Najważniejsze europejskie nagrody w obszarze dziedzictwa za rok 2020 otrzymały projekty współrealizowane w Polsce: Sieć Tramontana III oraz „Auschwitz. Nie tak dawno. Nie tak daleko”.
10 listopada podczas wirtualnego spotkania z udziałem miłośników dziedzictwa, specjalistów, wolontariuszy i osób wspierających dziedzictwo z całej Europy i spoza kontynentu uhonorowano zwycięzców tegorocznej edycji Nagród Dziedzictwa Europejskiego/ Europa Nostra 2020 – najbardziej prestiżowego europejskiego wyróżnienia w obszarze dziedzictwa.
W ceremonii uczestniczyła Mariya Gabriel, Komisarz UE ds. Innowacji, Badań, Kultury, Edukacji i Młodzieży, oraz Hermann Parzinger, Prezydent Wykonawczy Europa Nostra. Ogłosili oni trzech laureatów nagrody Grand Prix oraz laureata Nagrody Publiczności, wyłonionych spośród 21 finalistów z 15 krajów europejskich.
Laureaci nagrody Grand Prix 2020:
- Wyjątkowy projekt Sieć Tramontana III (Polska, Francja, Włochy, Portugalia i Hiszpania), poświęcony badaniom nad materialnym i niematerialnym dziedzictwem regionów górskich w Europie;
- Wystawa „Auschwitz. Nie tak dawno. Nie tak daleko” (Polska/Hiszpania), powstała z okazji 75. rocznicy wyzwolenia największego nazistowskiego obozu koncentracyjnego;
- Wzorcowa konserwacja bazyliki Santa Maria di Collemaggio, w L’Aquila (Włochy), poważnie zniszczonej w wyniku trzęsienia ziemi z 2009 roku;
Laureaci nagrody Grand Prix, wyłonieni przez niezależne jury eksperckie i Zarząd Europa Nostra otrzymają nagrody w wysokości 10 000 euro.
Uzasadniając wybór Sieci Tramontana III na laureata tegorocznej nagrody Grand Prix w kategorii Badania, Zarząd Europa Nostra podkreślił:
Wiejskie społeczności górskie w całej Europie mają niezwykle bogate i różnorodne dziedzictwo kulturowe, zarówno materialne, jak i niematerialne. Transgraniczny i oparty na współpracy charakter projektu Sieć Tramontana III jest znaczącym przykładem wykorzystania badań naukowych jako sposobu, by zapewnić społecznościom narzędzia niezbędne do ochrony i promocji ich dziedzictwa.
Luís Costa, koordynator w organizacji Binaural Nodar, która jest partnerem projektu, potwierdził, że:
Nagroda pomogła nam uświadomić sobie, że małe, oddolne organizacje zajmujące się wiejskim dziedzictwem kulturowym i współpracujące na skalę europejską mogą przynosić istotne, różnorodne i znaczące wyniki. Nagroda jest również hołdem dla europejskich społeczności wiejskich i ich pamięci, pokazując, że kraje europejskie nadal mają głęboki materialny i symboliczny związek ze swoimi obszarami wiejskimi. Ponadto Nagroda podkreśla znaczenie archiwizacji cyfrowej jako narzędzia zwiększającego naszą znajomość tkanki społecznej Europy.
Komentując wybór „Auschwitz. Nie tak dawno. Nie tak daleko” na laureata nagrody Grand Prix w kategorii Edukacja, Szkolenia i Podnoszenie Świadomości, Zarząd Europa Nostra stwierdził:
Europa zmaga się z niepokojącym i niedopuszczalnym wzrostem nacjonalizmu, ksenofobii, antysemityzmu, rasizmu i mowy nienawiści. Wystawy takie jak Auschwitz. Nie tak dawno. Nie tak daleko – oparte na starannych badaniach i współpracy europejskiej – są ważne, ponieważ podnoszą świadomość i sprawiają, że wnioski z naszej wspólnej przeszłości stają się bardziej namacalne, oferując faktyczne i jasne dowody tego, co może się wydarzyć, gdy tolerowane są różne formy ekstremizmu.
