Muzeum Narodowe w Krakowie zaprasza na pokaz kartonów Józefa Mehoffera do witraży Pokłon Trzech Króli (1904) i Bóg Ojciec (1922) w katedrze św. Mikołaja we Fryburgu. Prezentujemy je w Galerii Sztuki Polskiej XX + XXI, w Sali Młodej Polski (II), a zatem nieopodal eksponowanych tu stale kartonów do fryburskich witraży Najświętszy Sakrament (Wiara, Kościół, 1900) i Męczennicy (Św. Katarzyna i św. Barbara, 1899). Kartony zostały zakupione przez MNK w grudniu 2023 r., wraz z innymi czternastoma kartonami artysty do witraży w świątyni we Fryburgu. Tym samym, zrealizowana została idea włączenia do kolekcji muzealnej całego zespołu kartonów do witraży fryburskich; cztery z nich – do witraży Najświętszy Sakrament i Męczennicy – wykupiono z depozytu wcześniej, w latach 2014-2019.
Stworzenie projektów witraży w świątyni we Fryburgu stało się dziełem życia artysty, któremu poświęcił czterdzieści jeden lat.
![](https://muzeon.pl/wp-content/uploads/2024/05/57dc259086596bf400423ec5fb800ed6.png)
![](https://muzeon.pl/wp-content/uploads/2024/05/1214e0f8ae61ed155556732bc43be773.png)
![](https://muzeon.pl/wp-content/uploads/2024/05/efea80e758abc224cffedda50eedab04.png)
Werdyktem jury, ogłoszonym 15 lipca 1895 roku, Mehoffer, ówcześnie jeszcze młody, nieznany artysta, został zwycięzcą międzynarodowego konkursu na witraże w kościele św. Mikołaja we Fryburgu, zorganizowanego z inicjatywy fryburskiego Bractwa Najświętszego Sakramentu. Jego projekt Apostołowie (1895), oceniony najwyżej spośród zgłoszonych czterdziestu siedmiu, zaintrygował sąd konkursowy swą siłą wyrazu, oryginalnością i niekonwencjonalną stylistyką.
![](https://muzeon.pl/wp-content/uploads/2024/05/06149784c0dbb05fc96a76a0dcec2927.jpg)
![](https://muzeon.pl/wp-content/uploads/2024/05/f7f5dda69378aa6054832013c0308376.jpg)
W latach 1896-1919, w dwudzielnych, siedmiometrowych oknach witrażowych ośmiu kaplic naw bocznych kościoła św. Mikołaja, osadzono kolejno następujące witraże według projektów Mehoffera: Apostołowie, Matka Boska Zwycięska, Męczennicy, Najświętszy Sakrament, Pokłon Trzech Króli, Święci, Diakoni i biskupi, Bł. Mikołaj z Flüe. Już w 1918 roku artysta opracował wstępny, rysunkowy projekt Bóg Ojciec do witraża centralnego okna prezbiterium katedry; w 1922 roku powstał do niego karton, witraż natomiast ukończono i umieszczono w oknie w 1926. Dekorację prezbiterium dopełniły witraże: Syn Boży, Duch Święty, Fryburg kościelny, Fryburg świecki – osadzenie w oknach dwóch ostatnich z wymienionych, zwanych „historycznymi”, w lecie 1936 roku, zwieńczyło realizację Mehofferowskich witraży katedry fryburskiej.
![](https://muzeon.pl/wp-content/uploads/2024/05/2db22a382fffc6ffa7f4f6b05a1cafe3.png)
![](https://muzeon.pl/wp-content/uploads/2024/05/e64de74f564660af10691d241156a901.png)
Od dawna nieeksponowane kartony witrażowe do Pokłonu Trzech Króli, a także obecnie niemal nieznany w Polsce karton do witraża Bóg Ojciec – sprowadzony z Muzeum Sztuki i Historii Fryburga w Szwajcarii, gdzie był zdeponowany wraz z kartonami do czterech innych witraży w prezbiterium katedry św. Mikołaja – należą w tym niezwykle cennym zespole muzealnych nabytków do najwybitniejszych. Oddziela je okres osiemnastu lat – powstały w różnych fazach tworzenia zespołu witraży fryburskich i są dla nich właśnie reprezentatywne, mówią więc wiele o ewolucji, jakiej w tym czasie ulegała stylistyka Mehoffera w zakresie sztuki monumentalnej.
Kartony Trzej Królowie i Święta Rodzina, współtworzące Pokłon Trzech Króli, powstałe po kartonach do witraży nawy Męczennicy i Najświętszy Sakrament, są kolejnym po nich wyrazem sztuki ok. 1900, Art Nouveau.
Pokłon można właściwie uznać za kwintesencję młodopolskich stylu i ikonografii. Swą barwność i dekoratywność zawdzięcza w wielkiej mierze inspiracjom sztuką ludową. Wyobraża tradycyjne polskie jasełka – ludową, małopolską szopkę.
Kompozycja Bóg Ojciec, zbudowana z przestylizowanych, zgeometryzowanych i jakby rozdrobnionych motywów bliska jest natomiast stylistyce sztuki okresu międzywojennego. W jej centrum widnieje sugestywne wyobrażenie Boga Ojca o niewzruszonym obliczu, którego trwanie jest przyczyną wszelkiego ruchu i stawania się.
Dofinansowano ze środków budżetu państwa. Dotacja celowa Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, 2023.
Zapraszamy!
INFORMACJE DLA ZWIEDZAJĄCYCH
WYSTAWA „MEHOFFER Z FRYBURGA. PROJEKTY WITRAŻY KATEDRALNYCH”
Miejsce: MNK Gmach Główny
Czas trwania: 16.05.2024-13.10.2024
Godziny otwarcia:
poniedziałek: nieczynne
wtorek-niedziela: 10.00–18.00
Kuratorka wystawy: dr Beata Studziżba-Kubalska
Koordynatorka wystawy: Katarzyna Myszor
Aranżacja: dr Paulina Zwolak-Nowak, Magdalena Bujak
Partnerzy strategiczni MNK: PZU, Totalizator Sportowy
Patroni medialni: Radio Kraków, Radio Kraków Kultura, TVP 3 Kraków
MNK Media