Dzięki staraniom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego Muzeum Narodowe w Lublinie odzyskało stratę wojenną zarejestrowaną w bazie strat pod numerem 29865. Obraz olejny „Widok na morze” szkoły Claude-Joseph Verneta (1714-1789) przed wojną znajdował się w inwentarzu Muzeum Narodowego w Lublinie.
W grudniu 2022 roku pejzaż został wystawiony do sprzedaży na aukcji w Monako. Dzieło zostało zidentyfikowane, jako polska strata wojenna utracona ze zbiorów Muzeum Narodowego w Lublinie. Oględziny obrazu, przeprowadzone 16 grudnia 2022 r. przez pracowników Departamentu Restytucji Dóbr Kultury w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Muzeum Narodowego w Warszawie, wykazały, że obraz został prawdopodobnie wycięty ze swojej pierwotnej oprawy, o czym świadczą nieregularne krajki oryginalnego płótna. Fotografie wykonane w świetle podczerwieni (IR) ujawniły zmiany w samej kompozycji dzieła, które miały na celu przykryć zniszczony obszar warstwy malarskiej. Na podstawie dokumentacji przekazanej przez Departament Restytucji Dóbr Kultury, dotychczasowy posiadacz zdecydował o dobrowolnym zwrocie obiektu stronie polskiej. To pierwszy przypadek, kiedy działania restytucyjne podjęte zostały na terytorium Monako.
XVIII-wieczny obraz wykonano w technice olejnej na płótnie. Jest to najprawdopodobniej dzieło naśladowcy Verneta, jednego z najważniejszych twórców klasycznego pejzażu morskiego. Obraz stanowi interpretację płótna zatytułowanego „Brouillard du Matin” z dawnej kolekcji d’Orsay.
Claude Joseph Vernet (1714-1789) był francuskim marynistą, pejzażystą i miedziorytnikiem okresu klasycyzmu. Studiował w Rzymie w pracowniach Bernardino Fergioniego i Adriena Manglarda. Do 1753 przebywał we Włoszech, malując weduty rzymskie, widoki z Tivoli oraz pejzaże morskie. Po powrocie do Francji został członkiem Królewskiej Akademii Malarstwa i Rzeźby W latach 1753-1763 na zlecenie króla Francji Ludwika XV namalował cykl 24 obrazów przedstawiających porty francuskie.
Dzieła utracone z kolekcji Muzeum Narodowego w Lublinie
W wyniku II wojny światowej z polskich zbiorów publicznych, prywatnych i kościelnych zaginęło kilkaset tysięcy dzieł sztuki i dóbr kultury. Muzeum Narodowe w Lublinie poszukuje 30 obrazów, które przed 1939 rokiem zostały wpisane do inwentarza zbiorów lub były powierzone muzeum na zasadach depozytów. Do najcenniejszych strat wojennych zaliczany był obraz „Widok na morze” z kręgu szkoły Claude-Joseph Verneta. Inne cenne obiekty to: „Lekcja śpiewu” Karela Škréta (1610–1674), XVII w., olej, płótno; „Martwa natura (Zwierzyna)” Melchiora de Hondecoeter (1636–1695), XVII w., olej; „Widok (Pejzaż z wieżą)” nieznanego malarza ze szkoły Lampiego?, XVIII w., olej, płótno, i „Kozacy” Juliusza Kossaka (1824–1899), akwarela, papier, 37 x 27 cm. Dotychczas udało się odzyskać „Portret Andrzeja Korwina Piotrowskiego” Juliusza Kossaka.
Szacuje się, że podczas II wojny światowej Polska utraciła około 600 tys. dzieł sztuki i 70 mln woluminów. Od 1992 r. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego gromadzi dane na temat strat wojennych, za które uznaje się ruchome dobra kultury utracone w wyniku II wojny światowej z terenów Polski po 1945 r. Prowadzi również bazę strat wojennych, która obejmuje 23 działy, w tym: malarstwo, rzeźbę, grafikę, meble, tkaniny, porcelanę, szkło, złotnictwo, militaria, zbiory numizmatyczne i archeologiczne. Do chwili obecnej w bazie zarejestrowano ok. 63 tys. rekordów.
Tekst: Justyna Woźniak, Muzeum Narodowe w Lublinie