Luís Ferreiro, dyrektor firmy Musealia (współorganizator wystawy „Auschwitz. Nie tak dawno. Nie tak daleko”), podkreślił:
Nagroda jest przede wszystkim ważnym hołdem dla wszystkich ofiar, przypominając nam, że historia Auschwitz jest częścią naszego wspólnego dziedzictwa kulturowego. Wystawę odwiedziło setki tysięcy widzów, z których wielu to uczniowie i studenci. To bardzo budujące, że tak wiele osób na różnych kontynentach jest gotowych zmierzyć się z tak głęboko problematyczną częścią naszej historii. Wskazuje to na naszą wspólną odpowiedzialność za to, by pamiętać o przeszłości, ale także krytycznie przyglądać się naszej teraźniejszości.
Nagrodą Publiczności uhonorowano projekt z zakresu edukacji, szkoleń i podnoszenia świadomości – The Ambulance for Monuments (Rumunia), który przyczynił się do ochrony kilkuset zabytkowych budynków w kraju poprzez rozbudowaną sieć organizacji zajmujących się dziedzictwem. Projekt ten otrzymał największą liczbę głosów, oddanych w ankiecie internetowej z udziałem ponad 12 000 obywateli z całej Europy.
Zwycięzcy Nagród Dziedzictwa Europejskiego / Europa Nostra 2020 reprezentują to, co dla Europy najważniejsze: kreatywność, wytrwałość, innowacje, solidarność, talent i poświęcenie. To sprawia, że jestem dumna – jako komisarz UE i obywatelka Europy. Serdecznie dziękuję każdemu z nich za ponowne pokazanie, że wspólne dziedzictwo kulturowe Europy jest nie tylko częścią naszej przeszłości, ale cennym atutem pozwalającym sprostać naszym współczesnym wyzwaniom i zapewnić wszystkim lepszą przyszłość. Swoimi działaniami uświadamiają nam olbrzymi potencjał dziedzictwa kulturowego jako narzędzia odnowy tkanki społeczno-gospodarczej Europy, które to zdanie czeka nas po zakończeniu pandemii
stwierdziła Mariya Gabriel, Komisarz UE ds. Innowacji, Badań, Kultury, Edukacji i Młodzieży.
Uhonorowanie tegorocznych laureatów Nagród Dziedzictwa Europejskiego / Europa Nostra w pełni cyfrową ceremonią było wyjątkowym i wzbogacającym doświadczeniem. Wydarzenie to dowodzi, że wysoka jakość działań, zaangażowanie i wytrwałość w naszym świecie dziedzictwa nie znają granic. Właśnie to uosabia 21 nagrodzonych projektów: są to historie o wyjątkowych umiejętnościach i pracy zespołowej, niestrudzonym poświęceniu i odważnym działaniu. W imieniu Europa Nostra pragnę serdecznie powitać ich wszystkich w naszej stale rosnącej paneuropejskiej sieci doskonałości dziedzictwa, która skupia najbardziej wyraziste i wyróżniające się inicjatywy w zakresie ochrony dziedzictwa z całego kontynentu. Oby w trudnych czasach, w których żyjemy, ci bohaterowie walki o ochronę dziedzictwa posłużyli swoim przykładem jako inspiracja dla wielu innych działań, zarówno w Europie jak i poza nią
podkreślił Hermann Parzinger, Prezydent Wykonawczy Europa Nostra.
Nagrody Dziedzictwa Europejskiego / Europa Nostra wręczane są przez Komisję Europejską od 2002 roku. Program od samego początku jego istnienia prowadzi Europa Nostra – Europejski głos społeczeństwa obywatelskiego zaangażowanego w dziedzictwo kulturowe. Nagrody przyznawane są z wsparciem unijnego programu Kreatywna Europa.
W czasie wirtualnej ceremonii przedstawiciele Komisji Europejskiej i Konsorcjum ILUCIDARE, w tym także Europa Nostra, ogłosili także dwóch laureatów pierwszej edycji programu Nagród Specjalnych ILUCIDARE. Są to: Archaeology for a young future (Włochy/Syria), w uznaniu umiejętności budowania relacji międzynarodowych w oparciu o ochronę dziedzictwa oraz TYPA – Estonian Print and Paper Museum, Tartu (Estonia), w uznaniu wysokiego poziomu innowacyjności w ochronie dziedzictwa.
