Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił rok 2023 Rokiem Aleksandra Fredry.
Aleksander hrabia Fredro urodził się 20 czerwca 1793 roku w majątku rodzinnym w Surochowie niedaleko Jarosławia. Jako 16-letni chłopiec wstąpił na ochotnika do armii Księstwa Warszawskiego dowodzonej przez księcia Józefa Poniatowskiego. Brał udział m.in. w wyprawie na Moskwę w 1812 roku, dosłużył się stopnia kapitana. Za męstwo w walkach został odznaczony Złotym Krzyżem Orderu Virtuti Militari, a przez cesarza Francuzów Napoleona Bonaparte Orderem Legii Honorowej.
Po ustąpieniu Napoleona w roku 1815, złożył dymisję i powrócił do Polski. Zajął się sprawami społecznymi i politycznymi. Był m.in. członkiem wolnomularstwa, w roku 1829 wstąpił do Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Po wybuchu Powstania Listopadowego zaangażował się w działalność lwowskiego Obywatelskiego Komitetu Pomocy dla Powstania. W roku 1839 dołączył do grona honorowych obywateli Lwowa. Był również członkiem-założycielem Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarczego, powstałego w roku 1845.
8 listopada 1828 r. zawarł związek małżeński z Zofią de domo hr. Jabłonowską, primo voto hr. Skarbkową. W tym samym roku zmarł jego ojciec i Aleksander zajął się gospodarowaniem na odziedziczonych po nim majątkach.
Aleksander Fredro to twórca oryginalnej polskiej komedii. Doskonale znał teatr europejski i jego tradycje, do których świadomie nawiązywał w swojej twórczości. Napisał kilkadziesiąt utworów scenicznych: jednoaktówek i komedii wieloaktowych, fars, grotesek i wodewilów, które szybko trafiały na sceny teatrów: lwowskiego, warszawskiego i krakowskiego. W roku 1818 napisał swoją pierwszą komedię „Pan Geldhab”. Debiutem scenicznym Aleksandra Fredry była jednak jednoaktówka „Intryga na prędce, czyli nie ma złego bez dobrego”, powstała w roku 1815, a pierwszy raz wystawiona w 1817 roku. Jednym z najbardziej znanych dzieł Aleksandra Fredry są „Śluby panieńskie, czyli Magnetyzm serca”. Pierwsza wersja tej pięcioaktowej komedii wierszem powstała w 1827 roku, ostateczna – pięć lat później. Jedną z ważnych pozycji w kanonie polskiej literatury jest „Zemsta”, napisana prawdopodobnie w 1833 roku. W jego twórczości na uwagę zasługują również „Damy i huzary”, „Pan Jowialski” czy „Dożywocie”.
Aleksander Fredro znany jest także jako twórca bajek i wierszy dla dzieci, m.in. „Małpa w kąpieli”, „Paweł i Gaweł” czy „Osiołkowi w żłoby dano”. Jest również autorem pamiętników z epoki napoleońskiej „Trzy po trzy”, uznanych za klasykę literatury wspomnieniowej.
Aleksander Fredro zmarł we Lwowie 15 lipca 1876 roku. Został pochowany w rodzinnej krypcie w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Rudkach koło Lwowa.
W dniach 17 czerwca – 31 sierpnia 2023 roku podczas zwiedzania ekspozycji wnętrz pałacowych Muzeum Zamoyskich w Kozłówce, w Bibliotece, będzie można zobaczyć prezentację dzieł Aleksandra Fredry. Woluminy z XIX i początku XX w. pochodzą ze zbiorów Muzeum Zamoyskich w Kozłówce oraz Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie.
Źródło: Muzeum Zamoyskich w Kozłówce
