. obejmowało zagadnienia mieszkań, gospodarstw domowych, ludności i stosunków zawodowych i zostało wydane dla wszystkich województw i największych miast Polski (Warszawa, Kraków, Lwów, Wilno, Poznań i Łódź).

W ramach publikacji wydanych przez GUS po spisie 1931 r. ukazały się m.in.: analiza statystyczna „Mieszkania”, publikacja „Nieruchomości i budynki w miastach” czy publikacja „Pochodzenie ludności m. Lwowa” autorstwa Edwarda Tomaszewskiego.

Ostateczne wyniki zostały opublikowane w serii publikacji „Statystyka Polski”. Zastosowano podział administracyjny na dzień 1 stycznia 1933 r. (dla województw centralnych i wschodnich) lub 1 sierpnia 1934 r. (dla pozostałych województw). Wydawanie serii rozpoczęto w 1936 r., przerwał ją wybuch II wojny światowej.

39 tomów ze szczegółowymi wynikami spisu 1931 r. jest obecnie dostępnych w Centralnej Bibliotece Statystycznej GUS, także online: https://cbs.stat.gov.pl/.

Dane zebrane podczas spisu 1931 r., obejmujące zagadnienia języka, wyznania, edukacji, a także demograficzne i rynku pracy, stanowiły bogaty materiał poznawczy, o wartości trudnej do przecenienia dla zarządzania odradzającym się państwem.

Więcej o historii spisów przeczytasz na: https://stat.gov.pl/portal-edukacyjny/historia-statystyki/historia-spisow-powszechnych

ŹródłoGUS

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Pod naszym patronatem

Prolog United Europe Jazz Festiwal ...

Miasto Zakopane oraz Zakopiańskie Centrum Kultury serdecznie zapraszają do Klub...

ŁEMKOWSKO – POGÓRZAŃSKI JARMARK ...

Muzeum - Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach - oddział Zagroda Maziarska ...

Jarmark Wielkanocny w podpoznańskim Mu...

Wraz z nadejściem wiosny Muzeum Narodowe Rolnictwa zaprasza do Szreniawy (gmina...

Marzanna 17.03.2024. w Muzeum Młynarst...

Miejsce: Muzeum Młynarstwa i Wodnych Urządzeń Przemysłu Wiejskiego w Jaraczu (M...

Purimowe oprowadzanie kuratorskie

Zapraszamy na oprowadzanie po wystawie plenerowej „Serce tamtego miasta. Kolekc...